euskarari ekarriak

1.524 idazle / 3.958 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1802-02-26 / 1885-05-22

Victor Hugo


Hugo, Victor. Idazle frantsesa (Besançon, 1802 - Paris, 1885). Aita Napoleonen armadako jenerala zenez, hara-hona ibili behar izan zuen txikitan (Korsika, Calabria, Euskal Herria, Madril). Bidaiak eta Parisko egonaldiak tartekatu zituen. Erromantiko askoren antzera, Napoleonen balentrien eraginpean eman zuen heziketa aroa. Ikasketak alde batera utzirik, literatura bideari ekin zion: "Chateaubriand izan nahi dut" zioen 15 urtetan. Tolosako (Okzitania) Lore Jokoetan 1819an lorturiko arrakastak gora egin zuen bere lehen poesia liburua argitaratzearekin: Odes et Ballades (1822, Odak eta baladak). Urte berean Adèle Foucher-ekin ezkondu zen, eta ondoko urteak emankorrak gertatu zitzaizkion: Nouvelles odes (1823, Oda berriak), Ballades (1926, Baladak), Orientales (1929) poema liburuak; Han d'Islande (1823, Islandiako Han); Bug-Jargal (1826), Les derniers jours d'un condamné (1829, Kondenatu baten azken egunak) eleberriak; Cromwell (1827) lehen drama historiko erromantikoa, Marion de Lorme (1829) gobernuaren zentsurak galarazitako antzerkia. Arian-arian lehengo ideietatik urrundu eta liberalismo eta sozialismo utopikora jo zuen. Artegintzarako askatasuna aldarrikaturik, Hernani (1830) obran antzerki klasikoa alde batera utzi zuen eta, haren estreinaldi iskanbilatsuaren ondorioz, erromantikoak garaile izan ziren. Gero eta harrera hobea zuen antzerkigintza oparoaren aldia ireki zen: Le roi s'amuse (1832, Erregea jostatzen da); Lucrèce Borgia (1833); Marie Tudor (1833); Angelo (1835); Ruy Blas (1838). Garai bertsukoak dira bilduma liriko ezagunak: Les Feuilles d'automne (1831, Udazkeneko hostoak); Les Chants du crépuscule (1835, Ilunabarreko kantua); Les Voix intérieures (1837, Barne ahotsak); Les Rayons et les Ombres (1840, Errainuak eta itzalak). Halaber, Notre-Dame de Paris (1841) eleberri historikoarekin arrakasta handia izan zuen. 1843an Léopoldine alaba nagusia hil zitzaion. Urte berean, Les Burgraves drama historiak ez zuen harrera onik izan. Aldi baterako literaturatik aldendu eta politikan aritu zen. Diputatu hautatu zuten 1848an, eta ondoko urteetan demokrazia liberal eta humanistaren aldeko agertu zen. Urte haietako gertakari lazgarriek eragin handia izan zuten beragan eta, gertakari haiek kari, Louis Napoleonen estatu kolpearen kontra jarri zen ausarki; Napoléon-le-Petit (Napoleon Txikia) idatzi satirikoaren ondorioz erbestera jo behar izan zuen 1852an, lehenik Brussela, gero Jersey-ra, eta azkenik Guernesey-n hartu zuen egoitza. Inperioa erori arte (1870) ez zen Parisera itzuli. 1859tik 1883ra hats handiko obra epikoari ekin zion: La Légende des siècles (Mendeetako elezaharra). Lirikari dagokionez, ongiaren eta gaizkiaren arteko borroka islatzen duen Chansons des rues et des bois (1859-1866, Kale eta basoetako kantak) obrak gailurra jo zuen. Gizonen epopeia eleberriaren moldetan ezarri zuen: Les Misérables (1862), Les Travailleurs de la mer (186, Itsasoko langileak), Quatre-vingt-treize (1874, Laurogeita hamahiru). Diputatu hautatu zuten berriro 1871n. Komuna onartu ez bazuen ere, haren aldekoak babestu zituen zapalkuntzaren garaian, eta, ondorioz, haientzako amnistia eskatu ere bai. L'Année terrible (1872, Urte izugarria) poema liburua gertakari lazgarri haien oroigarria da. 1878tik ezindurik bizi izan zen, baina erbestean zegoela hainbeste idatzia zuen, ezen hil artean obra berriak argitaratzen jarraitu zuen. 1885ean hil zen, eta Errepublikak ohorezko hiletak eskaini zizkion. Hil ondoren, Hugoren obra anitz agertu dira, horien artean egunkariak eta oroitzapen liburuak. Hugoren obra erraldoian genero guztiak sartzen dira, hizkuntza maisuaren trebeziaz darabil, eta poesiarako etorria irudimen handiz jazten du. Erretorika konplexuaz baliatuta, Hugoren irudiek jite fantastikoa ematen diote errealitateari. Bestalde, jeinuari dagokion eginbehar moralaz sinetsirik dago, eta Ederrera zein Egiara iristeko gidaritzat hartzen du bere burua, urrikia eta onginahia erakusten du jende xumearenganako eta begirunea naturarekiko. Euskal Herrian, Pasaian bizi izan zen, eta euskaraz poliki moldatzera iritsi zen. Euskal herriaz gauza interesgarri asko kontatu zituen Pirinioak lanean.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Kondenatu baten azken eguna

itzul.: Juan Mari Agirreurreta

Elkar, 2010

Claude Gueux

itzul.: Zorion Zamakola

Ataramiņe, 2007

Idi orgaren karranka

itzul.: Koldo Izagirre

Elkar, 2002

Parisko Andre Maria

itzul.: Iņaki Azkune

Erein, 1997

Bug-Jargal

itzul.: Patxi Apalategi

Literatur Gazeta-3, 1985

Umea

itzul.: Mikel Zarate

Karmel, 1959

Kristo Gurutzatua

Karmel, 1951

Tximeleta ariņari lora apalak dirautso

itzul.: Udalaizpe

Euzkadi - 6511, 1933

Ortzargia

itzul.: Bingen Aizkibel

Euzkadi - 6510, 1933

Agure zarra ta sartzen doan eguzkia

itzul.: Udalaizpe

Euzkadi - 6510, 1933

Extase

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi, 1927-iraila

KRITIKAK

Kondenatu baten azken eguna – Iker Zaldua, Gara (2010-12-10)

Kondenatu baten azken eguna – Mikel Garmendia, eizie.org (2010-11-29)

Kondenatu baten azken eguna – Bixente Serrano Izko, Berria (2010-11-28)

Idi orgaren karranka – Javier Rojo, El Correo (2003-10-01)

Idi orgaren karranka – Mikel Asurmendi, Irunero (2003-02-01)

Idi orgaren karranka – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (2003-01-26)

Idi orgaren karranka – Fito Rodriguez, Gara (2002-11-09)

Idi orgaren karranka – Amagoia Iban, Euskaldunon Egunkaria (2002-10-19)

Parisko Andre Maria – Javier Rojo, El Correo (1997-05-22)

Parisko Andre Maria – Xabier Aldai, Euskaldunon Egunkaria (1997-04-26)

Parisko Andre Maria – Mikel Elorza, Argia (1997-04-20)

Hitzorduak

Azken kritikak

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

itzul.: Itziar Diez de Ultzurrun
Amaia Alvarez Uria

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

itzul.: Amaia Astobiza / I?igo Roque
Irati Majuelo

Hitzak palmondo
Silvia Federici

itzul.: Amaia Astobiza
Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

itzul.: Be?at Irastorza
Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

itzul.: Xabier Kintana
Aritz Galarraga

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

itzul.: Aiora Jaka
Jon Jimenez

Bortxaketa
Joyce Carol Oates

itzul.: Xabier Olarra
Ibon Ega?a

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

itzul.: Aiora Jaka
Irati Majuelo

Emakume izoztua
Annie Ernaux

itzul.: Gema Lopez Las Heras
Asier Urkiza

Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig

itzul.: Edorta Matauko
Nagore Fernandez

Azken sarrerak

2024 Martxoa

Maria Barbal
Adiskide eskoziarrari

Giorgos Seferis
Poesia kaiera

Anne Hebert
Poesia antologia

Vitale eta Anzaldua
Bi poema

2024 Otsaila

Mildred Kiconco Barya
Lurraren orbainak

Sarah Kane
Zartatua/Psikosia 4.48

Natalia Ginzburg
Juduak

2024 Urtarrila

Atahualpa Yupanki
Lau abesti

Daye Tyree
Bost poema

Uxio Novoneyra
Bazterrak

Jose Maria Arguedas
Pongoren ametsa

Claire Keegan
Ekaitzak

Antelme / Farrokhzad
Errepresiopeko hitzak

2023 Abendua

Fadwa Touqan
Bi poema

Munduko Poesia Kaierak

2023 Azaroa

Gloria Fuertesen poesia

Mosab Abu Toha eta Adania Xibli idazle palestinarrak euskarari ekarriak

Philip Larkin
Sei poema

Javier Arzuaga
Gauerdi minean

Pasolini
Poemak

2023 Urria

Louise Gluck
Poemak

Gabriel Arestik euskaratutako Internazionala osorik

Antonia Vicens
Zortzi poema

2023 Iraila

W.H. Auden
Poemak

Bernard Manciet
Mendeurrena

Jon Beistegik euskarari ekarritakoak

Lydia Davis
Terapia

Miroslav Holub
Poemak

Chopin eta Mansfield
Narrazioak

Ho Chi Minh
Gartzelako egunkaria

Joseph Roth
Leviatana

W.W. Jacobs
Tximino atzaparra

2023 Abuztua

Slawomir Mrozek
Narrazioak

Emmy Hennings
Zortzi poema

Raymond Carver
Idazlanak

2023 Uztaila

David Albahari
G?tz eta Meyer (zatia)

Emily Bront?
Poemak

Miroslav Holub
Poemak

Milan Kundera
Literatur lanak

Maria Merce Mar?al
Poesia kaiera

[Sarrera guztiak ikusi]