1667-11-30 / 1745-10-19
Jonathan Swift
Swift, Jonathan. Irlandar idazlea (Dublin, 1667 - Dublin, 1745). Dublingo Kilkenny School-en eta Trinity College-n egin zituen ikasketak. 1691tik 1699ra Sir William Temple-ren idazkaria izan zen; haren etxean ezagutu zuen Esther Johnson, "Stella", hartaz maitemindu zen eta eragin handia izan zuen bere bizitzan, eta hari eskainitako liburu bat ere idatzi zuen: Journal to Stella (1766-1768, Stellarentzako egunkaria). 1694an apaiz anglikano egin zen eta 1695ean Irlandako Kilrott parrokiara bidali zuten. Londresen bizi izan zen luzaroan eta eztabaida sutsuak eragin zituen garai hartako politikan, erlijioan eta literaturan. Whig higikunde politikoaren alde ihardun zuen hasieran, baina gero Tory alderdiko diputatu izan zen. 1714an Irlandara itzuli zen eta han bizi izan zen hil arte. Harremanak izan zituen Esther Vanhomrigh "Vanessa"-rekin; elkarren arteko gutunak 1921ean argitaratu ziren. Irlandarren alde borrokatu zen, gogor kritikatu zuen britainiar gobernuaren bidegabekeria, eta irlandarrek nazio heroitzat goraipatu zuten. Azken urteetan osasuna galdu zuen: misantropiak jota zegoen, oroimena galdu zuen eta azkenerako erotu egin zen. n Idazlanak. An Account of the Battle Between the Ancient and Modern Books (1704, Liburu zaharren eta modernoen arteko gatazka), idazle klasikoen eta modernoen arteko eztabaidan, klasikoen alde agertzen zena; A Tale of a Tub (1704, Kupela baten historia), erlijioaren ustelkeriari buruzko satira; Description of the Morning (1710, Goizaren deskribapena) eta A Description of a City Shower (1710, Hiriko euri jasaren deskribapena), olerki satirikoak; Argument Against Abolishing Christianity (1708, Kristautasuna ezeztatzearen aurkako argudioa), Whig higikundearen aurkakoa; The Conduct of Allies (1711, Aliatuen jokabidea); Drapier's Letters (1724, Oihalgilearen gutunak), panfleto sutsua; Gulliver's Travels (1726, Gulliverren Bidaiak, Iñaki Mendigurenek euskarara itzulia); azken hau izarte zibilizatuaren aurkako satira gogor eta garratza da, bere libururik ezagunena eta garai hartan arrakasta handia izan zuena, bidaia eta abenturetako eleberrien moldean idatzia, eta bere nihilismo bortitzagatik haur literaturan klasiko bihurtu den maisu lana. A Modest Proposal for Preventing the Children of Poor People en Ireland from Being a Burden To Their Parents or Country (1729, Proposamen xumea Irlandako behartsuen seme-alabak gurasoen edo herrialdearen bizkar bizi ez daitezen), Irlandako pobrezia salatzeko haur behartsuak aberatsen janari gisa baliatzea ekonomilari baten hizkeran proposatzen zuen satira; Verses on the Death of Dr. Swift (1731, Swifth doktorearen heriotzari buruzko olerkiak).
Gulliver Liliputen
itzul.: Iņaki Mendiguren
Elkar, 1993
Xaguxar 18
KRITIKAK
Gulliver-en Bidaiak – Xabier Mendiguren, Argia (1991-01-13)
Martxoak 31: Homero eta Odisea Donostian
Apirilak 03: Roland Barthes Dolu-egunerokoa Bilbon
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
itzul.: Xabier Monasterio
Aiora Sampedro
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
itzul.: Fernando Rey
Nagore Fernandez
Girgileria
Juana Dolores
itzul.: Maider Ramirez
Nagore Fernandez
Berlin Alerxanderplatz
Alfred D?blin
itzul.: Anton Garikano
Aritz Galarraga
Teatro-lanak
Rosvita
itzul.: Enara San Juan Manso
Amaia Alvarez Uria
Arturoren uhartea
Elsa Morante
itzul.: Koldo Biguri
Asier Urkiza
Arrabioen gerra
Karel Capek
itzul.: Koro Navarro
Jon Jimenez
Negu batez Mallorcan
George Sand
itzul.: Miren Arratibel / Aintzane Atela
Aritz Galarraga
Trilogia
Jon Fosse
itzul.: Joannes Jauregi
Hasier Rekondo
Amok
Stefan Zweig
itzul.: Aiora Jaka
Paloma Rodriguez-Mi?ambres
2025 Martxoa
Friedrich H?lderlinen urteurrena
<>Edgar Lee Masters<>
Hamar poema
2025 Otsaila
2025 Urtarrila
Derek Walcott/Nijole Miliauskaite
Zubia elurretan
2024 Abendua
Juan Ramon Jimenez
Hamabi poema
MPK bildumak 10 urte (Biziei ere omen)
Manuel Vazquez Montalban
Poesia kaiera
2024 Azaroa
Sophia de Mello / Cecilia Meireles
Poemak
2024 Urria
2024 Iraila
Aurora Bertrana
Papeete modernoa
2024 Abuztua
2024 Uztaila
Katherine Mansfield
Hamalau poema