euskarari ekarriak

1888-06-13 / 1935-11-30

Fernando Pessoa

jaio zen duela 133 urte

Pessoa, Fernando Antonio Nogueira. Portugaldar poeta (Lisboa, 1888 - Lisboa, 1935). Modernismoan izan zuen eragin handia zela eta, portugaldar literatura Europara zabaldu zuen. Hego Afrikako Durban hirian igaro zituen haurtzaroa eta gaztaroa, haren aita-ordea Portugalgo kontsula izan baitzen. Erraz ikasi zuen ingelesez, eta hizkuntza horretan idatzi zituen lehen poemak. 1905. urtean Lisboara itzuli zen, eta bertan merkataritza itzulpengintza hartu zuen lanbidetzat. Abangoardiazko aldizkarietan ere idatzi zuen garai haietan, batik bat bertako modernismoaren puntako aldizkaria zen Orpheu (1915) izenekoan. 1918. urtean hasi zen ingelesez idatziriko poema liburuak argitaratzen; portugesez ordea, ez zuen ezer argitaratu harik eta 1934. urtean arrakasta handirik izan ez zuen Mensagem liburua atera zuen arte. Hurrengo urtean, hil ondoren, bihurtu zen ospetsu, irudikatu zuen ametsezko mundu bitxia, bere alter ego gisa sortu zituen pertsonaiez (Alberto Caeiro, Ricardo Reis eta Alvaro de Campos izenekoak) aberasturikoa. Irudimenezko pertsonaia horien poesia lanak ikuspuntuari eta estiloari dagokionez bere izenaz idatziriko lanaren ondoan desberdin gertatzen diren arren, badute batasunik, nolabait Pessoaren nortasun desberdinak adierazten baitira pertsonaia bakoitzaren obraz. Bere lanetan aipagarrienak Poesias de Fernando Pessoa (1942), Poesias de Alvaro de Campos (1944), Poemas de Alberto Caeiro (1946), eta Odes de Ricardo Reis (1946) dira.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Poemak pluralean

itzul.: Iñigo Roque

Denonartean, 2012

(Hiru zati)

itzul.: Luigi Anselmi

Bertzerenak, 2006

Pamiela

Eguberria

itzul.: Luigi Anselmi

Bertzerenak, 2006

Pamiela

Garaipen oda eta itsasoko oda

itzul.: Xabier Galarreta

Hiria, 2006

Amodio-gutun guztiak barregarriak dira

itzul.: Gerardo Markuleta

Literatura Unibertsala – Batxilergoa, 2000

EIZIE-Erein

Udaberria etor dadinean...

itzul.: Joakin Balentzia

Literatura Unibertsala – Batxilergoa, 2000

EIZIE-Erein

Baldin eta ni hil ondorengoan...

itzul.: Joakin Balentzia

Literatura Unibertsala – Batxilergoa, 2000

EIZIE-Erein

Marinela

itzul.: Lur erredakzioa

Lur Entziklopedia Tematikoa, 1999

Inscription X

itzul.: Joseba Sarrionandia

Zantzoa-1, 1996

Bi poema

itzul.: Ana Iribar / Josetxo Azkona

Korrok - 11, 1988

Inscription XI

itzul.: Joseba Sarrionandia

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985

Pamiela

Inscription X

itzul.: Joseba Sarrionandia

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985

Pamiela

Inscription IX

itzul.: Joseba Sarrionandia

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985

Pamiela

Inscription V

itzul.: Joseba Sarrionandia

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985

Pamiela

Marinela

itzul.: Joseba Sarrionaindia

Susa, 1985

Inscription I

itzul.: Joseba Sarrionandia

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985

Pamiela

Bere denbora alperrik galtzen duen jenioa da Hugo

itzul.: Juan Manuel Basurko

Literatur Gazeta - 3, 1985

Fernando Pessoaren bost poema

itzul.: Joseba Sarrrionandia

Susa - 14/15, 1985

1865-06-13 / 1939-01-28

William Butler Yeats

jaio zen duela 156 urte

Yeats, William Butler. Idazle irlandarra (Sandymount, 1865 - Roquebrun-Cap-Martin, 1939). Londresen eta Dublinen ikasi zuen. Arte ikasketak egin ondoren, 1887an Londresa joan zen bizitzera. Idazle "dekadenteen" ildotik zelta giroko obrak idatzi zituen garai hartan. 1896an Irlandara itzuli zen eta irlandar literaturaren berpizkundeko eredu goren bihurtu zen. Lady Gregoryk lagunduta Irlandako Antzerki Nagusia sortu zuen. Konpainia hartako zuzendari izan zen hil arte, eta berak idatzitako antzezlanekin arrakasta handia izan zuen. Deirdre (1907) da haren antzezlanik ospetsuena. Olerkiak ere idatzi zituen garai hartan: The Wind among the Reeds (Haizea kanabera artean), In the Seven Woods (Zazpi basoetan), The Green Helmet (Kasko berdea). Bere aberriaren aldeko borrokan parte hartu zuen eta senatore izan zen. Bere olerkigintzaren bilakaeran elezaharren munduan murgildu zen erabat. Ikuspegi horretakoak dira The Lake Isle of Innisfree (Innisfree, aintzirako uhartea), The Tower (Dorrea) eta The Winding Stair (Zurubia). Antzezlanak idazten ere jarraitu zuen. Hala, Plays in Prose and Verse (Prosazko eta bertsozko dramak) eta The Cat and the Moon (Katua eta ilargia) ordukoak dira. 1936an bere Poesia modernoaren Oxfordeko liburua izenburukoak eztabaida handiak piztu zituen. 1938an autobiografia kaleratu zuen. Literaturako Nobel saria eman zioten 1923an.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Hamar poema

itzul.: Xabier Boveda

Idatz&Mintz-62, 2017

Bi poema

itzul.: Koldo Izagirre

armiarma.eus, 2016

Zazpi poema

itzul.: Koldo Izagirre

armiarma.eus, 2015

Pizkunde, 1916

itzul.: Koldo Izagirre