1875-12-04 / 1926-12-29
Rainer Maria Rilke
Rilke, Rainer Maria. Idazle txekiarra, alemanieraz idazten zuena (Praga, 1875 - Valmont, Suitza, 1926). 1886tik 1891ra eskola militar batean egin zituen ikasketak. Gero estetika eta filosofia ikasketak egin zituen Pragan eta Munichen. Gaztetatik izan zuen olerkiak idazteko zaletasuna. Hogeita bat urte zituela Pragatik aldegin zuen betiko eta harrezkero bizimodu ibiltaria izan zuen. Munichen Lou Andreas-Salomé ezagutu zuen, Nietzscheren adiskide izandakoa eta gerora Freuden laguntzaile izan zena, Rilkeren bizitzan eragin handia izan zuena. Bi bidaldi egin zituen harekin Errusiara; hango ikuspegiek eta hango nekazarien bizimoduak eragin handia izan zuten Rilke-ren olerkigintzan. 1901ean Clara Westhoff eskultorearekin ezkondu zen, baina denbora laburrean banatu ziren. 1905ean Parisen hartu zuen bizilekua eta 1906ean Auguste Rodin eskultorearen idazkari izan zen; haren diziplinak eta artea ulertzeko moduak aldaketa handia eragin zuen Rilkerengan. 1910etik 1913ra, krisi psikologiko baten ondorioz, idazteari utzi zion; bidaldiak egin zituen Europan eta Afrikako iparraldean barrena. 1921 ezkeroztik Muzot gazteluan bizi izan zen, eta han idatzi zituen bere bi idazlan garrantzitsuenak: Duineser Elegien eta Sonette and Orpheus. Paul Valéry-ren olerkiak itzuli zituen alemanierara. Leuzemiak jota hil zen Valmonteko erietxean, Montreux-etik hurbil. n Idazlanak. Leben und Lieder (1894, Bizitza eta kantuak); Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke (1899, Christoph Rilke alferezaren maitasunezko eta heriotzazko erromantzea); Das Buch von mönchischen Leben (1899, Monasterioko bizitzaren liburua); Das Stundenbuch (1899-1903, Orduen liburua); Briefe an einen jungen Dichter (1903, Gutunak olerkari gazte bati); Das Buch der Bilder (1902, Irudien liburua); Neue Gedichte (1907-1908, Poema berriak); Duineser Elegien (1922, Duinoko elegiak); Sonette an Orpheus (1923, Sonetoak Orfeori); Florenzer Tagebuch (1942, Florentziako egunkaria).
Poeta gazte bati idazkiak
itzul.: Patxi Salaberri Muñoa
Jakin, 2002
Malte Laurids Brigge-ren koadernoko oharrak
itzul.: Lur erredakzioa
Lur Entziklopedia Tematikoa, 1999
Ordu nabarmena
itzul.: Joseba Sarrionandia
Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985
Pamiela
Udazkeneko eguna
itzul.: Joseba Sarrionandia
Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak, 1985
Pamiela
Zelaietan
itzul.: Luis Mari Mujika
Arnas - 6, 1961
Udazken
itzul.: Luis Mari Mujika
Arnas - 6, 1961
Len arrosak
itzul.: Luis Mari Mujika
Arnas - 5, 1961
Gau...
itzul.: Luis Mari Mujika
Arnas - 5, 1961
Aldizka
itzul.: Luis Mari Mujika
Arnas - 6, 1961
KRITIKAK
Poeta gazte bati idatziak – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (2003-03-02)
Otsailak 25: Gloria Fuertes mintzagai Azpeitin
Otsailak 25: Ingeborg Bachmann, Aldibereko Arrasaten
Otsailak 25: Patricia Highsmith, Lardaska Gasteizko irakurle klubean
Otsailak 26: Agota Kristof, Analfabetoa idazle Ean
Erbesteko gutunak Victor Hugori
Louise Michel
itzul.: Amaia Lasa
Irati Majuelo
Bihotza nora, zu hara
Susanna Tamaro
itzul.: Fernando Rey
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Atezainaren larria penalti-jaurtiketan
Peter Handke
itzul.: Jose Mari Berasategi Zurutuza
Hasier Rekondo
Erle langileen amodioak
Aleksandra Kollontai
itzul.: Aroa Uharte
Ibai Atutxa Ordeñana
Odolik gabe
Alessandro Baricco
itzul.: Fernando Rey
Nagore Fernandez
Atezainaren larria penalti-jaurtiketan
Peter Handke
itzul.: Jose Mari Berasategi Zurutuza
Javier Rojo
Neskamearen ipuina
Margaret Atwood
itzul.: Zigor Garro
Iban Lantxo
Analfabetoa idazle
Agota Kristof
itzul.: Eskarne Mujika Gallastegi
Irati Majuelo
Erle langileen amodioak
Aleksandra Kollontai
itzul.: Aroa Uharte
Ibon Egaña
Nik kantatu eta dantza egiten du mendiak
Irene Sola
itzul.: Joxan Elosegi
Amaia Alvarez Uria
2021 Otsaila
2021 Urtarrila
Dashiell Hammett
Behin bakarrik urka zaitzakete
Friedrich Dürrenmatt
Hainbat lan
2020 Abendua
Ken Saro-Wiwa
Afrikak bere eguzkia hiltzen du
Clarice Lispector
Bederatzi poema
Susa argitaletxea Durangoko liburu azokan
Burgosko auzia eta Jean Paul Sartre gogora ekarriak
2020 Azaroa
Sarah Kane
Zartatua / 4.48 Psikosia
2020 Urria
Harold Pinter
Alaska moduko bat
2020 Iraila
William Carlos Williams
Indarraren erabilera
2020 Abuztua
Charles Bukowski
Poema antologia
2020 Uztaila
2020 Ekaina