euskarari ekarriak

1.502 idazle / 3.898 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1821-04-09 / 1867-08-31

Charles Baudelaire


Baudelaire, Charles. Idazle frantsesa (Paris, 1821 - Paris, 1867). Aita 1827an hilik, haren ama Aupick komandantearekin ezkondu zen ondoko urtean. Charles ez zen sekula ondo etorri militarrarekin. Lionen (1832-1836) eta Parisen (1836-1839) ikasketak egin ondoren, hirian egiten zuen bizitza askea familiaren eskandalugarri gertatu zen, eta aitordeak itsasoan luze bidaiatzera behartu zuen (1841-1842); hala, Antilletaraino iritsi zen eta baita hango munduarekin zaletu ere. Frantziara itzulirik, lehengo bizitza bohemiora itzuli zen berriro (ordukoak dira, 1842, Jeanne Duval «Venus beltza»rekiko harreman liskartsuak), idazle eta artista taldeekin harremanak zituen bitartean. Arte kritiko zorrotz agertu zen Salons (1845, 1846 eta 1859) eta Curiosités esthétiques (1868) izenburupean bilduriko artikuluetan. Halatan, Baudelairek Delacroix-en alde egin zuen, Wagner-en balioa ulertu eta Thomas de Quincey ezagutzera eman zuen. Edgar Allan Poerengan anaia bikia aurkitu zuen: haren itzultzaile bikaina izan zen (1852-1865). Hamabost urtez landu ondoren, 1857an, bere lanik ezagunena argitaratu zuen: Les fleurs du mal poema liburua, berehala aurkako auzia eragin zuena «moral publiko eta ohitura onei egindako irainengatik». 300 liberako isuna ordaindu eta liburuko sei poema kentzera kondenatu zuten, baina poetak etsi beharrean liburua osatzeari ekin zion, halako moldez non 1861eko argitalpenak 35 poema gehiago bildu zuen. Garai hartantxe, 1857tik aurrera, hasi zen Petits poèmes en prose delakoa (edo Le Spleen de Paris) argitaratzen, osoki 1869an argitaratu zena. Ordukoa da, orobat, De Quinceyren eragina ageri duen Les paradis artificiels (1858-1860). Bere lan guztiak nork argitaratu aurkitzeko itxaropenez Belgikara joan zen 1864eko apirilean. Nahi zuena lortu ez izanak etsipen sakona ekarri zion; pairatzen zuen gaitzak ere, sifiliak, arazo larriak sortzen zizkion. Urtebeteko elbarritasuna eta afasia jasan ondoren Parisen hil zen, berrogeitasei urte zituela. Hil ondoren haren Journaux intimes (1909) agertu ziren, bi sailek osatua (Fusées eta Mon coeur mis à nu). Baudelairek XIX. mendeko frantses literatura inarrosten duten elkarren aurkako bi joeren sintesia egin zuen: literatura jarrera etiko baten adierazle gisa hartzen duena eta literaturan estetika hutsa ikusten duena. Baudelairek sinbolismotik surrealismoraino doan poesia modernoaren hastapenak agertarazi zituen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Sei poema (Gaitzaren loreak)

itzul.: Patxi Apalategi

armiarma.eus, 2021

Gaitzaren loreak

itzul.: Patxi Apalategi

Balea Zuria, 2020

Zortzi poema

itzul.: Xabier Boveda

Idatz & Mintz, 56, 2014

Labayru

Les Fleurs du Mal-ek 150 urte

armiarma.eus, 2007

Poema xipiak laxoan

itzul.: Jean-Baptiste Orpustan

Atlantica, 2007

Andre erraldoia

itzul.: Bernardo Atxaga

Literatura Unibertsala – Batxilergoa, 2000

EIZIE-Erein

Arrotza

itzul.: Bernardo Atxaga

Literatura Unibertsala – Batxilergoa, 2000

EIZIE-Erein

Haxixaren poema

itzul.: Oier Alonso

Infomart, 1998

Wagner Parisen

itzul.: Oier Alonso

Infomart, 1998

La Fanfarlo

itzul.: Juan Kruz Igerabide

Erein, 1991

Gizona ta itxasoa

itzul.: Iokin Zaitegi

Hegats-3, 1990

Iluntzea

itzul.: Joseba Sarrionandia

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985

Pamiela

Etsaia

itzul.: Joakin Balentzia

Korrok-6, 1985

Erraldoiemea

itzul.: Joakin Balentzia

Korrok-6, 1985

Tristurazko madrigala

itzul.: Gabriel Aresti

Egan, 1957

Bedeinkazioa

itzul.: Gabriel Aresti

Egan, 1957

Gauontzak

itzul.: Gabriel aresti

Euzko Gogoa, 1954

11-12

Itsaso billa, beti gixon aske ori

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi - 5765, 1931

Biok zarie ixilkor eta lañotsubat

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi - 5765, 1931

Odol-iturrija

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi, 1930-urria

Gorespena

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi, 1930-azaroa

Izaya

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi, 1929-urria

KRITIKAK

Gaitzaren loreak – Jose Luis Padron, Bilbao (2021-06)

Gaitzaren loreak – Joannes Jauregi, Berria (2020-05-31)

Gaitzaren loreak – Javier Rojo, El Diario Vasco (2020-05-23)

Gaitzaren loreak – Igor Estankona, Deia (2020-04-18)

La Fanfarlo – Anjel Lertxundi, El Diario Vasco (1991-12-18)

Hitzorduak

Martxoak 30: Uxue Apaolaza, Irene Pujadas eta Be?at Sarasola Kontaidazu ipuin bat Bilboko Gutun Zurian

Martxoak 30: Kae Tempesten Antzinako berri-berria errezitatzen Hernanin

Azken kritikak

Emakume bat
Annie Ernaux

itzul.: Itziar de Blas Fdez. de Gamarra
Nagore Fernandez

Atsoa
Victor Catala

itzul.: Sagastibeltza
Joxe Aldasoro

Puskak
Irene Pujadas

itzul.: Amaia Apalauza
Asier Urkiza

Beirazko kanpaia
Sylvia Plath

itzul.: Garazi Arrula
Hasier Rekondo

Puskak
Irene Pujadas

itzul.: Amaia Apalauza
Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Nik ez dakit beste gauza batzuen berri
Elisa Levi

itzul.: Irene Aldasoro
Irati Majuelo

Puta zikinak
Juno Mac / Molly Smith

itzul.: Amaia Astobiza
Irati Majuelo

Winesburg, Ohio
Sherwood Anderson

itzul.: Joannes Jauregi
Nagore Fernandez

Suite frantsesa (bertsio argitaragabea)
Irene Nemirovski

itzul.: Mikel Garmendia / Joxe Mari Berasategi
Asier Urkiza

Poesia kaiera
Federico Garcia Lorca

itzul.: Juan Luis Zabala
Nagore Fernandez

Azken sarrerak

2023 Martxoa

Chantal Maillard
Idaztea

Jose GorostizaAmaibako heriotza

Roberto Juarroz
Poesia bertikala

2023 Otsaila

Bertolt Brecht
Zazpi antzezlan

Hiru poeta
Poemak

Le Fanu
Maizter misteriotsua

2023 Urtarrila

Colette
Mari-alderrai

Eugenio de Andrade
Poemak

2022 Abendua

Alphonse Daudet eta Louis Aragon
Testuak

2022 Azaroa

Cristina Peri Rossi
15 poema

2022 Urria

Coleridge/Gautier
Erromantizismoaren haizeak

Anna Akhmatova
Poesia kaiera

Federico Garcia Lorca
Poesia kaiera

Tonino Guerra
14 poema

Hushang Ebtehaj Sayeh
Hiru poema

2022 Iraila

Emile Zola hil zela 120 urte

Eduardo Blanco Amor
Parranda

2022 Abuztua

Alice Duer
Itsas-malda zuriak

Stlanika, Varlam Xalamovek Kolymatik

Philip Larkin
Poemak

Pere Casaldaliga
11 poema

William Burroughs
Narrazio bi

2022 Uztaila

Tamara Kamenszain
Neskak garai geldiarazietan

Gata Cattana
Sei poema

Jan Skacel
Zazpi poema

Gassan Kanafani
Gizonak eguzkitan

[Sarrera guztiak ikusi]