Chandler, Raymond Thornton. Estatu Batuetako eleberrigilea (Laramie, Wyoming, 1888 - La Jolla, Kalifornia, 1959). Eleberri beltza landu duen idazle ospetsuenetarikoa da. Bere eleberri ugari zinemara eraman dute. The Big Sleep (Betirako loa, 1939), Farewell, my lovely (Agur, maitea 1940), Lady in the lake (Aintzirako dama, 1943), The little sister (Ahizpa gaztea, 1949), eta The long goodbye (1953, Ez adiorik, Xabier Olarraren itzulpena). Chandler-ek Philip Marlow detektibe pribatua sortu zuen, gizon zaharra baina idealen babesle ausarta eta zintzoa, gizarte nahasi eta gogor batean. Chandler-en eleberriak eta kontakizun laburrak Los Angeles inguruan kokatzen dira gehienak, bertako idazkeraren eredu bikainetakotzat jotzen dituzte literatura kritikoek, Europakoek batez ere.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Williams, Tennessee. (Jaiotza izenaz Thomas Lanier William) Estatu Batuetako dramagilea, poeta eta eleberrigilea (Columbus, Mississippi, 1911 - New York, 1983). Dramagile gisa ospe handia izan zuen. Estatu Batuetako hegoaldean jaio eta hazi zen, iparraldeko negozioek hondatutako giroan, eta han kokatzen dira haren lanak. Williamsen antzerkiko gai nagusia pertsonaien behar fisikoen eta bizitzak eskaintzen dizkien aukeren arteko oposizioa da, Hegoaldeko gizarte atzerakoi eta moralzalearen barnean; protagonistak biktimak izaten dira, adimeneko eritasunek, sexu obsesioek joak, sarritan suizidiotik gertu, gizartearen erruz askotan. Gogorkeriaz beteriko obrak dira, pertsonen arteko komunikazio eza salatzen dutenak. Obra nagusiak dira: A Streetcar Named Desire (1947, Desio izeneko tranbia, Pulitzer saria), Cat on a Hot Tiny Roof (1955, Katua teilatu gainean, Pulitzer saria), Sweet Bird of Youth (1959, Gaztetako txori gozoa), Suddenly Last Summer (1958, Bapatean azken uda). Denek izan dute arrakasta handia, eta gehienak zinemara eraman dituzte. Kontakizun laburrak, bi eleberri, poesia eta autobiografia bat ere (1975, Memoirs) ere argitaratu zituen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Whitman, Walter. (Walt deitua) Estatu Batuetako poeta (West Hills, Long Island, 1819 - Camden, New Jersey, 1892). Maila apaleko familia batean sortu zen, aita zurgina zuen eta hamaika urte zituela eskola utzi eta lanean hasi zen inprenta batean. Tipografo lanetan ihardun ondoren, 1841etik 1848ra egunkari eta aldizkarietan idatzi zuen eta haietako zenbaiten zuzendari izan zen. Gero aitaren lanbideari lotu zitzaion. Gerra zibilean borondatezko erizain gisa lan egin zuen (1862-1865). Leaves of Grass (Belar hostoak) Whitman-en obra poetiko bakarra da; 1855ean lehen aldiz argitaratu zenetik behin eta berriro zuzendu eta emendatu zuen ondoko beste bederatzi argitalpenetan. Hamabi poema biltzen zuen -haien artean Song of Myself (Nire buruari kantua) ospetsua- lehen agerraldi horrek ez zuen oihartzun handirik izan. Obra hau prosaren hurbileko bertso libretan idatzia da. Demokrazian oinarrituriko Estatu Batuetako kultura autonomoa kantatzen du; izadiaren indarra gai garrantzitsuenetarikoa da, giza bizitzako indarrekin batera (sexua, heriotza). Prosazko zenbait obra idatzi zituen, hala nola Democratic Vistas (1871, Perspektiba demokratikoak), demokraziaren izaerari buruzkoa eta Specimen Days and Collect (1883, Egun hautatuak), haurtzaroko eta gerra garaiko oroitzapenak biltzen dituena. 1873an paralisiak jo zuen lehen aldiz eta zerbait osatu zelarik bidaiak egin zituen Ipar Ameriketan zehar; 1888an, ordea, bigarrenez gaixotu zen. Belar hostoak obraren zati zenbait ospetsuak dira: Calamus eta Children of Adam (1860, Adanen haurrak); Drums taps (1867, Danbor joaldiak). Whitman Estatu Batuetako poetarik handiena eta orijinalena da kritiko askoren iritziz.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]