1854-05-07 / 1937-08-18
Arturo Campion
Campión Jaime-Bon, Arturo. Idazle, politikari, filologo eta gramatikalari euskalduna (Iruñea, 1854 - Iruñea, 1937). 22 urterekin amaitu zituen Zuzenbide ikasketak Madrilen eta urte berean eman zuen argitara Consideraciones acerca de la cuestión foral y los carlistas de Navarra, foruen aldeko obra. Urte haietan jarri zen harremanetan Antoine d'Abbadierekin, Duvoisinekin, Bonaparte Printzearekin, Jean Jaurgainekin eta beste hainbat euskal jakintsurekin, eta Asociación Euskara de Navarra elkartearen sorkuntzan parte hartu zuen (1878). Euskara ikasi zuen eta euskarari buruzko ikerlanetan hasi zen. 26 urte zituela hainbat euskalkitara bihurtu zen Orreaga balada idatzi zuen, 1883an Ensayo acerca de las leyes fonéticas de la lengua Eúskara obra ondu zuen eta 1884ean Gramática Bascongada de los cuatro dialectos literarios de la lengua eúskara obra handia plazaratu. Literatura ere landu zuen: euskal historian eta ingurunean girotu zituen erdaraz eginiko kontakizun laburrak eta eleberriak (Euskariana. Fantasía y realidad, kontakizun laburren bilduma; 1881tik aurrera idatziak dira eta 1890etik aurrera argitaratuak; Don García Almoravid eleberria, 1889; Blancos y Negros, arrakasta handia izan zuen eleberria, 1899; La Bella Easo eleberria, 1909). n Kristautasunak, foruzaletasunak eta Nafarroarekiko eta Euskal Herriarekiko atxikimendu hertsiak moldaturiko gizona izan zen; politikan egonezin eta alderdien aurrean uzkur agertu zen beti —eztabaida ugari izan zituen alderdi guztiekin—; hala ere, 1893an Madrilgo Gorteetako diputatu aukeratu zuten, Nafarroako hautagai zerrenda integristan aurkeztu ondoren. 1894etik aurrera, ezin konta ahala liburu, artikulu, hitzaldi eta txosten prestatu zituen Nafarroa eta Euskal Herriko historia, literatura, hizkuntza eta politikari buruz. 1904ean Euskaltzaleen Biltzarra elkarteak Irunen egin zuen bilkura nagusiko buru izan zen. 1910. urtean hasi zen Orígenes del Pueblo Euskaldun obra prestatzen (1926an eman zuen argitara lehen liburukia); 1914ean ordura arteko Nafarroako historia ikerketak astindu zituen Nabarra en su vida histórica lana argitaratu zuen Geografía del País Vasco-Navarro obraren barnean. 1918an, 63 urte zituela, bere literatura lan preziatuenak bilduz, Euskariana. Fantasía y realidad saileko kontakizun laburrak plazaratu zituen. Kontakizun hauek (El Bardo de Izalzu, Pedro Mari, La Flor de Garralde, Sancho Garcés, Gratxina, Yan Pier Bidart, Una noche en Zugarramurdi...) euskarara eta beste hizkuntza batzuetara itzuli dira. Urte berean, Oñatiko Biltzarrean sortu zen Eusko Ikaskuntzako Ohorezko Lehendakari izendatu zuten. 1923an, historia ikerketak biltzen zituen Euskariana liburuki berri bat eman zuen argitara; 1931n Orígenes del Pueblo Euskaldun obraren bigarren liburukia eta 1936an hamabigarren Euskariana eta bukatu gabe utziko zuen Orígenes del Pueblo Euskaldun lanaren hirugarren liburukia. n Arturo Campión, Nafarroak eman duen historigile zorrotz eta euskaralari garrantzizkoenetakoa (euskaltzaina izan zen, Euskaltzaindiaren sortzetik), Iruñean hil zen, 83 urte zituela, 1937ko irailaren 5ean, 1936ko gerraren eraginak ikusi ondoren eta isiltasun handienean. Argitaratu gabe utzi zituen, besteak beste, euskal literaturari buruzko obra bat eta La Monja izeneko eleberria.
Martxoak 08: Raymond Chandler, Ez adiorik Donostian
Martxoak 09: Ngugi wa Thiong'o, Gerra garaiko ametsak Abadiñon
Martxoak 18: Aleksandra Kollontaiz, Erle langileen amodioak Larrabetzun
Martxoak 22: Emily Bronte, Gailur ekaiztsuak Aramaion
Martxoak 25: Truman Capote, Gosaria Tiffany's-en Zarautzen
Martxoak 25: Safo, poesia guztia Tolosan
Erbesteko gutunak Victor Hugori
Louise Michel
itzul.: Amaia Lasa
Irati Majuelo
Bihotza nora, zu hara
Susanna Tamaro
itzul.: Fernando Rey
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Atezainaren larria penalti-jaurtiketan
Peter Handke
itzul.: Jose Mari Berasategi Zurutuza
Hasier Rekondo
Erle langileen amodioak
Aleksandra Kollontai
itzul.: Aroa Uharte
Ibai Atutxa Ordeñana
Odolik gabe
Alessandro Baricco
itzul.: Fernando Rey
Nagore Fernandez
Atezainaren larria penalti-jaurtiketan
Peter Handke
itzul.: Jose Mari Berasategi Zurutuza
Javier Rojo
Neskamearen ipuina
Margaret Atwood
itzul.: Zigor Garro
Iban Lantxo
Analfabetoa idazle
Agota Kristof
itzul.: Eskarne Mujika Gallastegi
Irati Majuelo
Erle langileen amodioak
Aleksandra Kollontai
itzul.: Aroa Uharte
Ibon Egaña
Nik kantatu eta dantza egiten du mendiak
Irene Sola
itzul.: Joxan Elosegi
Amaia Alvarez Uria
2021 Martxoa
2021 Otsaila
2021 Urtarrila
Dashiell Hammett
Behin bakarrik urka zaitzakete
Friedrich Dürrenmatt
Hainbat lan
2020 Abendua
Ken Saro-Wiwa
Afrikak bere eguzkia hiltzen du
Clarice Lispector
Bederatzi poema
Susa argitaletxea Durangoko liburu azokan
Burgosko auzia eta Jean Paul Sartre gogora ekarriak
2020 Azaroa
Sarah Kane
Zartatua / 4.48 Psikosia
2020 Urria
Harold Pinter
Alaska moduko bat
2020 Iraila
William Carlos Williams
Indarraren erabilera
2020 Abuztua
Charles Bukowski
Poema antologia
2020 Uztaila