euskarari ekarriak

1.591 idazle / 4.067 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1864-09-29 / 1936-12-31

Miguel Unamuno


Unamuno y Jugo, Miguel de. Euskal Herriko idazlea eta filosofoa (Bilbo, 1864 - Salamanca, 1936). Batxilergoa Bilbon ikasi ondoren, Filosofia eta Letrak karrera Madrilen egin zuen. 1883an karrera amaiturik, hurrengo urtean doktore titulua lortu zuen Crítica del problema sobre el origen y prehistoria de la raza vasca izeneko tesiarekin. 1888an Bizkaiko Aldundiak Bilboko Institutuan euskara irakasteko katedra sortu zuen eta hura lortzeko lehiaketan parte hartu zuen, besteren artean R. M. Azkuerekin eta S. Aranarekin. 1891n Salamancako unibertsitateko grezierako katedra lortu zuen. Gaztetan euskaltzale azaldu bazen ere 1901ean Bilbon emandako hitzaldian euskara mundu modernorako ezgai zela iritzita, bere hizkuntza alde batera uzteko aholkatzen zien euskaldunei. Urte berean Salamancako errektore izendatu zuten, baina 1914an kargu hartatik kendu zuten behin eta berriro gobernuaren aurka azaltzeagatik. 1924an Primo de Rivera jeneralaren gobernuak katedratik bota eta Fuerteventura (Kanariak) uhartera erbesteratu zuen. Lau hilabete han eman ondoren, Frantziara ihes egin zuen. Lehen Parisen eta gero Hendaian kokatu zen. 1930ean, Primo de Riveraren diktadura jautsirik, Espainiara itzuli zen eta Salamancako unibertsitateko errektore egin zuten berriro (1931). II. Errepublikako Gorteetako diputatu hautatua izan zen. 1936an ez zen militarren matxinadaren aurka irten eta haiek, jadanik jubilaturik zegoela, errektore izendatu zuten berriro, nahiz eta Millán Astray-rekin izandako eztabaida publikoaren ondorioz kargua kendu zioten eta bere etxean atxilotua eduki zuten. Handik bi hilabetera hil zen. Obra eta pentsamendua. Dogmatismo ororen aurkakoa zen Unamuno, arrazoiaren, sentimenaren eta fedearen arteko tentsioa da bere obraren ezaugarri nagusia: gizakiaren hilezintasun irrikia arrazoiak eta errealitateak ukatua da, eta fedeak bakarrik lagun diezaioke gizonari; borroka hori -berak agonia deitzen zuen- da Unamunoren saioen eta eleberrien gai nagusia. Kierkegaard-en pentsamoldetik hurbil dago Unamuno, eta lehen existentzialisten artean ezarri ohi da. Inolako dotrinarik sortu gabe eragin handia izan zuen garai hartako espainiar intelektualetan. Saio garrantzitsuenak: Vida de Don Quijote y Sancho (1905); Del sentimiento trágico de la vida en los hombres y en los pueblos (1913); La agonía del cristianismo (1925). Soiltasuna da Unamunoren eleberrien bereizgarria, ez dute deskribapenik ez ohituren irudikapenik, barne dramak dira askotan, Europan garai hartan egiten zen literatura berrienaren ildotik moldatuak. Amor y pedagogía (1902); Niebla (1914); Tres novelas ejemplares (1920); Abel Sánchez (1917); La tía Tula (1921); Cómo se hace una novela (1925); San Manuel Bueno, mártir (1933) dira Unamunoren eleberri nagusiak. Halaber, haren izpirituaren kezken berri ematen dituen poesia liburuak ondu zituen, besteak beste: Poesías (1907); Rosario de sonetos líricos (1912); El Cristo de Velázquez (1920). Antzerkia eta bidaia liburuak ere argitaratu zituen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Zazpi soneto

itzul.: Luis Mari Mujika

Egan, 2013

3-4

Exilioaren sonetoak

itzul.: Jean Louis Davant

Maiatz, 2013

Laino

itzul.: Mikel Garmendia

Elkar, 1998

Literatura 184

Kristautasunaren agonia

itzul.: Xabier Kintana

Elkar, 1996

Bizitzaren sentimendu tragikoaz

itzul.: Xabier Kintana

Klasikoak, 1994

Pentsamenduaren Klasikoak

Abel Sánchéz

itzul.: Miren Arratibel, Aintzane Atela

Ibaizabal, 1992

Literatura Unibertsala 12

Lezea

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 126, 1989

Ateoaren otoitza

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 126, 1989

Neure 70 urte betetzerakoan

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 120, 1988

Gure ixillekoa

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 120, 1988

Euria dala Bilbotik urteeran 1910'ko irailaren 20'an

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 120, 1988

Erioaren bizitza

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 121, 1988

Erio

itzul.: Anjel Bidaguren

Zer - 120, 1988

Unamuno Rizal-i begira

itzul.: Patxi Apalategi

Baroja, 1986

Bizkaia nire lurreko mendiak

itzul.: Sabin Muniategi

Zer - 75, 1984

Bizkaia. Nire lurreko mendiak

itzul.: Sabin Muniategi

Olerti, 1984

Urte joankorrak

itzul.: Sabin Muniategi

Olerti, 1984

Irakur, irakur, irakur

itzul.: Sabin Muniategi

Olerti, 1984

Non eskutu zara, Janko?

itzul.: ?

Aranzazu, 1982

Lau poema

itzul.: Lino Akesolo

Egan, 1970

Buru ta biotz

Karmel, 1968

Egizu, Aita, nitzat atea andiago

itzul.: Lino Akesolo

Zeruko Argia - 135, 1965

Aingeru bat, yayotzan albistari izana

itzul.: Lino Akesolo

Zeruko Argia - 135, 1965

Logos

itzul.: Santi Onaindia

Olerti, 1964

Igaro zirean

itzul.: Santi Onaindia

Olerti, 1964

Eremuan

itzul.: Santi Onaindia

Olerti, 1964

Zugatz bakartia

itzul.: Sabin Muniategi

Olerti, 1964

KRITIKAK

Laino – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (1998-12-26)

Kristautasunaren agonia – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (1997-10-04)

Hitzorduak

Uztailak 03: Dolores Redondo Lorik egiten ez dutenak nash

Azken kritikak

Amok
Stefan Zweig

itzul.: Aiora Jaka
Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

itzul.: Aingeru Epaltza
Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

itzul.: Rafa Santxitz-Muxika
Amaia Alvarez Uria

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

itzul.: Rafa Santxitz-Muxika
Asier Urkiza

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

itzul.: Maialen Berasategi
Paloma Rodriguez-Mi?ambres

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

itzul.: Xabier Monasterio
Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Paziente isila
Alex Michaelides

itzul.: Fernando Rey
Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

itzul.: Julen Kalzada
Aritz Galarraga

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

itzul.: Irene Arrarats
Mikel Asurmendi

Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark

itzul.: Danele Sarriugarte Mochales
Jon Jimenez

Azken sarrerak

2025 Ekaina

Ford Madox Ford
Historiarik goibelena

Manuel de Pedrolo
Irakurgai

Teresa Colom
Bost poema

Patxi Apalategi
Itzulpen lanak

Oscar Milosz
Poesia kaiera

Frank O'Hara
Poesia kaiera

2025 Maiatza

Palestinar poetak
Poemak Nakba egunez

Gabriel Aresti eta berak euskaratutako Internazionala osorik

2025 Apirila

Huy Can / Yusef Komunyakaa
Poemak Vietnamdik

Roberto Arlt
Arlt gogoan

Jean-Paul Sartre
Sartre euskaraz

Francis Scott Fitzgerald
Euskarazko lanak

2025 Martxoa

Flannery O'Connor
Mendeurrena

Friedrich H?lderlinen urteurrena

Ana Blandiana
Hamabi poema

Ernesto Cardenal
Apokalipsia

<>Edgar Lee Masters<>
Hamar poema

Martxoaren 1ean
Bina poema

2025 Otsaila

Takiji Kobayashi
Martxoak 15

Huy Can
Zortzi poema

Galegoz heldutako poemak

Saltzaile baten heriotza

Pedro Lemebel
Manifestua

2025 Urtarrila

Derek Walcott/Nijole Miliauskaite
Zubia elurretan

Miguel Torga< br>Piztiak

Paco Urondo
Poemak

Louise Michel
Idazlanak

Alex Susanna
Sei poema

2024 Abendua

Juan Ramon Jimenez
Hamabi poema

MPK bildumak 10 urte (Biziei ere omen)

Jacques Prevert
Poesia kaiera

Manuel Vazquez Montalban
Poesia kaiera

2024 Azaroa

Leonardo Sciascia
Narratiba

Sophia de Mello / Cecilia Meireles
Poemak

Santu gutxi letren sarean

2024 Urria

Fatou Ndiaye Sow
Lau poema

Elizabeth Bishop
Hamabi poema

Lupe Gomez
Poemak

[Sarrera guztiak ikusi]