euskarari ekarriak

1.585 idazle / 4.055 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1788-02-22 / 1860-09-21

Arthur Schopenhauer


Schopenhauer, Arthur. Alemaniar filosofoa (Danzig, 1788 - Frankfurt, 1860). Filosofiako ikasketak egin zituen Göttingen-en eta Berlinen. 1814-1818. urteen bitartean Weimar-en bizi izan zen eta Goethe ezagutu zuen han. 1819an, bere obra nagusia argitaratu zuen: Die Welt als Wille und Vorstellung (Mundua borondate eta irudikapen gisa). Platonek, Kantek eta budismoak eragin handia izan zuten berarengan. Schopenhauer-ek itzal handia izan du XX. mende hasierako Europako pentsamenduan. Obra nagusiak: Die Welt als Wille und Vorstellung (1918, Mundua borondate eta irudikapen gisa), Über den Willen in der Natur (1836, Naturaren hautamenaz), Die Beiden Grundprobleme der Ethik (1841, Etikaren funtsezko bi arazoak), Parerga und Paralipomena (1851, Parerga eta Paralipomena) eta Aphorismen zur Lebenswisheit (Aforismoak bizitzaren jakinduriari buruz). n Schopenhauer-en filosofia. Schopenhauer-entzat mundua irudikapen hutsa da, sentipenek egituratzen dutena; ez du bereizketarik egiten gertakariaren eta horren itxuraren artean, biak uztartzen baititu. Mundu honetako formak, munduko gauzakiei itxura ematen dietenak, espazioa, denbora eta kausalitatea dira, eta giza sentipenek antolatu eta egituratzen dituzte horiek. Hala ere, une jakin batzuetan gizonak mundua ez du atzematen gertaera edo fenomeno huts gisa, zerbait sakonago den eta beragandik hurbilago dagoen zerbait bezala baizik: horri ni-a deitzen zaio. Ni-a, alde batetik, gorputz gisa hauteman daiteke, baina denboraz eta espazioaz haraindi dagoen zerbait ere bada, eta askea da gainera: horri borondatea deitzen zaio. Gizona bere izateari lotzen zaio lehenik eta behin, eta izate hori bizitzeko borondatea da funtsean. Mundu honetako gauza bakoitzak izateko borondatea du eta hala agertzen da kanpora, bai mundu bizigabean, bai bizian eta baita kontzientziaren esparruan ere. Errealitatea, bada, borondatea da funtsean. Baina nola nahi izateak etsipena dakarren, nahia bete ezin denean, borondatea atsekabe etengabea da. Plazerra, beraz, atsekabe horren etenaldia da eta iragankorra da guztiz; bizitza bera, funtsean, atsekabea eta oinazea da. Horrela bada, Schopenhauer ezkor eta etsikorra da. Bizitzeko borondatea, beti ere asegabea baita, atsekabea da eta, beraz, mundua bera eta gizonaren bizitza ere hala dira. n Schopenhauer-en etika. Schopenhauer-en etika ideia hartan oinarritzen da; hala, sentimendu morala errukia da, beste gizonen atsekabea arintzea. Hori da, hain zuzen, jakintzaren, artearen eta, batez ere, musikaren helburu behinena; baina sendabide iragankorrak dira guztiak. Salbabide bakarra bizitzeko borondatea gainditzea da; borondatea itzaltzen bada, nirvanan sartzen da, eta ezerezean murgiltze hori da onik handiena, salbabide egiazkoa eta nahi asegabeak ematen duen atsekabearen eta oinazearen sendabide bakarra. Horrez gainera, Schopenhauer-en etika determinista zen; hau da, berarentzat gizona berez da ona edo gaiztoa sortzen denetik hil arte. Sokratek ez bezala, Schopenhauer-ek uste zuen bertutea ezin zela irakatsi, gizona on edo gaizto jaio eta aldaezina denez.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Mundua nahimen eta errepresentazio gisa

itzul.: Xabier Mendiguren

Klasikoak, 1999

Pentsamenduaren Klasikoak 59

Naturako nahimena

itzul.: Xabier Mendiguren

Klasikoak, 1993

Pentsamenduaren Klasikoak 15

Hitzorduak

Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

itzul.: Danele Sarriugarte
Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

itzul.: Iker Santxo Insausti
Aritz Galarraga

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

itzul.: Xabier Monasterio
Aiora Sampedro

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

itzul.: Fernando Rey
Nagore Fernandez

Girgileria
Juana Dolores

itzul.: Maider Ramirez
Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred D?blin

itzul.: Anton Garikano
Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

itzul.: Enara San Juan Manso
Amaia Alvarez Uria

Arturoren uhartea
Elsa Morante

itzul.: Koldo Biguri
Asier Urkiza

Arrabioen gerra
Karel Capek

itzul.: Koro Navarro
Jon Jimenez

Negu batez Mallorcan
George Sand

itzul.: Miren Arratibel / Aintzane Atela
Aritz Galarraga

Azken sarrerak

2025 Apirila

Roberto Arlt
Arlt gogoan

Jean-Paul Sartre
Sartre euskaraz

Francis Scott Fitzgerald
Euskarazko lanak

2025 Martxoa

Flannery O'Connor
Mendeurrena

Friedrich H?lderlinen urteurrena

Ana Blandiana
Hamabi poema

Ernesto Cardenal
Apokalipsia

<>Edgar Lee Masters<>
Hamar poema

Martxoaren 1ean
Bina poema

2025 Otsaila

Takiji Kobayashi
Martxoak 15

Huy Can
Zortzi poema

Galegoz heldutako poemak

Saltzaile baten heriotza

Pedro Lemebel
Manifestua

2025 Urtarrila

Derek Walcott/Nijole Miliauskaite
Zubia elurretan

Miguel Torga< br>Piztiak

Paco Urondo
Poemak

Louise Michel
Idazlanak

Alex Susanna
Sei poema

2024 Abendua

Juan Ramon Jimenez
Hamabi poema

MPK bildumak 10 urte (Biziei ere omen)

Jacques Prevert
Poesia kaiera

Manuel Vazquez Montalban
Poesia kaiera

2024 Azaroa

Leonardo Sciascia
Narratiba

Sophia de Mello / Cecilia Meireles
Poemak

Santu gutxi letren sarean

2024 Urria

Fatou Ndiaye Sow
Lau poema

Elizabeth Bishop
Hamabi poema

Lupe Gomez
Poemak

2024 Iraila

Josef Skvorecky
Lau ipuin

Hainbat poeta
Libanoko ahotsak

Hrant Alexanyan
Sei poema

Aurora Bertrana
Papeete modernoa

2024 Abuztua

Baldwin eta Conrad
Idazlanak

Joan Salvat-Papasseit
Poemak

[Sarrera guztiak ikusi]