-496 / -406
Sofokles
Sofokle. (Gr. Sofokles). Greziako poeta trajikoa (Kolona, K.a. 496 - Atenas, 406). Familia aberatsekoa zen eta Atenasko bizitza publikoan garrantzizko karguak izan zituen; zenbait espedizio militarretan, halaber, estratega gisa ihardun zuen. Hiriaren eta greziar kulturaren garairik gorenean, "Perikleren mendean", bizi izan zen eta Perikle, Fidias eta Herodoto haren lagunetarikoak ziren. Izpiritu irekikoa eta izaera baketsukoa zen; bere garaikideen begirunea bereganatu zuen, eta bere obrek harrera ezin hobea izan zuten. Tradizioaren arabera 123 obraren egile izan zen; antzerki lehiaketetan 24 aldiz irabazi zuen, eta beste askotan bigarren gelditu zen. Obra anitzetatik titulua eta zenbait zati besterik gorde ez badira ere, osorik iritsi diren 7 trajediek tokia eman diote trajediaren historian: Aias (K.a. 450 inguruan, Ajax); Antigonê (442 inguruan, Antigona); Oidipous tyrannos (430 inguruan, Edipo errege); Elektra (425 inguruan, Elektra); Trakhiniai (415 inguruan,Trakiniak); Philoctêtês (409 inguruan, Filoktete); Oidipous epi Kolônô (401 inguruan, Edipo Kolonan). Sofoklek gai ugari ukitu zituen bere obretan, baina parterik handiena Tebasko eta Troiako elezaharrei dagokiena da. Jainkoei ez zien Eskilok beste garrantzirik eman; baina, bestalde, ez zuen Euripideren ikuspegi arrazionalista hutsa ere. Sofokleren ustez patuaren ezinbesteko legeek baino areago kausa psikologikoek eramaten dute heroia galbidera edo moldatzen dute haren arrakasta. Sofoklerengan gizakiaren zoriontasun ezaren kontzientzia eta oinazearen aurreko duintasuna biltzen dira, baita pentsamendu arrazionala eta haren meneko ez diren indar ilunak ere. Sofoklek, bestalde, teknikaren eta poetikaren alorreko berrikuntzak ekarri zituen: protagonistaren izaera ez da osorik emana trajediaren hasieratik, aitzitik, eginez joaten da beste pertsonaiekiko harremanetan, ikusleen begien aitzinean; ekintza joria da, gorabehera gehiagoz hornitua; elkarrizketaren garrantzia geroz eta handiagoa da eta koroaren alderdiaren murrizketa; hizkuntzaren perfekzioa, baina ohiko hiztegiaz baliatzen da eta ez du Eskiloren metafora ausartarik. n Antzinateko kritikoek guztiz miretsi zuten Sofokleren obra eta Aristotelek eredutzat zuen. Ondoren Euripide hobetsia izan bazen ere, XIX. mendetik aurrera, Lessing-en eta F. Schlegel-en oharpenetan oinarriturik, haren obraren aberastasuna berriro ezagutarazten hasi zen. Sofokleren eraginaz ohartzeko, aski da pentsatzea egungo kulturaren alorrean Elektra, Antigona edo Edipo bezain garrantzitsuak eta erabiliak diren pertsonaiak, gehienbat, autore horrek bideraturiko bertsioan ezagutu direla.
Bakanteak
itzul.: Karlos Santisteban
Kriselu, 1986
Klasikoak 1
Sopokol'en antzerkiak II
itzul.: Zaitegi eta Plazao'tar Iokin
Darracq, 1958
Sopokol'en antzerkiak
itzul.: Zaitegi eta Plazao'tar Iokin
Pizkunde, 1946
KRITIKAK
SopokelŽen antzerkiak – Ibinagabeitia'tar Andima'k, Euzko Gogoa (1958-03-01)
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
itzul.: Amaia Apalauza
Bestiak Liburutegia
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
itzul.: Jonathan Lavilla / Javier Agirre
Aritz Galarraga
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
itzul.: Edorta Matauko
Jon Jimenez
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
itzul.: Itziar Diez de Ultzurrun
Amaia Alvarez Uria
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
itzul.: Amaia Astobiza / I?igo Roque
Irati Majuelo
Hitzak palmondo
Silvia Federici
itzul.: Amaia Astobiza
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
itzul.: Be?at Irastorza
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
itzul.: Xabier Kintana
Aritz Galarraga
Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma
itzul.: Aiora Jaka
Jon Jimenez
Bortxaketa
Joyce Carol Oates
itzul.: Xabier Olarra
Ibon Ega?a
2024 Martxoa
Maria Barbal
Adiskide eskoziarrari
2024 Otsaila
Mildred Kiconco Barya
Lurraren orbainak
Sarah Kane
Zartatua/Psikosia 4.48
2024 Urtarrila
Jose Maria Arguedas
Pongoren ametsa
Antelme / Farrokhzad
Errepresiopeko hitzak
2023 Abendua
2023 Azaroa
Mosab Abu Toha eta Adania Xibli idazle palestinarrak euskarari ekarriak
2023 Urria
Gabriel Arestik euskaratutako Internazionala osorik
2023 Iraila
Jon Beistegik euskarari ekarritakoak
Chopin eta Mansfield
Narrazioak
Ho Chi Minh
Gartzelako egunkaria
2023 Abuztua
2023 Uztaila
David Albahari
G?tz eta Meyer (zatia)