euskarari ekarriak

1.583 idazle / 4.048 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1821-11-11 / 1881-02-09

Fiodor Dostoievski


Dostoievski, Fiodor Mikhailovitx. Nobelagile errusiarra (Mosku, 1821 - San Petersburgo, 1881). Aita sendagilea zuen, eta ama oso gaztea zela hil zitzaion. San Petersburgon ikasle zegoela jakin zuen etxeko laborariek berek hil zutela aita bere gogorkeriagatik. Albiste horrek ekarri zion lehen epilepsia aldia (1838). Ofizial militar bihurtu zen 1843an, baina bere kargua utzi zuen ondoko urtean. 1844an idatzi zuen Gizagaixoak (1846an argitara emana), bere lehen eleberria. Gogolen eragin handia duen eleberri horrek arrakasta handia izan zuen. Liburu horretan agertu zen, halaber, Dostoievskik bere lan guztietan zapalduen alde erakutsi zuen errukia. 1846an Bikia, Bihotz ahula, Gau zuriak eta beste kontakizun batzuk idatzi zituen. 1847tik aurrera gazte liberalen taldean ibili zen. 1849an talde hartako guztiak preso hartu eta hiltzera kondenatu zituzten. Fusilatu behar zuten momentuan iritsi zen Dostoievskirentzat barkamena agintzen zuen ordena. Siberiara eraman zuten; bertan Biblia beste libururik ez zuen izan eta, erlijio krisi baten ondoren, fededun bihurtu zen. 1853an atera zuten Siberiatik. Omskeko presondegiko pasadizoak Hilen etxeko oroitzapenak (1861) eleberrian kontatu zituen. Tver hirian eduki zuten urteetan epilepsiak sarritan jo zuen. 1859an San Petersburgora itzuli ahal izan zuen eta Stepantxikovo herria eta bertako biztanleak eleberria argitaratu zuen. 1860an mendebalzaleen eta eslabiarzaleen arteko eztabaidetan hartu zuen parte; bi joeren artean jarri zen bera. 1864an Lurpeko oroitzapenak obra filosofiko mistikoa argitaratu zuen. Liburu horrek argitzen du Dostoievskiren nortasuna eta agerian uzten du egileak gizonaz zuen ikuspegi bikoitza (azaleko kontzienteak askatasun egarri dagoen subkonzientea ezkutatzen du). 1866an erruki guztia jalki zuen Umilduak eta irainduak (1861ean idatzia) obraren ondoren, Krimena eta Zigorra, Jokalaria eleberri handiak argitaratu zituen. 1867an, eri eta zorrez beterik, Alemania eta Italia aldera jo zuen. Jokalari porrokatua izaki, zeukan diru apurra ahitu zuen jokoan. 1868an Ergela eleberria agertu zen, 1870ean Senar hilezkorra eta 1871n Deabruak hartuak. San Petersburgora itzuli ondoren Dnievnik pisatelia (1873-1881, Idazle baten egunerokoa) kontakizun bilduma hasi zen idazten. Bertan ipuinak eta artikuluak aurkeztu zituen. 1880an Karamazov anaiak eleberria eman zuen argitara. Azken eleberri hau zen, beste guztien artean, onena bere irudiko. Dostoievskik gizonaren bihotzaren zoko ilunenetan zegoena kanporatzen asmatu zuen; psikologia azaltzeko erakutsi zuen trebetasunak, une distiratsu zenbaitekin batera, XX. mendeko eleberrigintzan eragin sakona izan du.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Lurpeko ezkutuan idatziak

itzul.: Josu Zabaleta

Igela, 2024

Krokodiloa

itzul.: Josu Zabaleta

Booktegi, 2020

Jokalaria

itzul.: Anton Garikano

Ibaizabal, 1993

Literatura Unibertsala 34

Bihotz ahula

itzul.: Josu Lasa

Lur, 1984

Hordago narratzaileak 2

KRITIKAK

Lurpeko ezkutuan idatziak – Asier Urkiza, Berria (2025-01-12)

Hitzorduak

Otsailak 17: Homero Odisea

Otsailak 19: Jacques Prevert eta bere poesia Azpeitian

Otsailak 20: Ernest Hemingway Fiesta. Eguzkia jaikitzen da Eskoriatzan

Otsailak 21: Giorgio Bassani Fintzi-Continitarren lorategia Iru?ean

Azken kritikak

Arrabioen gerra
Karel Capek

itzul.: Koro Navarro
Jon Jimenez

Negu batez Mallorcan
George Sand

itzul.: Miren Arratibel / Aintzane Atela
Aritz Galarraga

Trilogia
Jon Fosse

itzul.: Joannes Jauregi
Hasier Rekondo

Amok
Stefan Zweig

itzul.: Aiora Jaka
Paloma Rodriguez-Mi?ambres

Detaile xume bat
Adania Xibli

itzul.: Aitor Blanco Leoz
Amaia Alvarez Uria

Lurpeko ezkutuan idatziak
Fiodor Dostoievski

itzul.: Josu Zabaleta
Asier Urkiza

Gailur ekaiztsuak
Emily Bront?

itzul.: Irene Aldasoro
Aritz Galarraga

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

itzul.: Fernando Rey
Nagore Fernandez

Idazketa labana bat da
Annie Ernaux

itzul.: Leire Lakasta
Nagore Fernandez

Hamlet
William Shakespeare

itzul.: Juan Garzia Garmendia
Aritz Galarraga

Azken sarrerak

2025 Otsaila

Saltzaile baten heriotza

Pedro Lemebel
Manifestua

2025 Urtarrila

Derek Walcott/Nijole Miliauskaite
Zubia elurretan

Miguel Torga< br>Piztiak

Paco Urondo
Poemak

Louise Michel
Idazlanak

Alex Susanna
Sei poema

2024 Abendua

Juan Ramon Jimenez
Hamabi poema

MPK bildumak 10 urte (Biziei ere omen)

Jacques Prevert
Poesia kaiera

Manuel Vazquez Montalban
Poesia kaiera

2024 Azaroa

Leonardo Sciascia
Narratiba

Sophia de Mello / Cecilia Meireles
Poemak

Santu gutxi letren sarean

2024 Urria

Fatou Ndiaye Sow
Lau poema

Elizabeth Bishop
Hamabi poema

Lupe Gomez
Poemak

2024 Iraila

Josef Skvorecky
Lau ipuin

Hainbat poeta
Libanoko ahotsak

Hrant Alexanyan
Sei poema

Aurora Bertrana
Papeete modernoa

2024 Abuztua

Baldwin eta Conrad
Idazlanak

Joan Salvat-Papasseit
Poemak

2024 Uztaila

Katherine Mansfield
Hamalau poema

Frank O'Hara
4 poema

Ernest Hemingway
Poemak

Amat-Piniella eta Tisner
Bi liburu

2024 Ekaina

Mohammed el-Kurd idazle palestinarraren Rifqa liburuko 6 poema

Sergei Jesenin
Poemak

Alice Munro
Asunak

Kafka hil zen duela 100 urte

[Sarrera guztiak ikusi]