Keats, John. Poeta ingeles erromantikoa (Londres, 1795 - Erroma, 1821). Familian arazoak izan zituen, aita gazterik hil baitzen, eta ama berriz ezkondu eta ezkontza hautsi zuen; azkenik, zaindari baten eskuetan geratu zen, eta hark bultzatuta kirurgilari laguntzaile gisa hasi zen lanean. 1817an, ordea, beste guztia utzita, literatura lantzen hasi zen. Keats-en lehen garrantzizko lana Endymion poema luzea izan zen, 1818an argitaratua. Poemak Diana Ilargiaren jainkosa eta Endymion artzainaren arteko maitasuna kontatzen du; munduko edertasunaren maitalearen alegoria da. Urte horretan bertan Fanny Brawne ezagutu zuen, bere bizitza osoko maitasun tragikoa. Maitasun horren eta heriotzara eramango zuen gaixotasunaren eraginpean idatzi zituen Keats-ek poema ederrenak (Lamia eta The Eve of St Agnes), oda handiak (On Indolence, On a Grecian Urn, To Psyche, To a Nightingale, On Melancholy eta To Autumn), eta Hyperion poema epikoaren bi bertsioak. Hyperion 1818-1819 urteetan idatzia da: zoritxarreko maitasunaren eta eritasunaren aurrean, berriz ere Greziako mitologian oinarrituz, balio absolutuak eta hilezkortasuna uztartzeko ahalegina da, eta era berean poeta-sortzailearen alegoria. Poemak, odak eta Hyperion 1820an argitaratu ziren liburu batean. Hurrengo urtean, gero eta eriago zegoela, hegoaldera jo zuen Keats-ek medikuen gomendioz, eta Erroman hil zen 26 urte zituela. Keats-en poesiaren ezaugarriak irudien bizitasuna, sentikortasuna, eta filosofia mitologiaren bidez agertzeko ahalegina dira. XIX. mendeko poetengan eragin handia izan zuen, baina bereziki obraren alderdi formalari dagokionez; XX. mendean Keats-en obraren balio teknikoa eta intelektuala aintzat hartu da.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Zweig, Stefan. Austriako idazlea (Viena, 1881 - Petropolis, Rio de Janeiro, 1942). Industriagizon baten semea zen, eta goren mailako heziketa izan zuen. Literaturan itzultzaile gisa hasi zen, Baudelaire eta Verhaeren obrak itzuliz. Lehen Mundu Gerran jarrera bakezalea izan zuen. 1918az geroztik Salzburgon bizi izan zen. Nazismoa indartzen ari zela-eta, Londresera jo zuen, eta handik Rio de Janeirora. Han, inauteri garaian, bere buruaz beste egin zuen, bigarren emaztearekin batera. Zweigen olerkiek Rilkeren, Verhaerenen eta Hofmannsthalen eragina dute. Nolanahi ere, Zweigen obra garrantzitsuenak prosaz idatziak dira. Kontakizun laburrak eta eleberriak, eta biografiak eta historia lanak idatzi zituen. Kontakizunetan, eta batez ere pertsonaien psikologia taxutzerakoan, aise antzematen zaio Freuden eragina. Zweigenak dira: Erstes Erlebnis (1911, Nerabezaroa), Amok (1922), Schacknovelle (1941, Xake nobela), kontakizun laburren bildumak, Drei Meister: Balzac, Dickens, Dostoievski (1920, Hiru maisu); Der Kampf mit dem Dämon: Hölderlin, Kleist, Nietzsche (1925, Deabruaren kontrako gudua), saiakera bildumak. Hil eta gero haren oroitzapen liburua argitaratu zen, Die Welt von Gestern (1943, Atzoko mundua) izenburupean.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]