euskarari ekarriak

1.581 idazle / 4.039 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1821-04-09 / 1867-08-31

Charles Baudelaire


Baudelaire, Charles. Idazle frantsesa (Paris, 1821 - Paris, 1867). Aita 1827an hilik, haren ama Aupick komandantearekin ezkondu zen ondoko urtean. Charles ez zen sekula ondo etorri militarrarekin. Lionen (1832-1836) eta Parisen (1836-1839) ikasketak egin ondoren, hirian egiten zuen bizitza askea familiaren eskandalugarri gertatu zen, eta aitordeak itsasoan luze bidaiatzera behartu zuen (1841-1842); hala, Antilletaraino iritsi zen eta baita hango munduarekin zaletu ere. Frantziara itzulirik, lehengo bizitza bohemiora itzuli zen berriro (ordukoak dira, 1842, Jeanne Duval «Venus beltza»rekiko harreman liskartsuak), idazle eta artista taldeekin harremanak zituen bitartean. Arte kritiko zorrotz agertu zen Salons (1845, 1846 eta 1859) eta Curiosités esthétiques (1868) izenburupean bilduriko artikuluetan. Halatan, Baudelairek Delacroix-en alde egin zuen, Wagner-en balioa ulertu eta Thomas de Quincey ezagutzera eman zuen. Edgar Allan Poerengan anaia bikia aurkitu zuen: haren itzultzaile bikaina izan zen (1852-1865). Hamabost urtez landu ondoren, 1857an, bere lanik ezagunena argitaratu zuen: Les fleurs du mal poema liburua, berehala aurkako auzia eragin zuena «moral publiko eta ohitura onei egindako irainengatik». 300 liberako isuna ordaindu eta liburuko sei poema kentzera kondenatu zuten, baina poetak etsi beharrean liburua osatzeari ekin zion, halako moldez non 1861eko argitalpenak 35 poema gehiago bildu zuen. Garai hartantxe, 1857tik aurrera, hasi zen Petits poèmes en prose delakoa (edo Le Spleen de Paris) argitaratzen, osoki 1869an argitaratu zena. Ordukoa da, orobat, De Quinceyren eragina ageri duen Les paradis artificiels (1858-1860). Bere lan guztiak nork argitaratu aurkitzeko itxaropenez Belgikara joan zen 1864eko apirilean. Nahi zuena lortu ez izanak etsipen sakona ekarri zion; pairatzen zuen gaitzak ere, sifiliak, arazo larriak sortzen zizkion. Urtebeteko elbarritasuna eta afasia jasan ondoren Parisen hil zen, berrogeitasei urte zituela. Hil ondoren haren Journaux intimes (1909) agertu ziren, bi sailek osatua (Fusées eta Mon coeur mis à nu). Baudelairek XIX. mendeko frantses literatura inarrosten duten elkarren aurkako bi joeren sintesia egin zuen: literatura jarrera etiko baten adierazle gisa hartzen duena eta literaturan estetika hutsa ikusten duena. Baudelairek sinbolismotik surrealismoraino doan poesia modernoaren hastapenak agertarazi zituen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Sei poema (Gaitzaren loreak)

itzul.: Patxi Apalategi

armiarma.eus, 2021

Gaitzaren loreak

itzul.: Patxi Apalategi

Balea Zuria, 2020

Zortzi poema

itzul.: Xabier Boveda

Idatz & Mintz, 56, 2014

Labayru

Les Fleurs du Mal-ek 150 urte

armiarma.eus, 2007

Poema xipiak laxoan

itzul.: Jean-Baptiste Orpustan

Atlantica, 2007

Andre erraldoia

itzul.: Bernardo Atxaga

Literatura Unibertsala – Batxilergoa, 2000

EIZIE-Erein

Arrotza

itzul.: Bernardo Atxaga

Literatura Unibertsala – Batxilergoa, 2000

EIZIE-Erein

Haxixaren poema

itzul.: Oier Alonso

Infomart, 1998

Wagner Parisen

itzul.: Oier Alonso

Infomart, 1998

La Fanfarlo

itzul.: Juan Kruz Igerabide

Erein, 1991

Gizona ta itxasoa

itzul.: Iokin Zaitegi

Hegats-3, 1990

Iluntzea

itzul.: Joseba Sarrionandia

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985

Pamiela

Etsaia

itzul.: Joakin Balentzia

Korrok-6, 1985

Erraldoiemea

itzul.: Joakin Balentzia

Korrok-6, 1985

Tristurazko madrigala

itzul.: Gabriel Aresti

Egan, 1957

Bedeinkazioa

itzul.: Gabriel Aresti

Egan, 1957

Gauontzak

itzul.: Gabriel aresti

Euzko Gogoa, 1954

11-12

Itsaso billa, beti gixon aske ori

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi - 5765, 1931

Biok zarie ixilkor eta lañotsubat

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi - 5765, 1931

Odol-iturrija

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi, 1930-urria

Gorespena

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi, 1930-azaroa

Izaya

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi, 1929-urria

KRITIKAK

Gaitzaren loreak – Jose Luis Padron, Bilbao (2021-06)

Gaitzaren loreak – Joannes Jauregi, Berria (2020-05-31)

Gaitzaren loreak – Javier Rojo, El Diario Vasco (2020-05-23)

Gaitzaren loreak – Igor Estankona, Deia (2020-04-18)

La Fanfarlo – Anjel Lertxundi, El Diario Vasco (1991-12-18)

Hitzorduak

Azken kritikak

Idazketa labana bat da
Annie Ernaux

itzul.: Leire Lakasta
Nagore Fernandez

Hamlet
William Shakespeare

itzul.: Juan Garzia Garmendia
Aritz Galarraga

Feminismo zuriaren aurka
Rafia Zakaria

itzul.: Amaia Apalauza
Jon Martin-Etxebeste

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

itzul.: Fernando Rey
Amaia Alvarez Uria

Neska baten memoria
Annie Ernaux

itzul.: Aiora Jaka
Asier Urkiza

Rameauren iloba
Denis Diderot

itzul.: Joxan Elosegi
Aritz Galarraga

Neska baten memoria
Annie Ernaux

itzul.: Aiora Jaka
Paloma Rodriguez-Mi?ambres

Rifqa
Mohammed el-Kurd

itzul.: Eider Beobide
Ibon Ega?a

Kanbodiako enbaxada
Zadie Smith

itzul.: Garazi Ugalde
Nagore Fernandez

Herriaren hezkuntza eta demokrazia
Nadezhda Krupskaia

itzul.: Leire Azkargorta
Jon Jimenez

Azken sarrerak

2024 Abendua

MPK bildumak 10 urte (Biziei ere omen)

Jacques Prevert
Poesia kaiera

Manuel Vazquez Montalban
Poesia kaiera

2024 Azaroa

Leonardo Sciascia
Narratiba

Sophia de Mello / Cecilia Meireles
Poemak

Santu gutxi letren sarean

2024 Urria

Fatou Ndiaye Sow
Lau poema

Elizabeth Bishop
Hamabi poema

Lupe Gomez
Poemak

2024 Iraila

Josef Skvorecky
Lau ipuin

Hainbat poeta
Libanoko ahotsak

Hrant Alexanyan
Sei poema

Aurora Bertrana
Papeete modernoa

2024 Abuztua

Baldwin eta Conrad
Idazlanak

Joan Salvat-Papasseit
Poemak

2024 Uztaila

Katherine Mansfield
Hamalau poema

Frank O'Hara
4 poema

Ernest Hemingway
Poemak

Amat-Piniella eta Tisner
Bi liburu

2024 Ekaina

Mohammed el-Kurd idazle palestinarraren Rifqa liburuko 6 poema

Sergei Jesenin
Poemak

Alice Munro
Asunak

Kafka hil zen duela 100 urte

2024 Maiatza

Ama Ata Aidoo
Bi ahizpa

Silvia Federici etxean da

Luisa Villalta poeta omenduko du letra galegoen egunak

Paul Auster
Zortzi poema

2024 Martxoa

Maria Barbal
Adiskide eskoziarrari

Giorgos Seferis
Poesia kaiera

Anne Hebert
Poesia antologia

Vitale eta Anzaldua
Bi poema

[Sarrera guztiak ikusi]