1854-10-20 / 1891-11-10
Arthur Rimbaud
Rimbaud, Arthur. Poeta frantsesa (Charleville, 1854 - Marseille, 1891). Eskolan bertan egin zituen lehen poesia lanak, V. Hugo-ren eta Parnasoko poeten eragina agertzen dutenak. La Comunne deituriko matxinadaren denboran (1871ko martxoan) Parisera joan zen. Le bateau ivre (Itsaontzi hordia) olerkia Verlaine-ri bidali eta, maisuaren eskutik, Parisko literatura giro bohemioa ezagutu zuen. Rimbaud-en arabera, sentiberatasuna zorroztea da poetaren eginbidea eta hartarako era guztietako bizikizunak erabili behar ditu, gero inolako kontrolik gabe biak adierazteko. Rimbaud-ek erakarririk, Verlaine-k emaztea eta semea abandonatu zituen eta elkarrekin bizi izan ziren biak Parisen, Belgikan eta Londresen. 1873ko uztailean, berriro Belgikan zirela, eta liskar askoren ondoren, haserrealdi batean Verlaine-k tiro egin eta Rimbaud arinki zauritu zuen. 1873an berean, Rimbaud-ek gizarte amoral berria eta poesia ez konbentzionala sortzeko ahalegin guztien porrota aitortzen zuen Une saison en enfer obran (Denboraldi bat Ifernuan). Orobat, Illuminations (Argitzapenak) prosazko poemek osaturiko obra ondu zuen (1875ean amaitua eta 1886an Verlaine-k argitaratua). Handik aurrera, literatura alde batera utzirik, Europan zehar bidaiari ibili zen, abenturazko eta miseriazko bizitza ezagutuz. 1880tik aurrera Etiopia aldean (Aden, Harar) boli eta arma merkatari gisa lan egin zuen. Belauneko tumore baten karietara, 1891ko ekainean Frantziara itzulirik, Marseilleko erietxe batean hil zen.
KRITIKAK
Denboraldi bat infernuan – Jon Arano, Euskaldunon Egunkaria (1991-05-04)
Denboraldi bat infernuan – Felipe Juaristi, Argia (1991-04-28)
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
itzul.: Danele Sarriugarte
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
itzul.: Iker Santxo Insausti
Aritz Galarraga
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
itzul.: Xabier Monasterio
Aiora Sampedro
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
itzul.: Fernando Rey
Nagore Fernandez
Girgileria
Juana Dolores
itzul.: Maider Ramirez
Nagore Fernandez
Berlin Alerxanderplatz
Alfred D?blin
itzul.: Anton Garikano
Aritz Galarraga
Teatro-lanak
Rosvita
itzul.: Enara San Juan Manso
Amaia Alvarez Uria
Arturoren uhartea
Elsa Morante
itzul.: Koldo Biguri
Asier Urkiza
Arrabioen gerra
Karel Capek
itzul.: Koro Navarro
Jon Jimenez
Negu batez Mallorcan
George Sand
itzul.: Miren Arratibel / Aintzane Atela
Aritz Galarraga
2025 Apirila
Jean-Paul Sartre
Sartre euskaraz
Francis Scott Fitzgerald
Euskarazko lanak
2025 Martxoa
Friedrich H?lderlinen urteurrena
<>Edgar Lee Masters<>
Hamar poema
2025 Otsaila
2025 Urtarrila
Derek Walcott/Nijole Miliauskaite
Zubia elurretan
2024 Abendua
Juan Ramon Jimenez
Hamabi poema
MPK bildumak 10 urte (Biziei ere omen)
Manuel Vazquez Montalban
Poesia kaiera
2024 Azaroa
Sophia de Mello / Cecilia Meireles
Poemak
2024 Urria
2024 Iraila
Aurora Bertrana
Papeete modernoa
2024 Abuztua