1880-08-26 / 1918-11-09
Guillaume Apollinaire
Apollinaire, Guillaume. (Wilhelm Apollinaris de Kostrowitsky) Idazle frantsesa (Erroma, 1880 - Paris, 1918). Irakasle postu bat lortu zuen Renanian (1901-1902), eta hari esker Alemania eta Austria-Hungarian zehar bidaia ugari egin zuen. Parisera joanda, bere lehen obrak argitaratu zituen literatur aldizkarietan, eta Alfred Jarry eta beste zenbait literaturgile gazte ezagutu. Arte-kritika egin zuen, bere lagunen joera berrien alde eginez: Picasso, Braque, Dufy, Matisse, Rousseau... 1909an lehen liburua plazaratu zuen, L'Enchanteur pourrissant (Liluratzailea usteltzen). Gero L'Heresiarque et compagnie (1910) ipuin bilduma ondu zuen. Le Bestiaire ou Cortège d'Orphée (1911) fantasia poetikoaren ondoan, bere poema hoberenen bilduma argitaratu zuen: Alcools (1913). Poesia modernoaren obra nagusi honek 1908 eta 1913 artean moldaturiko lanak biltzen ditu. Urte berekoa da Les peintres cubistes. Mundu Gerra hastean frantses armadan sarturik (1914), zauritua gertatu zen 1916an. Berriro Parisera itzulirik, abangoardiako aldizkari nagusietan parte hartu zuen. 1917an poema liburu berri bat argitaratu zuen, Vitam impendere amori, bai eta autoreak berak «drama surrealista» deitu zuen obra orijinala: Les Mamelles de Tirésias (Tiresiasen Titiak). 1918an Calligrammes agertu zen, ospetsuak egin ziren poema grafikoak. Gripe «espainiarrak» jota hil aurretik 1918an berean kronika poetikoen bilduma bat argitaratu zuen: Le Flâneur des deux rives (Bi ertzetako pasealaria). Hil ondoren agerturiko zenbait obra: La femme assise (Emakume eseria, 1920); Ombre de mon amour (Ene amodioaren itzala, 1947); Lettres à Lou (Louri gutunak, 1955). Margolari lagunekin batean laster igarri zuen nondik abiatuko ziren surrealismoaren aitzindariak. Horrenbestez, arte modernoaren lehen aldarrikatzaileetakoa da. Apollinaireren poesia, forma ausardiak gorabehera (puntuazio zeinuen ezabapena, berritasun tipografikoak, etab.), lirismo bikainekoa da, tonu xumean adierazia eta zirrara biguinaren sortzailea.
Aldaketa
itzul.: Hedoi Etxarte
Ihes ederra, 2009
Alberdania
A la sante
itzul.: Luigi Anselmi
Bertzerenak, 2006
Pamiela
Mirabeau zuria
itzul.: Luigi Anselmi
Bertzerenak, 2006
Pamiela
Hamaika mila idizil
itzul.: Gabriel Piedra Anakabe
Gara, 2001
Neskazale gazte baten balentriak
itzul.: Karlos Gorrindo
Elkar, 1989
Literatura 74
Sagarrondoaren alboko trintxeran
itzul.: Joseba Sarrionandia
Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985
Pamiela
Zenbat espero izan zaitudan
itzul.: Joseba Sarrionandia
Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985
Pamiela
Kasernako kamarera
itzul.: Joseba Sarrionandia
Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985
Pamiela
Infanteriako soldaduaren eskaera
itzul.: Joseba Sarrionandia
Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985
Pamiela
KRITIKAK
Neskazale gazte baten balentriak – Edorta Jimenez, Susa (1989-06-01)
Neskazale gazte baten balentriak – Dabid Zuazalde, Argia (1988-11-27)
Otsailak 17: Homero Odisea
Otsailak 19: Jacques Prevert eta bere poesia Azpeitian
Otsailak 20: Ernest Hemingway Fiesta. Eguzkia jaikitzen da Eskoriatzan
Otsailak 21: Giorgio Bassani Fintzi-Continitarren lorategia Iru?ean
Arrabioen gerra
Karel Capek
itzul.: Koro Navarro
Jon Jimenez
Negu batez Mallorcan
George Sand
itzul.: Miren Arratibel / Aintzane Atela
Aritz Galarraga
Trilogia
Jon Fosse
itzul.: Joannes Jauregi
Hasier Rekondo
Amok
Stefan Zweig
itzul.: Aiora Jaka
Paloma Rodriguez-Mi?ambres
Detaile xume bat
Adania Xibli
itzul.: Aitor Blanco Leoz
Amaia Alvarez Uria
Lurpeko ezkutuan idatziak
Fiodor Dostoievski
itzul.: Josu Zabaleta
Asier Urkiza
Gailur ekaiztsuak
Emily Bront?
itzul.: Irene Aldasoro
Aritz Galarraga
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
itzul.: Fernando Rey
Nagore Fernandez
Idazketa labana bat da
Annie Ernaux
itzul.: Leire Lakasta
Nagore Fernandez
Hamlet
William Shakespeare
itzul.: Juan Garzia Garmendia
Aritz Galarraga
2025 Otsaila
2025 Urtarrila
Derek Walcott/Nijole Miliauskaite
Zubia elurretan
2024 Abendua
Juan Ramon Jimenez
Hamabi poema
MPK bildumak 10 urte (Biziei ere omen)
Manuel Vazquez Montalban
Poesia kaiera
2024 Azaroa
Sophia de Mello / Cecilia Meireles
Poemak
2024 Urria
2024 Iraila
Aurora Bertrana
Papeete modernoa
2024 Abuztua
2024 Uztaila
Katherine Mansfield
Hamalau poema
Amat-Piniella eta Tisner
Bi liburu
2024 Ekaina
Mohammed el-Kurd idazle palestinarraren Rifqa liburuko 6 poema