1850-11-13 / 1894-12-03
Robert Louis Stevenson
Stevenson, Robert Louis. Eskoziako idazlea (Edinburgo, 1850 - Vailima, Samoa uharteak, 1894). Txikitatik tuberkulosiak jo izanak eragin handia izan zuen Stevensonen bizitzan eta idazlanetan: ohean egin behar izan zituen aldi luzeak Eskoziako elezaharrak entzuten eta Johnstonen, Scotten eta Dumasen eleberriak irakurtzen. Hala, bizitzarekiko atxikimendua adierazteko premia, eritasunak sortua, abenturazko kontakizun baikorrak idatziz ase zituen; giro osasungarriagoen beharrak, berriz, bidaldietarako eta abenturarako grina piztu zion. Familian ezagutu zuen giro presbiteriano estuari uko egin eta liskarrak izan zituen gurasoekin. Zuzenbide ikasketak egin zituen, baina inoiz ez zuen legegizon gisa ihardun. 1873tik aurrera etengabe bidaiatu zen, eta lehen liburuak Frantzian egindako bidaldien kronikak izan ziren: An Inland Voyage (1878, Kontinenteko bidaia) eta Travels With a Donkey in the Cévennes (1879, Bidaldia astoz Cévennes lurraldean zehar). 1880an Fanny Osbourne-rekin ezkondu zen. 1881ean filosofiako artikuluen eta literatura kritiken bilduma bat, Virginibus Puerisque, eta 1882an ipuin bilduma bat, The New Arabian Nights, (Arabiako gau berriak) argitaratu zituen. Hurrengo urteetan hara-hona ibili zen eritasuna sendatu nahian eta haurrentzako poemak eta eleberriak idatzi zituen, bere seme-ordeari eskainiak: A Child's Garden of Verses (1885, Haurrentzako olerki lorategia), olerki liburua; Treasure Island (1883, Altxor uhartea); gazte eta helduengan arrakasta handia izan duen abenturazko eleberri horretan Stevensonek bikain agertu zuen bere kontalari dohaia eta trebezia; hura du libururik ezagunena eta irakurriena. Beste eleberrietan Walter Scotten bidea jarraitu zuen: Kidnapped (1886, Bahitua), The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1886, Dr. Jekyll eta Hyde), pertsona berean bi nortasun kontrajarrien arteko gatazka agertzen duen beldurrezko kontakizuna, arrakasta handia izan zuena; The Black Arrow (1888, Gezi beltza), The Master of Ballantrae (1889, Ballantraeko Nagusia). 1888an Ozeaniara joan zen, Samoako uharte batean hartu zuen bizilekua eta han bizi izan zen hil arte, bertakoek Tusitala (Ipuin Kontalaria) esaten ziotela. Azken idazlanak: Catriona (1893), Weir of Hermiston (1896, Hermistoneko uhesia), eleberri bukatu gabea, aditu askok maisu lantzat dutena; The Islands Night's Entertaiments (1893, Uharteetako gau denborapasak) eta In the South Seas (1896, Hego Itsasoetan) ipuin bildumak; ipuin horietatik zenbait itzulpen egin dira euskarara: Ahotsen isla. Deabrua botilan, Botilako deabrua. Haren olerki guztiak 1951n argitaratu ziren.
Jekyll doktorearen eta Hyde jaunaren kasu bitxia
itzul.: Koro Navarro
Erein, 2019
4nak - 4
Zeru zabal, izartsuren azpian...
itzul.: Luigi Anselmi
Bertzerenak, 2006
Pamiela
Jekyll Dk. eta Hyde Jn.
itzul.: Xabier Galarreta
Hiria, 2004
Altxor uhartea
itzul.: Iņaki Mendiguren
Elkar, 1994
Irakurmendi 31
Botilako deabrua
itzul.: Maria Garikano
Elkar, 1992
Branka 18
Dr. Jekill eta Mr. Hyde
itzul.: Xabier Galarraga
Txertoa, 1990
Larrun 26
Suiziden elkartea
itzul.: Txomin Arratibel
Elkar, 1986
Branka 59
Altxorraren uhartea
itzul.: Xabier Etxaniz
Elkar, 1985
Itzul saila 42
Pamiela-5, 1984
Ahotsen isla
itzul.: K. Aulestia
Hordago, 1980
Tximista 13
KRITIKAK
Jekyll doktorearen eta Hyde jaunaren kasu bitxia – Joannes Jauregi, Berria (2019-06-23)
Altxor uhartea – Mikel Garmendia, eizie.org (2008-10-06)
Altxor uhartea – Javier Rojo, El Correo (2008-07-19)
Altxor uhartea – Mikel Ayerbe, Berria (2008-06-22)
Altxor uhartea – Lorea Amilibia, Deia (2008-06-03)
Ballantraeko Premua – Mikel Elorza, Argia (1995-02-19)
Altxor uhartea – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (1993-02-13)
Altxor uhartea – Karlos Zabala, Euskaldunon Egunkaria (1992-07-03)
Uztailak 03: Dolores Redondo Lorik egiten ez dutenak nash
Amok
Stefan Zweig
itzul.: Aiora Jaka
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
itzul.: Aingeru Epaltza
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
itzul.: Rafa Santxitz-Muxika
Amaia Alvarez Uria
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
itzul.: Rafa Santxitz-Muxika
Asier Urkiza
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
itzul.: Maialen Berasategi
Paloma Rodriguez-Mi?ambres
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
itzul.: Xabier Monasterio
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Paziente isila
Alex Michaelides
itzul.: Fernando Rey
Nagore Fernandez
Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa
itzul.: Julen Kalzada
Aritz Galarraga
Bigarren sexua
Simone de Beauvoir
itzul.: Irene Arrarats
Mikel Asurmendi
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
itzul.: Danele Sarriugarte Mochales
Jon Jimenez
2025 Ekaina
Ford Madox Ford
Historiarik goibelena
2025 Maiatza
Palestinar poetak
Poemak Nakba egunez
Gabriel Aresti eta berak euskaratutako Internazionala osorik
2025 Apirila
Huy Can / Yusef Komunyakaa
Poemak Vietnamdik
Jean-Paul Sartre
Sartre euskaraz
Francis Scott Fitzgerald
Euskarazko lanak
2025 Martxoa
Friedrich H?lderlinen urteurrena
<>Edgar Lee Masters<>
Hamar poema
2025 Otsaila
2025 Urtarrila
Derek Walcott/Nijole Miliauskaite
Zubia elurretan
2024 Abendua
Juan Ramon Jimenez
Hamabi poema
MPK bildumak 10 urte (Biziei ere omen)
Manuel Vazquez Montalban
Poesia kaiera
2024 Azaroa
Sophia de Mello / Cecilia Meireles
Poemak
2024 Urria