1875-12-04 / 1926-12-29
Rainer Maria Rilke
Rilke, Rainer Maria. Idazle txekiarra, alemanieraz idazten zuena (Praga, 1875 - Valmont, Suitza, 1926). 1886tik 1891ra eskola militar batean egin zituen ikasketak. Gero estetika eta filosofia ikasketak egin zituen Pragan eta Munichen. Gaztetatik izan zuen olerkiak idazteko zaletasuna. Hogeita bat urte zituela Pragatik aldegin zuen betiko eta harrezkero bizimodu ibiltaria izan zuen. Munichen Lou Andreas-Salomé ezagutu zuen, Nietzscheren adiskide izandakoa eta gerora Freuden laguntzaile izan zena, Rilkeren bizitzan eragin handia izan zuena. Bi bidaldi egin zituen harekin Errusiara; hango ikuspegiek eta hango nekazarien bizimoduak eragin handia izan zuten Rilke-ren olerkigintzan. 1901ean Clara Westhoff eskultorearekin ezkondu zen, baina denbora laburrean banatu ziren. 1905ean Parisen hartu zuen bizilekua eta 1906ean Auguste Rodin eskultorearen idazkari izan zen; haren diziplinak eta artea ulertzeko moduak aldaketa handia eragin zuen Rilkerengan. 1910etik 1913ra, krisi psikologiko baten ondorioz, idazteari utzi zion; bidaldiak egin zituen Europan eta Afrikako iparraldean barrena. 1921 ezkeroztik Muzot gazteluan bizi izan zen, eta han idatzi zituen bere bi idazlan garrantzitsuenak: Duineser Elegien eta Sonette and Orpheus. Paul Valéry-ren olerkiak itzuli zituen alemanierara. Leuzemiak jota hil zen Valmonteko erietxean, Montreux-etik hurbil. n Idazlanak. Leben und Lieder (1894, Bizitza eta kantuak); Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke (1899, Christoph Rilke alferezaren maitasunezko eta heriotzazko erromantzea); Das Buch von mönchischen Leben (1899, Monasterioko bizitzaren liburua); Das Stundenbuch (1899-1903, Orduen liburua); Briefe an einen jungen Dichter (1903, Gutunak olerkari gazte bati); Das Buch der Bilder (1902, Irudien liburua); Neue Gedichte (1907-1908, Poema berriak); Duineser Elegien (1922, Duinoko elegiak); Sonette an Orpheus (1923, Sonetoak Orfeori); Florenzer Tagebuch (1942, Florentziako egunkaria).
Poeta gazte bati idazkiak
itzul.: Patxi Salaberri Muņoa
Jakin, 2002
Malte Laurids Brigge-ren koadernoko oharrak
itzul.: Lur erredakzioa
Lur Entziklopedia Tematikoa, 1999
Ordu nabarmena
itzul.: Joseba Sarrionandia
Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985
Pamiela
Udazkeneko eguna
itzul.: Joseba Sarrionandia
Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985
Pamiela
Zelaietan
itzul.: Luis Mari Mujika
Arnas - 6, 1961
Udazken
itzul.: Luis Mari Mujika
Arnas - 6, 1961
Len arrosak
itzul.: Luis Mari Mujika
Arnas - 5, 1961
Gau...
itzul.: Luis Mari Mujika
Arnas - 5, 1961
Aldizka
itzul.: Luis Mari Mujika
Arnas - 6, 1961
KRITIKAK
Poeta gazte bati idatziak – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (2003-03-02)
Uztailak 28: Ernest Hemingway idazlearen Fiesta. Eguzkia jaikitzen da irakurraldia Auritzetik Orbaizetara
Uztailak 28: Edorta Jimenez Hemingway eta Gernika Orbaizetan
Uztailak 28: I?aki Sagarna Ernest Hemingway eta Euskal Herria Aezkoako Kultur Olan
Uztailak 28: Ernest Hemingwayren poema errezitaldia Ariben
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
itzul.: Maria Colera Intxausti
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
itzul.: Amaia Apalauza
Amaia Alvarez Uria
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
itzul.: Danele Sarriugarte Mochales
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
itzul.: Koro Navarro
Aritz Galarraga
Nekropolia
Boris Pahor
itzul.: Santi Leone
Asier Urkiza
Horma
Marlen Haushofer
itzul.: Naroa Zubillaga
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Xomorroak
Julia Guillamon
itzul.: Martin Rezola
Nagore Fernandez
Metamorfosia
Franz Kafka
itzul.: Anton Garikano
Aritz Galarraga
Hormako atea eta beste ipuin batzuk
H.G. Wells
itzul.: Joxe Mari Berasategi
Hasier Rekondo
Begiak eman nizkinan eta ilunpeei behatu hien
Irene Sola
itzul.: Joxan Elosegi
Jon Jimenez
2024 Uztaila
Amat-Piniella eta Tisner
Bi liburu
2024 Ekaina
Mohammed el-Kurd idazle palestinarraren Rifqa liburuko 6 poema
2024 Maiatza
Luisa Villalta poeta omenduko du letra galegoen egunak
2024 Martxoa
Maria Barbal
Adiskide eskoziarrari
2024 Otsaila
Mildred Kiconco Barya
Lurraren orbainak
Sarah Kane
Zartatua/Psikosia 4.48
2024 Urtarrila
Jose Maria Arguedas
Pongoren ametsa
Antelme / Farrokhzad
Errepresiopeko hitzak
2023 Abendua
2023 Azaroa
Mosab Abu Toha eta Adania Xibli idazle palestinarrak euskarari ekarriak
2023 Urria