|
Parisko Andre Maria VII. Pome d'Eve kabaret ospetsua, Unibertsitatean zegoen, Rondelle eta Batonnier kaleen elkargunean. Beheko plantan zegoen areto handi samarra eta baxua zen, gangaren erdiko hasiera horiz pintatutako zurezko zutabean apoiatzen zelarik. Mahaiak zeuden nonahi, eztainuzko txarroak hormetatik zintzilik, zurrutero ugari, neskak nahi adina, kale aldera beiratea, parra atarian eta ate gainean xaflazko plaka nabarmen bat, sagar eta emakume baten irudiez horniturik. Plaka euriak herdoildurik zegoen eta burdinazko ardatz batetik zintzilik haizeak dilindan zerabilen. Lurrera begira zegoen haize-orratz moduko hura zen ikurra. Gaua zetorren. Bidegurutzea ilun zegoen. Argiz betetako kabareta, sutegiak ilunpetan bezala egiten zuen urrutira distira. Leihoko beira hautsietatik baso-hotsa, zalaparta, biraoak eta liskar-hotsak ateratzen ziren. Aretoko berotasunak sarrerako leiho aldera zabaltzen zuen laino artetik, ehun irudi nahasi ikusten ziren eta aldika barre-algararen bat ateratzen zen. Beren lanetara zihoazen oinezkoek aurrera egiten zuten beirate zalapartatsu hartara begiratu ere egin gabe. Noizean behin ume zarpailen bat hanka-puntetan jartzen zen eta leiho hartatik barrura hordiei egin ohi zitzaien ondoko iseka-oihua botatzen zuen: Mozkorra! mozkorra! mozkorra! Baina taberna istilutsu haren aurrean gizon bat etengabe ari zen barrura begira, zelataria zaintetxolatik baino gehiago urrundu gabe. Sudurrerainoko kapa zeukan. Pomme de Eve-ren ondoko piltzarketariari erosi berria zion, martxoko gauetako hotzetik babesteko edo agian bere jantziak ezkutatzeko. Tarteka, berunezko mailak zituen leiho lurrintsuaren aurrean geratu eta entzun, begiratu eta oinaz lurra jotzen zuen. Azkenean, kabareteko atea ireki egin zen. Bazirudien horrexen zain zegoela. Bi zurrutera atera ziren handik. Atetik atera zen argi-izpiak une batez beren aurpegi alaiak gorritu egin zituen. Orduan kapaduna kalearen beste aldeko atari batera joan zen, handik begiratzen segitzearren. —Arraioa! —esan zuen ardozale haietako batek —Zazpiak berehala. Elkartzeko ordua da. —Esaten dizut, bada —zioen lagunak mihi nagiz—, ez naizela Mauvaises-Paroles-en bizi, indignus qui inter mala verba habitat. Jean-Pain-Mollet kalean bizi naiz, in vico Johannis-Pain-Mollet. Adarbakarra baino adardunagoa zara, kontrakoa badiozu. —Edozeinek daki hartzaren gainera igotakoak harez gero ez duela beldurrik, baina zuk sudurra beti Saint-Jacques de l'Hopitalek bezala gozokietara bideratuta daukazu. —Lagun Joan —esaten zion besteak—. Mozkor-mozkor egina zaude. Besteak, balantzaka, honela erantzun zion: —Esatea gustatuko zaizu, Febo, baina frogatua dago Platonen profila ehiza-txakurrarena bezalakoa zela. Irakurleak dagoeneko antzeman du gure bi lagun prestuak nortzuk ziren: kapitaina eta ikaslea, alegia. Badirudi ilunpetik zelatan zegoenak ere ezagutu zituela, zeren ikasleak kapitainari (edaten ohituago zegoelako patxada gorde zuenari) eragiten zizkion sigi-saga guztien ondoren poliki baitzihoan. Adi-adi entzunda, kapadun gizonak oso-osorik ulertu zuen honako elkarrizketa hau: —Arraioa! Saia zaitez, batxiler jauna, zuzen joaten. Badakizu utzi egin behar zaitudala. Zazpiak dira eta emakume batekin egon beharrean naiz. —Zoaz, bada. Zoaz! Suzko izarrak eta lantzak ikusten ditut. Barrez lehertzen ari den Dampmartin-go gaztelua bezalakoa zara.. —Nire amonaren garitxak! Neurriz gain jota zaude, Joan. Baina, oraindik ba al duzu dirurik? —Errektore jauna. Ez dago hutsik: harategi txikia, parva bucheria. —Joan! Nire lagun Joan! Badakizu neska horrekin Saint-Michel-go zubiaren muturrean elkartzekoa naizela eta Falourdel-engana (zubiko lupemearengana) eramanda gela ordaindu beharko diodala. Bibote zuriko zirtzil horri ezingo diot, ez, zorretan ezer utzi. Joan! Mesedez! Apaizaren poltsa erabat edan al dugu? Denari bat bera ere ez al daukagu? —Denbora ongi aprobetxatu izanaren kontzientzia mahairako gozagarri egoki eta zaporetsua da. —Mila demontre! Utzi behingoz ergelkeriak esateari! Esadazu, Joan demonio horrek, txanponik geratu al zaizu? Emadazu, arren! Bestela miatu egin beharko zaitut, Job bezain legendun eta Zesar bezain zaragartsu izan arren! —Jauna. Galiache kalea Verrerie kalean hasi eta Tixeranderie kalean amaitzen da. —Ongi da, bai, nire lagun, nire adiskide Joan. Galiache kalearena ongi dago; oso ongi. Baina Jainkoarren! Zatoz zeure onera. Sos paristar bat besterik ez dut behar, eta zazpietan behar ere. —Ixo guztiok eta entzun kantu hau: Arratoiek saguak jaten dituztenean, Erregea Arras-ko jaun izango da; Handia eta zabala den itsasoa, sanjoanetan izoztu egingo da. Izotz gainetik ikusiko dira, Arrastarrak beren hiritik irteten. —Eta, ikasle antikristo hori, heure amaren hesteekin itoko al haute! —deiadar egin zuen Febok. Bultza egin zion zakarki, ikasle mozkorra lasaiki Felipe Augusturen zoladurara erori egin zelarik. Zurruteroaren bihotza inoiz uzten ez duen anaitasun-apur baten eraginez, Febok Joan hankarekin bueltaka Jaunaren arduraz Parisko izkina guztietan dauden eta aberatsek destainaz zabor-pilo deitzen dieten pobreen burko bateraino eraman zuen. Kapitainak Joani burua aza-zuztarrezko plano inklinatuan ipini zion orduko, ikaslea zurrungaz hasi zen baxuarena ederki kantatuz. Baina kapitainaren bihotzetik gorrotoa ez zen erabat ezkutatu, eta urruntzen ari zela lo zegoen ikasleari honela esan zion: —Zabor-gurdiak eramaten bahau, heuretzat kalte! Ordura arte ondoren ibili zuten kapadun gizona, lurrean zetzan ikaslearen aurrean une batez geratu egin zen, zalantza balu bezala. Gero, hasperen handi bat eginda, kapitainari jarraitu zitzaion. Beste biek bezalaxe, guk ere Joan izarren begiradapean lotan utziko dugu eta irakurleak nahi badu haiei jarraituko gatzaizkie. Saint-Andre-des-Arcs kalera heldutakoan, Febo kapitaina norbait ondoren zebilkiola konturatu zen. Ustekabean begiak jiratuta, atzetik hormen kontra zetorkion itzal moduko bat sumatu zuen. Gelditu egin zen, eta itzala ere bai. Oinez hasi zen, eta hura ere bai. Hala ere ia ez zen batere larritu. —Ba! —esan zuen —Sosik ere ez dut eta! Autun-go ikastetxearen fatxada aurrean geratu egin zen. Han eman zien hasiera berak ikasketa deitzen zienari, eta artean ikasle bihurriaren kutsua zeukalako, atarian eskuinean zegoen Pierre Bertrand kardinalaren estatuari Priapo Horazioren satiran suminduta kexatzen deneko irain moduko hura (Olim truncus eram ficulnus) esan gabe ez zen inoiz pasatzen. Hain amorratua egoten zenez, Eduensis episcopus inskripzioa ia ezkutatua zeukan. Estatua aurrean geratu egin zen, beraz, ohi bezala. Bere oinetakoen lokarriak axolagabe estutzen hasi zenean, itzala beregana hurbiltzen ari zela ikusi zuen. Urratsak poliki emanez zetorkion; hain poliki, ze itzalak kapa eta kapela zituela konturatzeko astia izan baitzuen. Ingurura iritsi zenean, geratu egin zen; Bertrand kardinalaren estatua baino geldiago geratu ere. Baina bere bi begiak Febusengan finkatu zituen, katuen begi-ninietatik gauean ateratzen den argi lausoa zenietela. Kapitaina ausarta zen eta eskuan ezpata zuela zetorkion lapurrak ere ez zuen kezkatzen. Estatua higikor hark ordea, harri bihurtutako gizon hark, kikilduta uzten zuen. Orduan, gauean Parisko kaleetan fraide jantzian ibiltzen zen mamu mozorrotuaren ez dakit zer legenda etorri zitzaion burura. Minutu batzuetan harrituta geratu zen eta azkenean isiltasuna hautsi egin zuen barre egiten ahaleginduz. —Jauna. Uste bezala lapurra bazara, intxaur-oskoletik zerbait atera nahian dabilen lertxuna ematen duzu. Porrot egindako familiako semea nauzu, lagun. Zoaz hemendik. Ikastetxe honetako kaperan egiazko gurutzearen zati zilarreztatua dago. Itzalaren eskua bere kaparen azpitik atera egin zen eta arranoaren atzaparrak bezain gogor heldu zion Feboren besoari. Aldi berean itzalak hitz egin zuen: —Febo Chateauperskoa kapitaina! —Nola arraio dakizu nire izena? —galdetu zion Febok. —Zure izena ez ezik —erantsi zuen kapadun gizonak hildakoaren ahotsaz—, gaur gauean norbaitekin egotekoa zarela ere badakit. —Bai —erantzun zion Febok txundituta. —Zazpietan. —Bai. Hemendik ordu-laurdenera. —Falourdel-en etxean. —Hortxe, hain zuzen. —Saint-Michel-go zubiko lupemearenean. —San Migel goiaingeruarenean, aitagureak dioenez. —Fedegabea halakoa! —murmuratu zuen espektroak —Emakume batekin? —Confiteor. —Eta bere izena... —Esmeralda —esan zuen Febok alai. Poliki-poliki patxada bueltatu egin zitzaion. Izen hura entzun orduko, itzalaren atzaparrak gogor astindu zuen Feboren besoa. —Febo Chateauperskoa kapitaina. Gezurra diozu! Une hartan kapitainaren aurpegi sutua, helduta zeukan kurrikatik askatuz atzera egin zuen jauzi bortitza, ezpataren girtenera eskua hain suhar eramaten eta haserre bizi hartan itzalak zirkinik ere ez egiten inork ikusi izan balu, ikaratu egingo zitekeen. Don Joanen eta estatuaren arteko borroka bezalakoa zen. —Kristo eta Satan! —deiadar egin zuen kapitainak —Hitz horiek nekez entzun ditu Chateauperskoaren belarriak! Ez zara hori errepikatzera ausartuko. —Gezurra diozu! —esan zuen itzalak hotz-hotzean. Kapitainaren hortzak karraska hasi ziren. Fraide mozorrotu, mamu eta sineskeria, denak ahazturik zituen orduan. Iraintzen ari zitzaion gizona besterik ez zuen ikusten. —Aski da! —murmuratu zuen amorruak itotako ahotsez. Ezpata atera zuen, eta gero totelka (zeren haserre biziak beldurrak bezalaxe ikara eragiten baitu), honako desafioa egin zion: —Hemen! Berehala! Ezpata! Ezpata! Odola isurita! Bitartean bestea higitu ere ez zen egin. Bere arerioa erne, defendatzeko prest, ikusi zuenean: —Febo kapitaina —esan zion ahots mingotsez—. Ahaztu egin zaizu neskarekin elkartu behar duzula. Febo bezalako gizonen asaldurak esne-zopak bezalakoak dira eta ur-tanta hotz batek irakitea bertan behera uzten du. Hitz haiek kapitainaren eskuan distira zegien ezpata jaitsarazi egin zuten. —Kapitaina —jarraitu zen gizona—. Bihar, etzi, hemendik hilabetera edo hamar urtera, zuri lepoa mozteko prest edukiko nauzu, baina orain zoaz joan behar duzun lekura. —Egia da —esan zuen Febok, bere buruari amore eman nahian balebil bezala—. Ederra da ezpata batekin eta emakume batekin zita edukitzea, baina bietara joateko modua izanez, ez dakit bata besteagatik zergatik galdu behar dudan. Ezpata zorrora sartu zuen. —Zoaz neskarengana —errepikatu zion ezezagunak. —Jauna —erantzun zion Febok aztoratu samarturik—. Mila esker zure adeitasunagatik. Nolanahi ere, beti izango dugu bihar edo noiznahi gure aita Adanek emandako jipoia ebaki eta botoi-zuloz betetzeko beta. Eskerrak ematen dizkizut beste ordu-laurden eder bat igarotzeko emandako aukeragatik. Zu eraitsita errekan utzi eta neskarengana garaiz joatea espero nuen, honelakoetan emakumeei itxaronaraztea egokia delakoan. Baina adoretsua dirudizu eta hobe da gure auzia biharko uztea. Zazpietako eginkizunera noa, beraz, dakizunez. Une hartan Febok belarria arraskatu zuen. —Ene Jaungoikoa! Ahazturik neukan. Sosik ere ez dut ganbara alokatzeko eta atso zahar horrek aurrez ordainarazi nahiko dit. Zorretan ezin diot ezer utzi. Ez dit onartzen. —Honekin ordain ezazu. Febok ezezagunaren esku hotzak berean txanpon handi bat utzi zuela sentitu zuen. Txanpona jaso eta eskua estutu zuen ezinbestean. —Bejondeizula! —oihu egin zuen —Zintzoa zarenik ezin uka. —Baina baldintza batekin —esan zuen gizonak —Zuk esandakoa egia dela eta ni oker nengoela frogatu behar didazu. Bazterren batean ezkutatu nauzu, nik benetan zuk aipatutako emakumea dela egiazta dezadan. —A! —erantzun zion Febok —Ez dit axolarik. Santa Martan hartuko dugu gela. Ondoan dagoen zakartegitik dena lasai ikusi ahal izango duzu. —Goazen, bada —agindu zuen itzalak. —Zure esanetara —esan zion kapitainak—. Ez dakit musde Diabolus ber-bera ez ote zaren, baina gaur gauean adiskide izan gaitezen. Bihar nire zor guztiak, txanpon eta ezpatazkoak, ordainduko dizkizut. Eta oinez azkar abiatu ziren. Minutu batzuk geroago ibai-hotsak etxez betetako Saint-Michel-go zubian zirela gaztigatu zien. —Lehenbizi zu sartuko zaitut —esan zion Febok bere lagunari —eta ni berehala Petit-Chatelet-en zain daukadan neskaren bila joango naiz. Adiskideak ez zion ezer erantzun. Batera oinez abiatu zirenez gero, txintik ere ez zuen atera. Febo ate baxu baten aurrean geratu eta gogor jo zuen. Argi bat ikusi zen atearen zirrikitu artetik. —Nor da? —galdetu zuen hortzik gabeko norbaitek. —Jainkoaren gorputza, burua eta sabela! —erantzun zion kapitainak. Atea berehala ireki zen eta etorri berriek emakume zaharra eta bere kriseilua, biak dardaraz, ikusi zituzten. Atsoa makur-makur eginda zegoen; piltzarrez jantzia. Bi begi txilei eta ilea estaltzeko zapia zeukan burua, zabuka zerabilen. Zimurrak berriz, nonahi zituen; eskuetan, aurpegian eta lepoan. Ezpainak oietara biltzen zitzaizkion eta ahoaren inguruan katuaren itxura ematen zioten ile zuriak zituen. Kobazulo haren itxura atsoarena baino okerragoa zen. Igeltsuzko hormak zituen eta sabaian soliba beltzak ikusten ziren, eta bazter batean desegindako tximinia ere bai. Amaraunak nonahi zeuden eta erdi aldean mahai eta aulki herren batzuk, errautsetan zebilen ume zikin bat eta barrenean eskailera bat, edo zurubi bat, hobeto esan, sabaian zegoen tranparaino. Piztia-zulo hartara sartzean, Feboren lagunak kapa begietaraino altxatu zuen. Bitartean kapitaina, mairuak adina madarikatuz, gure Regnier miresgarriak dioen bezala ezkutuan eguzkia distirarazten saiatu zen. —Santa Martaren gela —eskatu zuen. Atsoak monsignore deitu zion eta ezkutua kaxoi batean gorde zuen. Kapa beltzeko gizonak Febori emandako txanpona zen. Emakume zaharrak atzea eman orduko, errautsetan jolasean ari zen ileak nahasitako eta zarpailez jantzitako mutikoak, trebeki tiraderara hurbildu eta ezkutua hartu egin zuen. Txanponaren ordez, tximiniako egur batetik hartutako hosto zimela utzi zuen. Atsoa, bi «aitonen semeei» (horrela deitu zien berak) ondoren etor zitezela eskatuta, zurubian gora joan zen beste bien aurretik. Goiko estaiara heldu zirenean, lanpara kutxa baten gainean utzi zuen, eta Febo, lehen ere askotan ibilia izaki, gelatxo ilun bateko atea zabalduz honela mintzatu zitzaion adiskideari: —Sartu hona, lagun. Kapako gizonak txintik ere egin gabe obeditu zion. Febok morroiloz itxi egin zuela sentitu zuen eta geroxeago atsoa eta biak eskaileran behera joan zirela ere bai. Argirik ez zegoen. Parisko Andre Maria
|
