1861-06-19 / 1896-12-30
Jose Rizal
Rizal y Alonso, José. Filipinetako heroi nazionala (Calamba, 1861 - Manila, 1896). Aita filipinar jatorriko lurjabe handia zuen eta ama, Teodora Alonso, Filipinetako emakume jakintsuenetako bat zen. Manilako unibertsitatean egon ondoren, Madrilen egin zituen medikuntza eta arte ikasketak. Espainian zeuden filipinarren buru bihurtu zen berehala eta Madrilen itxuratu zituen Filipina uharteen independentziarako lehen asmoak: harentzat, benetako etsaia ez zen guztiz ahulduta zegoen Espainiako estatua, Filipinetako koloniak lotuta zeuzkaten frantziskotar, agustindar eta domingotar fraile ordena kristauak baizik. Rizalek Parisen eta Heidelbergen bukatu zituen medikuntza ikasketak. 1886an argitaratu zuen lehen eleberria, tagaloz idatzia, Noli me tangere, fraideen aurkako liburua. 1891n idatzi zuen El filibusterismo liburua, eta Filipinetako uharteen autonomiaren aldeko propagandaren ardura hartu zuen ondoren Bartzelonan. Rizalen programaren arabera, Filipinetako uharteak Espainiako estatuko herrialde bihurtuko ziren, ordezkaritza bat izango zuten Gorteetan, espainiar fraideen ordez filipinatar apaizek ihardungo zuten aurrerantzean, biltzeko eta mintzatzeko askatasuna errespetatuko zen eta filipinatarrek eta espainiarrek eskubide berberak edukiko zituzten legeen aurrean. 1892an Filipina uharteetara jo eta Liga Filipina bake higikundea osatu zuen Manilako hirian. Atxilotu eta Mindanaoko uhartera eraman zuten. Lau urtez eduki zuten espainiarrek han, eritegi batean lanean. 1896an hasi zen Katipunan isilpean ziharduen erakunde abertzalearen matxinada, eta erakunde horrekin harremanik ez zuen arren, militar espainiarrek atxilotu eta, traidoretzat hartu ondoren, hiltzera kondenatu eta Manilan fusilatu zuten. Ultimo adiós (Azken agurra) poema gogoangarria idatzi zuen hil bezperan.
Urtarrilak 18: Mari-mutil handi baten bluesa Lekeitiko institutuan
Urtarrilak 21: Aldibereko Lasarten
Urtarrilak 22: Neskamearen ipuina Iruñean
Urtarrilak 26: Ahardikeriak Tolosan
Urtarrilak 28: Aldibereko Getarian
Nik kantatu eta dantza egiten du mendiak
Irene Sola
itzul.: Joxan Elosegi
Amaia Alvarez Uria
Hilketa lokartua
Agatha Christie
itzul.: Xabier Aristegieta
Irati Majuelo
Poesia kaiera
May Ayim
itzul.: Garazi Ugalde Pikabea
Igor Estankona
Kontu pribatu bat
beppe
itzul.: Josu Zabaleta
Ibai Atutxa Ordeñana
Ene herri txikia
Gaël Faye
itzul.: Irati Bereau
Mikel Asurmendi
Poesia kaiera
May Ayim
itzul.: Garazi Ugalde Pikabea
Javier Rojo
Kontu pribatu bat
Beppe Fenoglio
itzul.: Josu Zabaleta
Irati Majuelo
Poesia kaiera
Raymond Carver
itzul.: Harkaitz Cano
Hasier Rekondo
Poesia kaiera
Raymond Carver
itzul.: Harkaitz Cano
Javier Rojo
Kafe tristearen balada
Carson McCullers
itzul.: Asun Garikano
Aiora Sampedro
2021 Urtarrila
Behin bakarrik urka zaitzakete
Friedrich Dürrenmatt idazlearen mendeurrena
2020 Abendua
Ken Saro-Wiwa
Afrikak bere eguzkia hiltzen du
Clarice Lispector
Bederatzi poema
Susa argitaletxea Durangoko liburu azokan
Burgosko auzia eta Jean Paul Sartre gogora ekarriak
2020 Azaroa
Sarah Kane
Zartatua / 4.48 Psikosia
2020 Urria
Harold Pinter
Alaska moduko bat
2020 Iraila
William Carlos Williams
Indarraren erabilera
2020 Abuztua
Charles Bukowski
Poema antologia
2020 Uztaila
2020 Ekaina
2020 Maiatza
Forugh Farrokhzaden poemen antologia
Sacco&Vanzetti
Bi poema eta kantu bat