euskarari ekarriak

1.587 idazle / 4.060 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1934-05-03 / 2013-05-23

Georges Moustaki

hil zen duela 12 urte

[Idazleari buruzko informazioa]

Hamabi kantu

itzul.: Koldo Izagirre

armiarma.eus, 2013

Ohekide zaidan dama

itzul.: Andoni Lekuona

Eizie, 2002

Itzulpen antologia III

Bihotz zaurituakiko gizona

Akademia Sekretuaren Egutegia, 1985

1828-03-20 / 1906-05-23

Henrik Ibsen

hil zen duela 119 urte

Ibsen, Henrik. Eleberrigile eta antzerkigile norvegiarra, drama errealista modernoaren sortzailea (Skien, 1828 - Christiania, 1906). 1830ean ondasun guztiak galdu zituen merkatari baten semea zen eta haurtzaroa eta gaztaroa gogorrak izan zituen. Egoera horretatik ihes egiteko, Ibsen era askotako liburuak irakurtzen hasi zen. Haurtzaroko hiriak eta ahaideak hartu zituen oinarri anitz obratako giroa eta pertsonaiak taxutzerakoan. Botika batean hasi zen lanean hamabost urte zituela, eta 1848an, Europako iraultza giroan murgilduta, lehen satirak idazten hasi zen hiriko burgesen aurka. 1850ean idatzi zuen, ezizenez, Catilina bere lehen drama, eta urte horretan bertan jo zuen Christianiara (egungo Oslora) bertako antzerki eskolan ikasteko. Urte berean, Andhrimner izeneko egunkari satirikoan hasi zen idazten, eta beste drama bat prestatu zuen, orduan, arrakastarik izan ez bazuen ere: Kjaempehøjen (Hilobia). 1851tik aurrera Norvegiako antzerki giroan sartu zen osorik, eta 1856an aurkeztu zuen ospe handiko lehen komedia Solhoug-eko jaia eta Olaf Liljekrans izeneko lana 1857an. Hurrengo obrak (1858, Helgelandeko bikingoak; 1862, Amodiozko komedia, eta 1863, Erregenahiak) aurrekoak baino hobeak ziren. 1864an Norvegia uztea erabaki zuen, estatuak eman zion diru-laguntza batez baliatuta. Norvegiatik kanpo bizi izan zen hurrengo hogeita zazpi urtean, Erroman, Dresden-en eta Munich-en, batez ere. Italian idatzi zituen hurrengo bi dramek (1866, Brand, eta 1867, Peer Gynt) Eskandinaviaren gainbeherak sortutako etsipenezko giroa aurkezten dute. Ibsenen obra kutuna izan zen Peer Gynt. Erroman idatzitako Zesar eta Galilearra (1873) polemikaz beteriko obraren ondoren, Munich-en bizi izan zen eta gizarteko egunoroko arazoez kezka azaldu zuen bere lanetan, Alemaniako giro erradikalagoaren ildotik. Kapitalismo berriaren zuzentasun eza salatu zuen Gizartearen oinarriak (1877) obran; emakumeen egoera azaldu zuen Panpinen etxea (1879) draman, istilu bizia sortarazita; ohiturak sortutako etsipena gogor kritikatu zuen Mamuak (1881) draman, eta zapalkuntzaren aurkako pertsonaia aurkeztu zuen Herriaren etsaia (1882) draman. "Arazoak aurkeztea dagokit niri, ez irtenbideak ematea", zioen Ibsenek, eta bide horretan jarraitu zuen, azken urteetako obretan, gizarte mailako gatazkak azaltzen, gizabanakoaren barne-arazoek eta biziaren aurreko ikuspegi ezkorrak leku berezia hartu zuten arren: Basa Ahatea (1884), Rosmersholm (1886), Hedda Gabler (1890), Solness etxegilea (1892), Eyolf txikia (1894), John Gabriel Borkman (1896). Apoplegiaz hil zen. Ibsen izan zen, zalantzarik gabe, drama modernoaren sortzailea; gutxik bezala menderatu zituen antzerki teknikak, gutxik bezala aurkeztu zuen pertsonaien psikologia, eta, sinbolismo joko aberatsen bidez, maisutasun handiz murgilarazi zuen antzerki ikuslea giza errealitatea eta ilusioak nahasten diren ur ilun sakonetan.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Mamuak

itzul.: Antonio M. Labayen

, ????

Andere etxea

itzul.: Jose Agirre Lizarribar

Egan, 1980

1561-07-11 / 1627-05-23

Luis de Gongora

hil zen duela 398 urte

Góngora y Argote, Luis de. Espainiar idazlea (Cordoba, 1561 - Cordoba, 1627). Salamancan zuzenbide ikasketak egin zituen, eta apaiztu bazen ere, ez bide zituen apaizari dagozkion betebeharrak behar bezala bete, Cordobako gotzainak kargu hartu zionerako (1587). XVI. mendearen bukaera aldera Espainiako zenbait hiritan hara hona ibili zen kabildoak hala aginduta. Garai hartan sortu zen bere etsaigorik handiena, Quevedorena, hain zuzen, geroago kulteranismoaren eta kontzeptismoaren arteko borroka ekarri zuena. 1617an Madrila joan eta erregeak eta handikiek babestu bazuten ere, beti pobrezian bizi izan zen, jokorako zuen zaletasuna zela eta. 1627an, Felipe IV.arekin Aragoin zebilela, gaixotu eta Cordobara itzuli eta han hil zen. Romances, erlijiozko, satiriko, zalduneriako eta maitasunezko gaiak oinarri dituen obra idatzi zuen; 121 letrilla eta beste obra labur batzuk, 167 soneto, etab. Baina Góngoraren muina bi poema luze garrantzizkoetan dago: Fábula de Polifemo y Galatea (1613) eta Soledades (1614). Obra horretan, lehen aldiz Espainian, poesiari berari buruzko hausnarketa agertzen da. Hizkuntza trinko zail baten bidez musikaltasun handia lortzen du. Soledades da Góngoraren maisu lana. Erabiltzen zituen metafora, metonimia, hitz joko, sinekdoke, hiperbaton eta neologismoek obra guztiz hertsia bideratzen dute, eta poesiaren edertasun formala areagotzen. Góngoraren herri olerkien zabalkunde handia gorabehera, idazlan jasoenen eragina XIX. mende bukaera (sinbolistak) eta XX.aren hasiera arte (27ko belaunaldia) ez zen gauzatu. Góngora da, Quevedorekin batera, Espainiako Urrezko mendean idazle nagusia.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Sonetoa

itzul.: Gerardo Markuleta

Zintzhilik-6, 1991

1908-01-31 / 1992-05-23

Atahualpa Yupanki

hil zen duela 33 urte

[Idazleari buruzko informazioa]

Gurdi ardatzik

itzul.: ?

Dantzari - 12, 1968

1905-02-07 / 1940-05-23

Paul Nizan

hil zen duela 85 urte

[Idazleari buruzko informazioa]

Aden Arabie

itzul.: Koldo Izagirre

armiarma.eus, 2015

1842-01-26 / 1908-05-23

Francois Coppee

hil zen duela 117 urte

[Idazleari buruzko informazioa]

Txorien eriotza

itzul.: Dirauket

Olerti, 1960

1898-05-23 / 1989-10-15

Scott O’Dell

jaio zen duela 127 urte

[Idazleari buruzko informazioa]

Traizio gorena

itzul.: Mikel Elorza

armiarma.eus, 2014

Izurde urdinen uhartea

itzul.: Mikel Atxaga

Itzulpen Antologia III - EIZIE, 2002

1865-11-27 / 1896-05-23

Jose Asuncion Silva

hil zen duela 129 urte

[Idazleari buruzko informazioa]

Illak

itzul.: Santi Onaindia

Olerti, 1968

Doniane-zurak

itzul.: Lino Akesolo

Olerti, 1967

1886-05-23 / 1941-04-08

Max Herrmann-Neisse

jaio zen duela 139 urte

[Idazleari buruzko informazioa]

Ispilua

itzul.: Eduardo Gil Bera

Ezabatuak, 1995

Pamiela

Gauazko topaketa

itzul.: Eduardo Gil Bera

Ezabatuak, 1995

Pamiela

1799-05-23 / 1845-05-03

Thomas Hood

jaio zen duela 226 urte

[Idazleari buruzko informazioa]

Ill-oge ondoan

itzul.: L. Arteaga

Karmel, 1979

Enaz aztuko, enaz aztuko

itzul.: Ibai-gane

Euzkadi - 6596, 1934

Hitzorduak

Azken kritikak

Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark

itzul.: Danele Sarriugarte Mochales
Jon Jimenez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

itzul.: Josu Zabaleta
Aritz Galarraga

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

itzul.: Danele Sarriugarte
Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

itzul.: Iker Santxo Insausti
Aritz Galarraga

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

itzul.: Xabier Monasterio
Aiora Sampedro

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

itzul.: Fernando Rey
Nagore Fernandez

Girgileria
Juana Dolores

itzul.: Maider Ramirez
Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred D?blin

itzul.: Anton Garikano
Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

itzul.: Enara San Juan Manso
Amaia Alvarez Uria

Arturoren uhartea
Elsa Morante

itzul.: Koldo Biguri
Asier Urkiza

Azken sarrerak

2025 Maiatza

Palestinar poetak
Poemak Nakba egunez

Gabriel Aresti eta berak euskaratutako Internazionala osorik

2025 Apirila

Huy Can / Yusef Komunyakaa
Poemak Vietnamdik

Roberto Arlt
Arlt gogoan

Jean-Paul Sartre
Sartre euskaraz

Francis Scott Fitzgerald
Euskarazko lanak

2025 Martxoa

Flannery O'Connor
Mendeurrena

Friedrich H?lderlinen urteurrena

Ana Blandiana
Hamabi poema

Ernesto Cardenal
Apokalipsia

<>Edgar Lee Masters<>
Hamar poema

Martxoaren 1ean
Bina poema

2025 Otsaila

Takiji Kobayashi
Martxoak 15

Huy Can
Zortzi poema

Galegoz heldutako poemak

Saltzaile baten heriotza

Pedro Lemebel
Manifestua

2025 Urtarrila

Derek Walcott/Nijole Miliauskaite
Zubia elurretan

Miguel Torga< br>Piztiak

Paco Urondo
Poemak

Louise Michel
Idazlanak

Alex Susanna
Sei poema

2024 Abendua

Juan Ramon Jimenez
Hamabi poema

MPK bildumak 10 urte (Biziei ere omen)

Jacques Prevert
Poesia kaiera

Manuel Vazquez Montalban
Poesia kaiera

2024 Azaroa

Leonardo Sciascia
Narratiba

Sophia de Mello / Cecilia Meireles
Poemak

Santu gutxi letren sarean

2024 Urria

Fatou Ndiaye Sow
Lau poema

Elizabeth Bishop
Hamabi poema

Lupe Gomez
Poemak

2024 Iraila

Josef Skvorecky
Lau ipuin

Hainbat poeta
Libanoko ahotsak

Hrant Alexanyan
Sei poema

Aurora Bertrana
Papeete modernoa

[Sarrera guztiak ikusi]