euskarari ekarriak

1.505 idazle / 3.913 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1864-09-29 / 1936-12-31

Miguel Unamuno


Unamuno y Jugo, Miguel de. Euskal Herriko idazlea eta filosofoa (Bilbo, 1864 - Salamanca, 1936). Batxilergoa Bilbon ikasi ondoren, Filosofia eta Letrak karrera Madrilen egin zuen. 1883an karrera amaiturik, hurrengo urtean doktore titulua lortu zuen Crítica del problema sobre el origen y prehistoria de la raza vasca izeneko tesiarekin. 1888an Bizkaiko Aldundiak Bilboko Institutuan euskara irakasteko katedra sortu zuen eta hura lortzeko lehiaketan parte hartu zuen, besteren artean R. M. Azkuerekin eta S. Aranarekin. 1891n Salamancako unibertsitateko grezierako katedra lortu zuen. Gaztetan euskaltzale azaldu bazen ere 1901ean Bilbon emandako hitzaldian euskara mundu modernorako ezgai zela iritzita, bere hizkuntza alde batera uzteko aholkatzen zien euskaldunei. Urte berean Salamancako errektore izendatu zuten, baina 1914an kargu hartatik kendu zuten behin eta berriro gobernuaren aurka azaltzeagatik. 1924an Primo de Rivera jeneralaren gobernuak katedratik bota eta Fuerteventura (Kanariak) uhartera erbesteratu zuen. Lau hilabete han eman ondoren, Frantziara ihes egin zuen. Lehen Parisen eta gero Hendaian kokatu zen. 1930ean, Primo de Riveraren diktadura jautsirik, Espainiara itzuli zen eta Salamancako unibertsitateko errektore egin zuten berriro (1931). II. Errepublikako Gorteetako diputatu hautatua izan zen. 1936an ez zen militarren matxinadaren aurka irten eta haiek, jadanik jubilaturik zegoela, errektore izendatu zuten berriro, nahiz eta Millán Astray-rekin izandako eztabaida publikoaren ondorioz kargua kendu zioten eta bere etxean atxilotua eduki zuten. Handik bi hilabetera hil zen. Obra eta pentsamendua. Dogmatismo ororen aurkakoa zen Unamuno, arrazoiaren, sentimenaren eta fedearen arteko tentsioa da bere obraren ezaugarri nagusia: gizakiaren hilezintasun irrikia arrazoiak eta errealitateak ukatua da, eta fedeak bakarrik lagun diezaioke gizonari; borroka hori -berak agonia deitzen zuen- da Unamunoren saioen eta eleberrien gai nagusia. Kierkegaard-en pentsamoldetik hurbil dago Unamuno, eta lehen existentzialisten artean ezarri ohi da. Inolako dotrinarik sortu gabe eragin handia izan zuen garai hartako espainiar intelektualetan. Saio garrantzitsuenak: Vida de Don Quijote y Sancho (1905); Del sentimiento trágico de la vida en los hombres y en los pueblos (1913); La agonía del cristianismo (1925). Soiltasuna da Unamunoren eleberrien bereizgarria, ez dute deskribapenik ez ohituren irudikapenik, barne dramak dira askotan, Europan garai hartan egiten zen literatura berrienaren ildotik moldatuak. Amor y pedagogía (1902); Niebla (1914); Tres novelas ejemplares (1920); Abel Sánchez (1917); La tía Tula (1921); Cómo se hace una novela (1925); San Manuel Bueno, mártir (1933) dira Unamunoren eleberri nagusiak. Halaber, haren izpirituaren kezken berri ematen dituen poesia liburuak ondu zituen, besteak beste: Poesías (1907); Rosario de sonetos líricos (1912); El Cristo de Velázquez (1920). Antzerkia eta bidaia liburuak ere argitaratu zituen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Zazpi soneto

itzul.: Luis Mari Mujika

Egan, 2013

3-4

Exilioaren sonetoak

itzul.: Jean Louis Davant

Maiatz, 2013

Laino

itzul.: Mikel Garmendia

Elkar, 1998

Literatura 184

Kristautasunaren agonia

itzul.: Xabier Kintana

Elkar, 1996

Bizitzaren sentimendu tragikoaz

itzul.: Xabier Kintana

Klasikoak, 1994

Pentsamenduaren Klasikoak

Abel Sánchéz

itzul.: Miren Arratibel, Aintzane Atela

Ibaizabal, 1992

Literatura Unibertsala 12

Lezea

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 126, 1989

Ateoaren otoitza

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 126, 1989

Neure 70 urte betetzerakoan

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 120, 1988

Gure ixillekoa

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 120, 1988

Euria dala Bilbotik urteeran 1910'ko irailaren 20'an

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 120, 1988

Erioaren bizitza

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 121, 1988

Erio

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 120, 1988

Unamuno Rizal-i begira

itzul.: Patxi Apalategi

Baroja, 1986

Bizkaia nire lurreko mendiak

itzul.: Sabin Muniategi

Zer - 75, 1984

Bizkaia. Nire lurreko mendiak

itzul.: Sabin Muniategi

Olerti, 1984

Urte joankorrak

itzul.: Sabin Muniategi

Olerti, 1984

Irakur, irakur, irakur

itzul.: Sabin Muniategi

Olerti, 1984

Non eskutu zara, Janko?

itzul.: ?

Aranzazu, 1982

Lau poema

itzul.: Lino Akesolo

Egan, 1970

Buru ta biotz

Karmel, 1968

Egizu, Aita, nitzat atea andiago

itzul.: Lino Akesolo

Zeruko Argia - 135, 1965

Aingeru bat, yayotzan albistari izana

itzul.: Lino Akesolo

Zeruko Argia - 135, 1965

Logos

itzul.: Santi Onaindia

Olerti, 1964

Igaro zirean

itzul.: Santi Onaindia

Olerti, 1964

Eremuan

itzul.: Santi Onaindia

Olerti, 1964

Zugatz bakartia

itzul.: Sabin Muniategi

Olerti, 1964

KRITIKAK

Laino – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (1998-12-26)

Kristautasunaren agonia – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (1997-10-04)

Hitzorduak

Ekainak 16: Bloomsday Iru?ean eta Dublinen

Ekainak 16: Gaito Gazdanov Alexander Wolfen mamua Ean

Azken kritikak

Alexander Wolfen mamua
Gaito Gazdanov

itzul.: Josu Zabaleta
Nagore Fernandez

Spoon River Antologia
Edgar Lee Masters

itzul.: Alain Lopez de Lacallle
Paloma Rodriguez-Mi?ambres

Autobiografia bat
Assata Shakur

itzul.: Danele Sarriugarte Mochales
Nagore Fernandez

Spoon River Antologia
Edgar Lee Masters

itzul.: Alain Lopez de Lacallle
Jose Luis Padron

Emakume bat
Annie Ernaux

itzul.: Itziar de Blas Fdez. de Gamarra
Nagore Fernandez

Atsoa
Victor Catala

itzul.: Sagastibeltza
Joxe Aldasoro

Puskak
Irene Pujadas

itzul.: Amaia Apalauza
Asier Urkiza

Beirazko kanpaia
Sylvia Plath

itzul.: Garazi Arrula
Hasier Rekondo

Puskak
Irene Pujadas

itzul.: Amaia Apalauza
Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Nik ez dakit beste gauza batzuen berri
Elisa Levi

itzul.: Irene Aldasoro
Irati Majuelo

Azken sarrerak

2023 Ekaina

Latindar literatura euskaraz

2023 Maiatza

Wa Thiong'o eta Bulawayo
Afrikako hitzak

2023 Apirila

Mario Benedetti
Poesia kaiera

Bertolt Brecht
Poesia kaiera

Mouton eta Rodoreda
Fantasiatik errealitatera

Oholtzako abangoardia

2023 Martxoa

Chantal Maillard
Idaztea

Jose GorostizaAmaibako heriotza

Roberto Juarroz
Poesia bertikala

2023 Otsaila

Bertolt Brecht
Zazpi antzezlan

Hiru poeta
Poemak

Le Fanu
Maizter misteriotsua

2023 Urtarrila

Colette
Mari-alderrai

Eugenio de Andrade
Poemak

2022 Abendua

Alphonse Daudet eta Louis Aragon
Testuak

2022 Azaroa

Cristina Peri Rossi
15 poema

2022 Urria

Coleridge/Gautier
Erromantizismoaren haizeak

Anna Akhmatova
Poesia kaiera

Federico Garcia Lorca
Poesia kaiera

Tonino Guerra
14 poema

Hushang Ebtehaj Sayeh
Hiru poema

[Sarrera guztiak ikusi]