euskarari ekarriak

1.523 idazle / 3.957 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1821-04-09 / 1867-08-31

Charles Baudelaire


Baudelaire, Charles. Idazle frantsesa (Paris, 1821 - Paris, 1867). Aita 1827an hilik, haren ama Aupick komandantearekin ezkondu zen ondoko urtean. Charles ez zen sekula ondo etorri militarrarekin. Lionen (1832-1836) eta Parisen (1836-1839) ikasketak egin ondoren, hirian egiten zuen bizitza askea familiaren eskandalugarri gertatu zen, eta aitordeak itsasoan luze bidaiatzera behartu zuen (1841-1842); hala, Antilletaraino iritsi zen eta baita hango munduarekin zaletu ere. Frantziara itzulirik, lehengo bizitza bohemiora itzuli zen berriro (ordukoak dira, 1842, Jeanne Duval «Venus beltza»rekiko harreman liskartsuak), idazle eta artista taldeekin harremanak zituen bitartean. Arte kritiko zorrotz agertu zen Salons (1845, 1846 eta 1859) eta Curiosités esthétiques (1868) izenburupean bilduriko artikuluetan. Halatan, Baudelairek Delacroix-en alde egin zuen, Wagner-en balioa ulertu eta Thomas de Quincey ezagutzera eman zuen. Edgar Allan Poerengan anaia bikia aurkitu zuen: haren itzultzaile bikaina izan zen (1852-1865). Hamabost urtez landu ondoren, 1857an, bere lanik ezagunena argitaratu zuen: Les fleurs du mal poema liburua, berehala aurkako auzia eragin zuena «moral publiko eta ohitura onei egindako irainengatik». 300 liberako isuna ordaindu eta liburuko sei poema kentzera kondenatu zuten, baina poetak etsi beharrean liburua osatzeari ekin zion, halako moldez non 1861eko argitalpenak 35 poema gehiago bildu zuen. Garai hartantxe, 1857tik aurrera, hasi zen Petits poèmes en prose delakoa (edo Le Spleen de Paris) argitaratzen, osoki 1869an argitaratu zena. Ordukoa da, orobat, De Quinceyren eragina ageri duen Les paradis artificiels (1858-1860). Bere lan guztiak nork argitaratu aurkitzeko itxaropenez Belgikara joan zen 1864eko apirilean. Nahi zuena lortu ez izanak etsipen sakona ekarri zion; pairatzen zuen gaitzak ere, sifiliak, arazo larriak sortzen zizkion. Urtebeteko elbarritasuna eta afasia jasan ondoren Parisen hil zen, berrogeitasei urte zituela. Hil ondoren haren Journaux intimes (1909) agertu ziren, bi sailek osatua (Fusées eta Mon coeur mis à nu). Baudelairek XIX. mendeko frantses literatura inarrosten duten elkarren aurkako bi joeren sintesia egin zuen: literatura jarrera etiko baten adierazle gisa hartzen duena eta literaturan estetika hutsa ikusten duena. Baudelairek sinbolismotik surrealismoraino doan poesia modernoaren hastapenak agertarazi zituen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Sei poema (Gaitzaren loreak)

itzul.: Patxi Apalategi

armiarma.eus, 2021

Gaitzaren loreak

itzul.: Patxi Apalategi

Balea Zuria, 2020

Zortzi poema

itzul.: Xabier Boveda

Idatz & Mintz, 56, 2014

Labayru

Les Fleurs du Mal-ek 150 urte

armiarma.eus, 2007

Poema xipiak laxoan

itzul.: Jean-Baptiste Orpustan

Atlantica, 2007

Andre erraldoia

itzul.: Bernardo Atxaga

Literatura Unibertsala – Batxilergoa, 2000

EIZIE-Erein

Arrotza

itzul.: Bernardo Atxaga

Literatura Unibertsala – Batxilergoa, 2000

EIZIE-Erein

Haxixaren poema

itzul.: Oier Alonso

Infomart, 1998

Wagner Parisen

itzul.: Oier Alonso

Infomart, 1998

La Fanfarlo

itzul.: Juan Kruz Igerabide

Erein, 1991

Gizona ta itxasoa

itzul.: Iokin Zaitegi

Hegats-3, 1990

Iluntzea

itzul.: Joseba Sarrionandia

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985

Pamiela

Etsaia

itzul.: Joakin Balentzia

Korrok-6, 1985

Erraldoiemea

itzul.: Joakin Balentzia

Korrok-6, 1985

Tristurazko madrigala

itzul.: Gabriel Aresti

Egan, 1957

Bedeinkazioa

itzul.: Gabriel Aresti

Egan, 1957

Gauontzak

itzul.: Gabriel aresti

Euzko Gogoa, 1954

11-12

Itsaso billa, beti gixon aske ori

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi - 5765, 1931

Biok zarie ixilkor eta lañotsubat

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi - 5765, 1931

Odol-iturrija

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi, 1930-urria

Gorespena

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi, 1930-azaroa

Izaya

itzul.: Lauaxeta

Euzkadi, 1929-urria

KRITIKAK

Gaitzaren loreak – Jose Luis Padron, Bilbao (2021-06)

Gaitzaren loreak – Joannes Jauregi, Berria (2020-05-31)

Gaitzaren loreak – Javier Rojo, El Diario Vasco (2020-05-23)

Gaitzaren loreak – Igor Estankona, Deia (2020-04-18)

La Fanfarlo – Anjel Lertxundi, El Diario Vasco (1991-12-18)

Hitzorduak

Martxoak 20: Marlen Haushofer Horma Orion

Martxoak 20: Paul Auster Bidaiak scriptoriumean zehar Elgoibarren

Martxoak 22: Anne Hebert eta Giorgos Seferis Munduko Poesia Kaierak

Azken kritikak

Hitzak palmondo
Silvia Federici

itzul.: Amaia Astobiza
Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

itzul.: Be?at Irastorza
Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

itzul.: Xabier Kintana
Aritz Galarraga

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

itzul.: Aiora Jaka
Jon Jimenez

Bortxaketa
Joyce Carol Oates

itzul.: Xabier Olarra
Ibon Ega?a

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

itzul.: Aiora Jaka
Irati Majuelo

Emakume izoztua
Annie Ernaux

itzul.: Gema Lopez Las Heras
Asier Urkiza

Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig

itzul.: Edorta Matauko
Nagore Fernandez

Sonka
Ignacy Karpowicz

itzul.: Amaia Apalauza / Sonia Kolaczek
Irati Majuelo

Frankenstein
Mary Shelley

itzul.: I?igo Errasti
Aritz Galarraga

Azken sarrerak

2024 Martxoa

Vitale eta Anzaldua
Bi poema

2024 Otsaila

Mildred Kiconco Barya
Lurraren orbainak

Sarah Kane
Zartatua/Psikosia 4.48

Natalia Ginzburg
Juduak

2024 Urtarrila

Atahualpa Yupanki
Lau abesti

Daye Tyree
Bost poema

Uxio Novoneyra
Bazterrak

Jose Maria Arguedas
Pongoren ametsa

Claire Keegan
Ekaitzak

Antelme / Farrokhzad
Errepresiopeko hitzak

2023 Abendua

Fadwa Touqan
Bi poema

Munduko Poesia Kaierak

2023 Azaroa

Gloria Fuertesen poesia

Mosab Abu Toha eta Adania Xibli idazle palestinarrak euskarari ekarriak

Philip Larkin
Sei poema

Javier Arzuaga
Gauerdi minean

Pasolini
Poemak

2023 Urria

Louise Gluck
Poemak

Gabriel Arestik euskaratutako Internazionala osorik

Antonia Vicens
Zortzi poema

2023 Iraila

W.H. Auden
Poemak

Bernard Manciet
Mendeurrena

Jon Beistegik euskarari ekarritakoak

Lydia Davis
Terapia

Miroslav Holub
Poemak

Chopin eta Mansfield
Narrazioak

Ho Chi Minh
Gartzelako egunkaria

Joseph Roth
Leviatana

W.W. Jacobs
Tximino atzaparra

2023 Abuztua

Slawomir Mrozek
Narrazioak

Emmy Hennings
Zortzi poema

Raymond Carver
Idazlanak

2023 Uztaila

David Albahari
G?tz eta Meyer (zatia)

Emily Bront?
Poemak

Miroslav Holub
Poemak

Milan Kundera
Literatur lanak

Maria Merce Mar?al
Poesia kaiera

[Sarrera guztiak ikusi]