LEHEN MUXUA
nila northSun

euskaratzailea: Iñigo Astiz
armiarma.eus, 2017

 

12 nituela uste dut

baina agian berak zituen 12

ta nik 13

gogoratu uste baitut

apur bat lotsatuta nengoela

“emakume zaharragoa” izate horrekin

(urteekin ez da hori askorik aldatu)

oakland auditorioan izan zen

gure gurasoak

tribu-arteko taldeetan sartuta zeuden

zeinetan montanako erreserba urrunetatik

kaliforniako rancherietatik

nevadako kolonietatik

etendako ekialdeko maizter lurretatik

deserriratutako amerikar indioak batzen baitziren

denak elkartuta hirietan

amerikar arrago handiarekin bat egin nahian

baina erabat lortu gabe

hauts egindako bikorrak saltsan bezala

ta beraz elkarteak osatu zituzten

ile ilun eta azal ilunak

eroso mugi zitezen

“indiartasun” komun bat partekatuz

nahiz eta bakoitzak bere tribuaren kultura propioa mantendu

europar guztiak zaku bakarrean sartzen saiatzearen pareko zerbait

frantziar eta italiarren artean bereizketarik egin gabe

edo espainiarren eta suediarren artean

dantza powwowak edukitzen genituen

navajoak yei-be-chai dantzekin

pomoak saski dantzekin

puebloak arrano dantzekin

chippewak belar dantzekin

siouxak, txerokeeak, seminoleak, iroquoiak

denak elkartuta dantza biribiletan

gure batasuna lotzen

gure kulturak danbor baten bueltan

ta ahotsak kantuan

harik eta nahasi ginen arte

ta salerosketetan sartu

ta gure artean ezkondu

baina pixka bat aldentzen ari naiz

zeren gauza garrantzitsu horiek guztiak

gertatzen ziren bitartean

beheko solairuko auditorioan

berak eta nik isilean egin genuen alde

zementuzko eskailera haietan gora

iluntasunerantz

gorako hegaldietarantz

ta istorio kontaezinetarantz

harik eta gelditu ginen arte

pixka bat hitz egitera

lotsatiak baikinen

gure belarrietaraino heltzen ziren danborren oihartzunak

horma hotzen kontra jarrita geundela

gertu

besoaz inguratzen dit gerria

ta beregana hurbiltzen nau

gogoratzen dut bere jertse gris iletsua

nire besoekin bere 12 urteko sorbaldak inguratzen nituen bitartean

nireak baino handiagoak zirenak jada

nahiz eta ni 2 hazbete altuagoa izan

gogoratzen ditut bere ezpain ilun lodiak nireen kontra bultzaka

ta ni muturra luzatzen

arrain ergelen pare

oratzen genituen gure ezpainak

ta sudurra non zihoan asmatu nahian genbiltzan

orain horrela

ta gero hala

ezpain oratzearen norabidearen arabera

listua gogoratzen dut

pentsatuz o, hau nazka

listuka ari zait ahora

jakin gabe bere listu-guruinak

eta guruin pituitarioa

eta gainontzeko guruin guztiak

ziur aski

bosgarren direkta sartuta zirela

gogoratzen dut bere eskua nire bizkarrean

ta nire eskua bere bizkarrean

elkarri tiraka

elkarrekiko

ezpain oraketa gehiagori

bide eginez

hau guztia 5 bat minutuz-edo

ta bereizi egin ginen orduan

pozarren

zorabiatuta egin genuenagatik

tta itzuli egin ginen behera

nire chippewa aita ta shoshone ama

eta bere pomo ama eta miwok aitaren

begi distiratsuetara

zeinen ametsak tribu arteko arragoetan

indartzen baitziren

zeinen ametsak eskutik baitzihoazen

gure esku gazteetan.

 

LEHEN MUXUA
nila northSun

euskaratzailea: Iñigo Astiz
armiarma.eus, 2017