euskarari ekarriak

1.502 idazle / 3.898 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1828-03-20 / 1906-05-23

Henrik Ibsen


Ibsen, Henrik. Eleberrigile eta antzerkigile norvegiarra, drama errealista modernoaren sortzailea (Skien, 1828 - Christiania, 1906). 1830ean ondasun guztiak galdu zituen merkatari baten semea zen eta haurtzaroa eta gaztaroa gogorrak izan zituen. Egoera horretatik ihes egiteko, Ibsen era askotako liburuak irakurtzen hasi zen. Haurtzaroko hiriak eta ahaideak hartu zituen oinarri anitz obratako giroa eta pertsonaiak taxutzerakoan. Botika batean hasi zen lanean hamabost urte zituela, eta 1848an, Europako iraultza giroan murgilduta, lehen satirak idazten hasi zen hiriko burgesen aurka. 1850ean idatzi zuen, ezizenez, Catilina bere lehen drama, eta urte horretan bertan jo zuen Christianiara (egungo Oslora) bertako antzerki eskolan ikasteko. Urte berean, Andhrimner izeneko egunkari satirikoan hasi zen idazten, eta beste drama bat prestatu zuen, orduan, arrakastarik izan ez bazuen ere: Kjaempehøjen (Hilobia). 1851tik aurrera Norvegiako antzerki giroan sartu zen osorik, eta 1856an aurkeztu zuen ospe handiko lehen komedia Solhoug-eko jaia eta Olaf Liljekrans izeneko lana 1857an. Hurrengo obrak (1858, Helgelandeko bikingoak; 1862, Amodiozko komedia, eta 1863, Erregenahiak) aurrekoak baino hobeak ziren. 1864an Norvegia uztea erabaki zuen, estatuak eman zion diru-laguntza batez baliatuta. Norvegiatik kanpo bizi izan zen hurrengo hogeita zazpi urtean, Erroman, Dresden-en eta Munich-en, batez ere. Italian idatzi zituen hurrengo bi dramek (1866, Brand, eta 1867, Peer Gynt) Eskandinaviaren gainbeherak sortutako etsipenezko giroa aurkezten dute. Ibsenen obra kutuna izan zen Peer Gynt. Erroman idatzitako Zesar eta Galilearra (1873) polemikaz beteriko obraren ondoren, Munich-en bizi izan zen eta gizarteko egunoroko arazoez kezka azaldu zuen bere lanetan, Alemaniako giro erradikalagoaren ildotik. Kapitalismo berriaren zuzentasun eza salatu zuen Gizartearen oinarriak (1877) obran; emakumeen egoera azaldu zuen Panpinen etxea (1879) draman, istilu bizia sortarazita; ohiturak sortutako etsipena gogor kritikatu zuen Mamuak (1881) draman, eta zapalkuntzaren aurkako pertsonaia aurkeztu zuen Herriaren etsaia (1882) draman. "Arazoak aurkeztea dagokit niri, ez irtenbideak ematea", zioen Ibsenek, eta bide horretan jarraitu zuen, azken urteetako obretan, gizarte mailako gatazkak azaltzen, gizabanakoaren barne-arazoek eta biziaren aurreko ikuspegi ezkorrak leku berezia hartu zuten arren: Basa Ahatea (1884), Rosmersholm (1886), Hedda Gabler (1890), Solness etxegilea (1892), Eyolf txikia (1894), John Gabriel Borkman (1896). Apoplegiaz hil zen. Ibsen izan zen, zalantzarik gabe, drama modernoaren sortzailea; gutxik bezala menderatu zituen antzerki teknikak, gutxik bezala aurkeztu zuen pertsonaien psikologia, eta, sinbolismo joko aberatsen bidez, maisutasun handiz murgilarazi zuen antzerki ikuslea giza errealitatea eta ilusioak nahasten diren ur ilun sakonetan.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Mamuak

itzul.: Antonio M. Labayen

, ????

Andere etxea

itzul.: Jose Agirre Lizarribar

Egan, 1980

Hitzorduak

Martxoak 30: Uxue Apaolaza, Irene Pujadas eta Be?at Sarasola Kontaidazu ipuin bat Bilboko Gutun Zurian

Martxoak 30: Kae Tempesten Antzinako berri-berria errezitatzen Hernanin

Azken kritikak

Emakume bat
Annie Ernaux

itzul.: Itziar de Blas Fdez. de Gamarra
Nagore Fernandez

Atsoa
Victor Catala

itzul.: Sagastibeltza
Joxe Aldasoro

Puskak
Irene Pujadas

itzul.: Amaia Apalauza
Asier Urkiza

Beirazko kanpaia
Sylvia Plath

itzul.: Garazi Arrula
Hasier Rekondo

Puskak
Irene Pujadas

itzul.: Amaia Apalauza
Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Nik ez dakit beste gauza batzuen berri
Elisa Levi

itzul.: Irene Aldasoro
Irati Majuelo

Puta zikinak
Juno Mac / Molly Smith

itzul.: Amaia Astobiza
Irati Majuelo

Winesburg, Ohio
Sherwood Anderson

itzul.: Joannes Jauregi
Nagore Fernandez

Suite frantsesa (bertsio argitaragabea)
Irene Nemirovski

itzul.: Mikel Garmendia / Joxe Mari Berasategi
Asier Urkiza

Poesia kaiera
Federico Garcia Lorca

itzul.: Juan Luis Zabala
Nagore Fernandez

Azken sarrerak

2023 Martxoa

Chantal Maillard
Idaztea

Jose GorostizaAmaibako heriotza

Roberto Juarroz
Poesia bertikala

2023 Otsaila

Bertolt Brecht
Zazpi antzezlan

Hiru poeta
Poemak

Le Fanu
Maizter misteriotsua

2023 Urtarrila

Colette
Mari-alderrai

Eugenio de Andrade
Poemak

2022 Abendua

Alphonse Daudet eta Louis Aragon
Testuak

2022 Azaroa

Cristina Peri Rossi
15 poema

2022 Urria

Coleridge/Gautier
Erromantizismoaren haizeak

Anna Akhmatova
Poesia kaiera

Federico Garcia Lorca
Poesia kaiera

Tonino Guerra
14 poema

Hushang Ebtehaj Sayeh
Hiru poema

2022 Iraila

Emile Zola hil zela 120 urte

Eduardo Blanco Amor
Parranda

2022 Abuztua

Alice Duer
Itsas-malda zuriak

Stlanika, Varlam Xalamovek Kolymatik

Philip Larkin
Poemak

Pere Casaldaliga
11 poema

William Burroughs
Narrazio bi

2022 Uztaila

Tamara Kamenszain
Neskak garai geldiarazietan

Gata Cattana
Sei poema

Jan Skacel
Zazpi poema

Gassan Kanafani
Gizonak eguzkitan

[Sarrera guztiak ikusi]