1828-03-20 / 1906-05-23
Henrik Ibsen
Ibsen, Henrik. Eleberrigile eta antzerkigile norvegiarra, drama errealista modernoaren sortzailea (Skien, 1828 - Christiania, 1906). 1830ean ondasun guztiak galdu zituen merkatari baten semea zen eta haurtzaroa eta gaztaroa gogorrak izan zituen. Egoera horretatik ihes egiteko, Ibsen era askotako liburuak irakurtzen hasi zen. Haurtzaroko hiriak eta ahaideak hartu zituen oinarri anitz obratako giroa eta pertsonaiak taxutzerakoan. Botika batean hasi zen lanean hamabost urte zituela, eta 1848an, Europako iraultza giroan murgilduta, lehen satirak idazten hasi zen hiriko burgesen aurka. 1850ean idatzi zuen, ezizenez, Catilina bere lehen drama, eta urte horretan bertan jo zuen Christianiara (egungo Oslora) bertako antzerki eskolan ikasteko. Urte berean, Andhrimner izeneko egunkari satirikoan hasi zen idazten, eta beste drama bat prestatu zuen, orduan, arrakastarik izan ez bazuen ere: Kjaempehøjen (Hilobia). 1851tik aurrera Norvegiako antzerki giroan sartu zen osorik, eta 1856an aurkeztu zuen ospe handiko lehen komedia Solhoug-eko jaia eta Olaf Liljekrans izeneko lana 1857an. Hurrengo obrak (1858, Helgelandeko bikingoak; 1862, Amodiozko komedia, eta 1863, Erregenahiak) aurrekoak baino hobeak ziren. 1864an Norvegia uztea erabaki zuen, estatuak eman zion diru-laguntza batez baliatuta. Norvegiatik kanpo bizi izan zen hurrengo hogeita zazpi urtean, Erroman, Dresden-en eta Munich-en, batez ere. Italian idatzi zituen hurrengo bi dramek (1866, Brand, eta 1867, Peer Gynt) Eskandinaviaren gainbeherak sortutako etsipenezko giroa aurkezten dute. Ibsenen obra kutuna izan zen Peer Gynt. Erroman idatzitako Zesar eta Galilearra (1873) polemikaz beteriko obraren ondoren, Munich-en bizi izan zen eta gizarteko egunoroko arazoez kezka azaldu zuen bere lanetan, Alemaniako giro erradikalagoaren ildotik. Kapitalismo berriaren zuzentasun eza salatu zuen Gizartearen oinarriak (1877) obran; emakumeen egoera azaldu zuen Panpinen etxea (1879) draman, istilu bizia sortarazita; ohiturak sortutako etsipena gogor kritikatu zuen Mamuak (1881) draman, eta zapalkuntzaren aurkako pertsonaia aurkeztu zuen Herriaren etsaia (1882) draman. "Arazoak aurkeztea dagokit niri, ez irtenbideak ematea", zioen Ibsenek, eta bide horretan jarraitu zuen, azken urteetako obretan, gizarte mailako gatazkak azaltzen, gizabanakoaren barne-arazoek eta biziaren aurreko ikuspegi ezkorrak leku berezia hartu zuten arren: Basa Ahatea (1884), Rosmersholm (1886), Hedda Gabler (1890), Solness etxegilea (1892), Eyolf txikia (1894), John Gabriel Borkman (1896). Apoplegiaz hil zen. Ibsen izan zen, zalantzarik gabe, drama modernoaren sortzailea; gutxik bezala menderatu zituen antzerki teknikak, gutxik bezala aurkeztu zuen pertsonaien psikologia, eta, sinbolismo joko aberatsen bidez, maisutasun handiz murgilarazi zuen antzerki ikuslea giza errealitatea eta ilusioak nahasten diren ur ilun sakonetan.
Mamuak
itzul.: Antonio M. Labayen
, ????
Apirilak 23: Ahmadou Kourouma Independentzien eguzkiak Donostian
Apirilak 24: Annie Ernaux Emakume bat Orion
Apirilak 25: Olga Tokarczuk Erabili goldea hilen hezurren gainetik Gasteizen
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
itzul.: Amaia Apalauza
Bestiak Liburutegia
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
itzul.: Jonathan Lavilla / Javier Agirre
Aritz Galarraga
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
itzul.: Edorta Matauko
Jon Jimenez
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
itzul.: Itziar Diez de Ultzurrun
Amaia Alvarez Uria
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
itzul.: Amaia Astobiza / I?igo Roque
Irati Majuelo
Hitzak palmondo
Silvia Federici
itzul.: Amaia Astobiza
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
itzul.: Be?at Irastorza
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
itzul.: Xabier Kintana
Aritz Galarraga
Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma
itzul.: Aiora Jaka
Jon Jimenez
Bortxaketa
Joyce Carol Oates
itzul.: Xabier Olarra
Ibon Ega?a
2024 Martxoa
Maria Barbal
Adiskide eskoziarrari
2024 Otsaila
Mildred Kiconco Barya
Lurraren orbainak
Sarah Kane
Zartatua/Psikosia 4.48
2024 Urtarrila
Jose Maria Arguedas
Pongoren ametsa
Antelme / Farrokhzad
Errepresiopeko hitzak
2023 Abendua
2023 Azaroa
Mosab Abu Toha eta Adania Xibli idazle palestinarrak euskarari ekarriak
2023 Urria
Gabriel Arestik euskaratutako Internazionala osorik
2023 Iraila
Jon Beistegik euskarari ekarritakoak
Chopin eta Mansfield
Narrazioak
Ho Chi Minh
Gartzelako egunkaria
2023 Abuztua
2023 Uztaila
David Albahari
G?tz eta Meyer (zatia)