|
Parisko Andre Maria V. Ez dut uste munduan amaren bihotzean bere umearen zapatatxoa ikusita sortzen zaizkion ideiak baino gauza alaiagorik dagoenik; jaieguneko, igandeko, bataio-eguneko edo haurrak oraindik pausorik eman gabe zoruraino bordatutako zapatatxoa bada endemas. Zapatatxo hori hain da polita eta xarmangarria, pausorik ematea hain du ezinezkoa, ze amarentzat umea ikustearen parekoa baita. Irribarre, laztan, hitz egiten dio. Oinak hain txikia izaterik ba ote duen galdetzen dio bere buruari, eta haurra bera ez badago ere, zapata xarmangarria aski du izaki samur eta gozoa begi-bistan edukitzeko. Ikusi egiten duela uste du, eta baita ikusi ere oso-osorik, bizi, alai, bere eskutxo guri, buru biribil, ezpain garbi, zuria urdin deneko begi patxadatsu eta guzti. Negua bada hor ibiliko da arrastaka lurreko tapizean, eginahalean aulkira igoko da eta ama ikaratu egingo da sutara hurbil daitekeela pentsatuta. Uda bada, patio edo lorategian ibiltzen da lurrean, harri arteko belarra ateratzen du, xaloki begiratzen die zakurtzarrei, zaldi handiei, beldurrik gabe, maskorrekin eta loreekin jolas egiten du, eta lore-sailetan hondarra edo bidean lurra aurkitzen dituen lorazaina haserrarazi egiten du. Dena dago barrez, distiratsu, inguruan jolasean, bera bezalaxe. Baita bere ile nahasietako kizkurren artean zein baino zein jostari dabiltzan aire-bolada eta eguzki-izpia ere. Oinetakoak guzti hori iradokitzen dio amari eta suak argizaria bezalaxe bihotza urtu egiten dio. Baina haurra galdu denean, zapatatxoaren inguruan sortzen diren alaitasun, xarma eta samurtasunezko milaka irudi horiek gauza beldurgarri bihurtzen dira. Bordatutako oinetakotxoa amaren bihotza etengabe urratzen duen oinaze-tresna baizik ez da. Erasandako giharra beti bera da; sakonena, sentikorrena, baina aingeruak laztandu ordez, demonioak eztenkatu egiten du. Goiz batean, maiatzeko eguzkia Garofalo-k bere Gurutzetiko eraisteak kokatu ohi dituen bezalako zeru urdin ilunean jaikitzen ari zela, Toru-Roland-en kartzelaratutako emakumeak, gurpil, zaldi eta burdin hotsa sumatu zuen Greve-ko plazan. Esnatu egin zen eta bere ileak zarata gutxiago entzuteko belarri gainean bilduz, azken hamabost urtean adoratzen zuen bizirik gabeko gauza hari belauniko begira hasi zitzaion. Zapatatxo hura, arestian esan dugunez, unibertso osoa zen harentzat. Han zeuden bere pentsamendu guztiak bildurik, eta hil arte ez ziren handik aterako. Saten arrosazko jostailutxo hura zela eta zerura zenbat madarikazio mingots, zenbat aiene hunkigarri, zenbat otoitz eta zenbat negar-zotin joan ziren Tour-Roland-eko presondegiak baino ez zekien. Hain gauza xarmant eta politera inoiz ez da horrenbeste etsipen heldu. Goiz hartan bazirudien samintasuna ohi baino bortitzago zeriola; kanpotik bihotza urratzeko moduko ahots ozen eta monotonozko arrangurak entzuten baitzitzaizkion. —O! Nire alaba! —deiadar egiten zuen —Nire alaba! Nire alabatxo maitea! Ez zaitut gehiago ikusiko! Dena bultatu da! Atzo gertatu zela dirudi! Ene Jaungoikoa! Hain azkar kentzekotan, hobe zenukeen eman ez bazenit. Ez al dakizu gure umeak geure erraietan bizi direla eta bere haurra galdu duen amak ez duela jaungoikoan sinesten? A! Zoritxarrekoa benetan etxetik atera nintzen eguna! Jauna! Ene Jaungoikoa! Zergatik kendu didazu horrela? Ez al ninduzun behin ere ikusi neure berotasunez pozik epeltzen edo edoskitzean barre nola egiten zidan, nik haren hankatxoak neure ezpainetaraino altxatzen nizkiolarik? O! Hura ikusi izan bazenu, nire alaitasunaz errukitu eta ez zenidakeen bihotzean neukan maitasun bakarra kenduko! Kondenatu baino lehen ez begiratzeko bezain dohakabea al nintzen, jauna? Ai! Hara hemen zapatatxoa! Baina non da oina? Non da gainerakoa? Non da umea? Nire alaba! Nire alaba maitea! Zer egin dizute? Itzul iezadazu, Jauna! Nire belaunak hamabost urtez urratu dira zuti otoizka, Jauna! Ez al da aski? Itzul iezadazu egun batez, ordubetez, minutu batez, Jauna, eta bidal nazazu gero betirako deabruarengana! O! Zure soinekoaren ertz bat non dagoen jakingo banu, neure bi eskuez helduko nioke eta haurra eman egin beharko zenidake. Hara bere zapatatxoa. Ez al duzu errukirik, Jauna? Ama gajoa hamabost urtez honelako oinazeetara kondenatzerik ba al duzu? Andre Maria! Ene zeruko Ama Birjina! Nire Jesus haurra lapurtu egin didate, txilardegi batean jan egin didate, odola edan egin diote eta hezurrak murtxikatu egin dizkiote! Andre Maria. Izan nitaz gupida! Nire alaba! Neure alaba behar dut! Zer axola zait zeruan badago ere! Ez dut zure aingerurik nahi. Neure umea nahi dut! Lehoi emea naiz eta neure lehoikumea behar dut! O! Lurrean arrastaka ibiliko naiz, buruaz harriak kolpatuko ditut, kondenatu egingo naiz eta madarikatu egingo zaitut, Jauna, alaba bihurtzen ez badidazu! Besoak hondatuta dauzkat, Jauna, ikusten duzunez. Jaun onak ez al du errukirik? O! Gatz eta ogi beltz hutsarekin eduki behar banauzu ere, itzul iezadazu alaba, eguzkiak bezala bero nazan! Ene Jaungoikoa! Bekatari gaitzesgarria besterik ez naiz, baina nire alabak gupidatsu bihurtu nau. Haren maitasuna medio elizkoiago nintzen eta bere irribarrean zeruko ostartean zehar bezalaxe zu ikusten zintudan. O! Behin bakarrik, behin besterik ez bada ere izan dezadala haren oin gurian zapatatxo hau janzteko aukera eta zu bedeinkatuz hilko naiz, Ama Birjin hori! A! Hamabost urte! Orain neska hazia izango zen! Ume dohakabea! Beraz, ez dut gehiago ikusiko! Ezta zeruan ere! Izan ere, ni ez naiz hara joango. Hau da zorigaiztoa, hau! Zapatatxo honekin konformatu beharra! Emakume dohakabeak urte asko zeramatzan bere kontsolazio eta etsipenak zapata hartara jaulkiz, baina zotinka erraiak urratu egiten zitzaizkion lehen egunean bezalaxe. Haurra galtzen duen amarentzat izan ere, beti lehen eguna da. Samintasun-mota hori ez da inoiz zahartzen. Dolu-arropak higatuta argi daitezke, baina bihotza beti beltz geratzen da. Une hartan dorreko gela ilun haren aurrean alai zihoazen gazteen ahotsa entzun zen. Umeen arrastoa bere begi edo belarrietara heltzen zen bakoitzean, ama gajoa bere hilobiko bazter ilunenera joaten zen berehala. Ez entzutearren burua harri artean ezkutatu nahi zuela zirudien. Orduan ordea, asaldatuta bailegoen zutitu eta adi-adi entzuten hasi zen. Mutiko batek honakoa esana zuen: —Gaur neska ijito bat urkatuko dute. Arestian aipatutako armiarmak bere sarean dardara soinatu orduko euliarengana jauzi egin zuen bezalaxe joan zen argizulora; Greve-ko plaza aldera zegoen arnasbidera, hain zuzen. Kentzen ez zen urkamendiaren ondoan eskailera ipini zuten eta borreroa euriaz herdoildutako kateak aztertzen ari zen. Jende-pixka bat ere bazuen inguruan. Mutiko alaiak urruti zeuden. Sachette deituriko anderea oinezkoren bat topatu nahian ari zen kanpora begira, galderak egin nahi zizkiola eta. Bere gelaren ondoan apaiz bat ikusi zuen orduen liburu publikoa irakurtzen ari zen itxuran, baina benetan urkamendiaz burdin sarearen atzeko letrez baino arduratuago zebilen, noizbehinka botatzen zion begirada goibel eta basatiak aditzera ematen zuenez. Anderea Josasko artxidiakonoa (gizon santua) zela konturatu zen. —Jauna —galdetu zion—. Zein dute urkatzekoa hor? Apaizak begiratu eta ez zion erantzun. Andereak berriro galdetu zuen. Orduan honela erantzun zion: —Ez dakit. —Ume batzuek neska ijito bat zintzilikatzekoak direla esan dute —erantsi zuen preso zegoen andereak. —Hala uste dut —erantzun zuen apaizak. Orduan hiena bezala hasi zen barrezka Paquette la Chantefleurie. —Arreba hori —esan zion artxidiakonoak—. Ikusten denez, asko gorrotatzen dituzu ijitoak. —Gorrotatu? —oihu egin zuen andereak —Sorginak eta ume-lapurrak dira! Nire alabatxoa irentsi egin zidaten. Nire umea. Nire ume bakarra! Harez gero ez dut bihotzik. Haiek jan zidaten! Andereak ikara ematen zuen. Apaizak lehor begiratzen zion. —Batez ere bat gorrotatzen eta madarikatzen dut —segitu zion andereak bere hariari —Bere amak jan izan ez balit nire alabak izango zukeen adineko neska gazte bat da. Suge gazte hori nire gelaren aurretik igarotzen den bakoitzean, odola irakiten jartzen dit! —Beraz, poztu zaitez, arreba! —esan zuen apaizak hilobiko estatua bezain hotz —Horixe da hemen hiltzen ikusiko duzuna. Burua bular gainera erori zitzaion eta erretiratu egin zen poliki. Andereak, pozez, besoak bihurritu egin zituen. —Esan nion zintzilikatu egingo zutela. Eskerrik asko, jauna. Pauso handiak emanez oinez hasi zen bere argizuloko burdinazko barren aurrean, ileak nahasirik, begiak diz-diz eta bizkarraz horma kolpatuz, denbora luzez giltzapean goseak egoei eta jateko ordua laster helduko zaiola dakien otsemearen itxura basatiaz. Parisko Andre Maria
|
