1850-11-13 / 1894-12-03
Robert Louis Stevenson
Stevenson, Robert Louis. Eskoziako idazlea (Edinburgo, 1850 - Vailima, Samoa uharteak, 1894). Txikitatik tuberkulosiak jo izanak eragin handia izan zuen Stevensonen bizitzan eta idazlanetan: ohean egin behar izan zituen aldi luzeak Eskoziako elezaharrak entzuten eta Johnstonen, Scotten eta Dumasen eleberriak irakurtzen. Hala, bizitzarekiko atxikimendua adierazteko premia, eritasunak sortua, abenturazko kontakizun baikorrak idatziz ase zituen; giro osasungarriagoen beharrak, berriz, bidaldietarako eta abenturarako grina piztu zion. Familian ezagutu zuen giro presbiteriano estuari uko egin eta liskarrak izan zituen gurasoekin. Zuzenbide ikasketak egin zituen, baina inoiz ez zuen legegizon gisa ihardun. 1873tik aurrera etengabe bidaiatu zen, eta lehen liburuak Frantzian egindako bidaldien kronikak izan ziren: An Inland Voyage (1878, Kontinenteko bidaia) eta Travels With a Donkey in the Cévennes (1879, Bidaldia astoz Cévennes lurraldean zehar). 1880an Fanny Osbourne-rekin ezkondu zen. 1881ean filosofiako artikuluen eta literatura kritiken bilduma bat, Virginibus Puerisque, eta 1882an ipuin bilduma bat, The New Arabian Nights, (Arabiako gau berriak) argitaratu zituen. Hurrengo urteetan hara-hona ibili zen eritasuna sendatu nahian eta haurrentzako poemak eta eleberriak idatzi zituen, bere seme-ordeari eskainiak: A Child's Garden of Verses (1885, Haurrentzako olerki lorategia), olerki liburua; Treasure Island (1883, Altxor uhartea); gazte eta helduengan arrakasta handia izan duen abenturazko eleberri horretan Stevensonek bikain agertu zuen bere kontalari dohaia eta trebezia; hura du libururik ezagunena eta irakurriena. Beste eleberrietan Walter Scotten bidea jarraitu zuen: Kidnapped (1886, Bahitua), The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1886, Dr. Jekyll eta Hyde), pertsona berean bi nortasun kontrajarrien arteko gatazka agertzen duen beldurrezko kontakizuna, arrakasta handia izan zuena; The Black Arrow (1888, Gezi beltza), The Master of Ballantrae (1889, Ballantraeko Nagusia). 1888an Ozeaniara joan zen, Samoako uharte batean hartu zuen bizilekua eta han bizi izan zen hil arte, bertakoek Tusitala (Ipuin Kontalaria) esaten ziotela. Azken idazlanak: Catriona (1893), Weir of Hermiston (1896, Hermistoneko uhesia), eleberri bukatu gabea, aditu askok maisu lantzat dutena; The Islands Night's Entertaiments (1893, Uharteetako gau denborapasak) eta In the South Seas (1896, Hego Itsasoetan) ipuin bildumak; ipuin horietatik zenbait itzulpen egin dira euskarara: Ahotsen isla. Deabrua botilan, Botilako deabrua. Haren olerki guztiak 1951n argitaratu ziren.
Jekyll doktorearen eta Hyde jaunaren kasu bitxia
itzul.: Koro Navarro
Erein, 2019
4nak - 4
Zeru zabal, izartsuren azpian...
itzul.: Luigi Anselmi
Bertzerenak, 2006
Pamiela
Jekyll Dk. eta Hyde Jn.
itzul.: Xabier Galarreta
Hiria, 2004
Altxor uhartea
itzul.: Iņaki Mendiguren
Elkar, 1994
Irakurmendi 31
Botilako deabrua
itzul.: Maria Garikano
Elkar, 1992
Branka 18
Dr. Jekill eta Mr. Hyde
itzul.: Xabier Galarraga
Txertoa, 1990
Larrun 26
Suiziden elkartea
itzul.: Txomin Arratibel
Elkar, 1986
Branka 59
Altxorraren uhartea
itzul.: Xabier Etxaniz
Elkar, 1985
Itzul saila 42
Pamiela-5, 1984
Ahotsen isla
itzul.: K. Aulestia
Hordago, 1980
Tximista 13
KRITIKAK
Jekyll doktorearen eta Hyde jaunaren kasu bitxia – Joannes Jauregi, Berria (2019-06-23)
Altxor uhartea – Mikel Garmendia, eizie.org (2008-10-06)
Altxor uhartea – Javier Rojo, El Correo (2008-07-19)
Altxor uhartea – Mikel Ayerbe, Berria (2008-06-22)
Altxor uhartea – Lorea Amilibia, Deia (2008-06-03)
Ballantraeko Premua – Mikel Elorza, Argia (1995-02-19)
Altxor uhartea – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (1993-02-13)
Altxor uhartea – Karlos Zabala, Euskaldunon Egunkaria (1992-07-03)
Urriak 08: Nell Leyshon Esnearen kolorekoa Abadi?on
Urriak 10: Ernest Hemingway Fiesta. Eguzkia jaikitzen da Aretxabaletan
Urriak 10: Am?lie Nothomb Durduzaz eta dardaraz Berriozarren
Urriak 15: Marlen Haushofer Horma Tafallan
Urriak 15: Boris Pahor Nekropolia Iru?ean
Urriak 24: Angela Davis Abolizioa
Urriak 25: Adania Shibli Detaile xume bat Iru?ean
Rifqa
Mohammed el-Kurd
itzul.: Eider Beobide
Irati Majuelo
Detaile xume bat
Adania Shibli
itzul.: Aitor Blanco Leoz
Irati Majuelo
Barkamena existituko balitz bezala
Mariana Travacio
itzul.: Fernando Rey
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Detaile xume bat
Adania Shibli
itzul.: Aitor Blanco Leoz
Ibon Ega?a
Detaile xume bat
Adania Shibli
itzul.: Aitor Blanco Leoz
Jon Jimenez
Barkamena existituko balitz bezala
Mariana Travacio
itzul.: Fernando Rey
Jon Jimenez
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
itzul.: Maria Colera Intxausti
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
itzul.: Amaia Apalauza
Amaia Alvarez Uria
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
itzul.: Danele Sarriugarte Mochales
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
itzul.: Koro Navarro
Aritz Galarraga
2024 Urria
2024 Iraila
Aurora Bertrana
Papeete modernoa
2024 Abuztua
2024 Uztaila
Katherine Mansfield
Hamalau poema
Amat-Piniella eta Tisner
Bi liburu
2024 Ekaina
Mohammed el-Kurd idazle palestinarraren Rifqa liburuko 6 poema
2024 Maiatza
Luisa Villalta poeta omenduko du letra galegoen egunak
2024 Martxoa
Maria Barbal
Adiskide eskoziarrari
2024 Otsaila
Mildred Kiconco Barya
Lurraren orbainak
Sarah Kane
Zartatua/Psikosia 4.48
2024 Urtarrila
Jose Maria Arguedas
Pongoren ametsa