1883-07-03 / 1924-06-03
Franz Kafka
Kafka, Franz. Alemanieraz idatzi zuen txekiar idazlea (Praga, 1883 - Praga, 1924). Aita judu merkataria zuen, eta oso harreman berezia izan zuen harekin: Brief an den Vater (1919, Aitari gutuna) izeneko liburua da harreman horien azalpenik larriena. Oreka sentimentalaren bila ibili zen beti eta maitale bat baino gehiago izan zuen: Felice Bauer, Milena Jesenska (1920-1922, Briefe an Milena, Milenari gutunak), eta Dora Dyamant, baina ez zuen sekula oreka hori iritsi. Zuzenbide ikasketak egiten hasi zen, gogoz kontra, eta 1906an bukatu zituen. Ondoren aseguru etxe batean lan egin zuen, enplegatu gisa. Tuberkulosiak jota, bolada luzeak pasa zituen sendatzeko asmoz Riva del Gardan 1910ean, Meranon 1920an, eta, azkenean, Kirling-go erietxean, Vienatik hurbil. Han hil zen. n Idazlanak. 1913an argitaratu zuen Betrachtung (Gogoeta). 1916an Die Verwandlung (Itxura-aldaketa, Xabier Kintanak euskaratua) argitaratu zuen, Kafkaren kontakizunik ezagunena. 1910-1920. urte bitartean idatzi zituen bere lanik garrantzitsuenak, baina argitaratu gabe utzi zituen, eta ez argitaratzeko agindua emana utzi zuen testamentuan. Max Brod haren adiskideak, ordea, ez zion kasurik egin eta argitara eman zituen. Ipuin andana bat dago horien artean; lehenengo: Das Urteil (1916, Kondena), In der Strafkolonie (1919, Espetxe kolonian), Der Landartz (1919, Herriko medikua), Beim Bau der chinesischen Mauer (1918, Txinako harresia); eta hurrengo, hiru eleberri bukatugabeak: Amerika (1927); Der Prozess (1924, Auzia); Das Schloss (1926, Gaztelua). Kafkaren lanetako gai nagusiak errua eta kondena dira. Pertsonaiak (sarri askotan Kafka bera: K.) errudunak izaten dira, ageriko arrazoirik gabe. Indar ilun garaiezin batzuek epaitzen dituzte, eta bizitza dohatsu librea kentzen diete. Bizitza hori munduaren beste dimentsio batean, beste errealitate batean kokatzen ote den irudipena izaten dute. Kafkaren lana gaur egungo giza existentziaren azalpen poetiko nagusitzat jotzen da.
Bizian argitaratuak
itzul.: Naroa Zubillaga
Alberdania-Elkar, 2007
Literatura Unibertsala 134
Legearen aurrean
itzul.: Xabier Kintana
Ipuin gogoangarriak, 1997
Erein
Prozesua
itzul.: Anton Garikano
Elkar, 1993
Eleberria 138
Txistu y Tamboliń, 1985
KRITIKAK
Metamorfosia – Aritz Galarraga, Berria (2024-06-02)
Metamorfosia – Alex Gurrutxaga, Berria (2016-05-29)
Bizian argitaratuak – Javier Rojo, El Correo (2008-04-12)
Bizian argitaratuak – Bixente Serrano Izko, Berria (2008-01-08)
Bizian argitaratuak – Karlos Del Olmo, Eizie.org (2008-01-08)
Bizian argitaratuak – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (2008-01-04)
Bizian argitaratuak – Bixente Serrano Izko, Berria (2007-12-16)
Ipuinak – Javier Rojo, El Correo (1996-04-25)
Prozesua – Juan Luis Zabala, Euskaldunon Egunkaria (1994-06-05)
Uztailak 28: Ernest Hemingway idazlearen Fiesta. Eguzkia jaikitzen da irakurraldia Auritzetik Orbaizetara
Uztailak 28: Edorta Jimenez Hemingway eta Gernika Orbaizetan
Uztailak 28: I?aki Sagarna Ernest Hemingway eta Euskal Herria Aezkoako Kultur Olan
Uztailak 28: Ernest Hemingwayren poema errezitaldia Ariben
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
itzul.: Maria Colera Intxausti
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
itzul.: Amaia Apalauza
Amaia Alvarez Uria
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
itzul.: Danele Sarriugarte Mochales
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
itzul.: Koro Navarro
Aritz Galarraga
Nekropolia
Boris Pahor
itzul.: Santi Leone
Asier Urkiza
Horma
Marlen Haushofer
itzul.: Naroa Zubillaga
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Xomorroak
Julia Guillamon
itzul.: Martin Rezola
Nagore Fernandez
Metamorfosia
Franz Kafka
itzul.: Anton Garikano
Aritz Galarraga
Hormako atea eta beste ipuin batzuk
H.G. Wells
itzul.: Joxe Mari Berasategi
Hasier Rekondo
Begiak eman nizkinan eta ilunpeei behatu hien
Irene Sola
itzul.: Joxan Elosegi
Jon Jimenez
2024 Uztaila
Amat-Piniella eta Tisner
Bi liburu
2024 Ekaina
Mohammed el-Kurd idazle palestinarraren Rifqa liburuko 6 poema
2024 Maiatza
Luisa Villalta poeta omenduko du letra galegoen egunak
2024 Martxoa
Maria Barbal
Adiskide eskoziarrari
2024 Otsaila
Mildred Kiconco Barya
Lurraren orbainak
Sarah Kane
Zartatua/Psikosia 4.48
2024 Urtarrila
Jose Maria Arguedas
Pongoren ametsa
Antelme / Farrokhzad
Errepresiopeko hitzak
2023 Abendua
2023 Azaroa
Mosab Abu Toha eta Adania Xibli idazle palestinarrak euskarari ekarriak
2023 Urria