1896-02-19 / 1966-09-28
Andre Breton
Breton, Andre. Frantses idazlea (Tinchebray, Orne, 1896 - Paris, 1966). Medikuntza ikasten hasi bazen ere, laster utzi zuen poesiagatik. Lehen Mundu Gerraren garaian Apollinaire, Soupault eta Aragonekin harremanetan jarri zen. Aldi beretsuan, Freud eta Lautréamont irakurri zituen, Bretonentzat garrantzi handiko izan zirenak. Aragon eta Soupaultekin Littérature aldizkaria sortu zuen. Lehen testu surrealistaren egilea izan zen, Supaultekin batera: Les Champs magnétiques (Eremu magnetikoak) (1921), eta harexekin idatzi zuen lehen poema liburua: Mont de piété (Erruki etxea). Tristan Tzara Parisa iristean (1920), Breton eta bere taldea dadaismoari lotu zitzaizkion baina bi urte geroago harekin hautsi zuten. 1924ean Prémier Manifeste du surréalisme (Surrealismoaren lehen agiria) deiturikoa plazaratu zuen eta urte amaieran La Révolution surréaliste aldizkariaren lehen alea agertu zen. Bretonen ustez, gizona zapaltzen duten indar sozial, ekonomiko, filosofiko eta erlijiozko guztietatik askatzeko modu bakarra poesia da. Garai hartakoak dira: Nadja (1928), eleberria; Second Manifeste du surréalisme (Surrealismoaren bigarren agiria) delakoa (1930); L'Immaculée Conception (Ama Birjina sortzez garbia) (1930) eta Les Vases communiantes (Hodi komunikatuak) (1932) poema liburuak. Alderdi komunistan sartu zen (1927), baina 1933an egotzi egin zuten. Dotrina surrealistari azken muturreraino leial, surrealismoaren Aita Santua deitua izan denak lehengo lagunekin hautsi zuen: Aragon (1935), Éluard (1938). Emakumea kantatu zuen hainbat liburutan: Union libre (Batasun askea) (1931), L'Amour fou (Amodio eroa) (1937), Arcane 17 (1947). Mexikon Trotsky aurkituta, gero eta estalinismoaren aurkako jarreran bermatuago agertu zen. 1940an bere Anthologie de l'humour noir (Umore beltzaren antologia) galerazia izan ondoren, Frantzia utzi zuen 1941etik 1946ra EEBBetan bizi izanik. Arteari buruzko bi saiakera plazaratu zituen: Le Surréalisme et la Peinture (Surrealismoa eta Pintura) (1946) eta L'Art Magique (Arte magikoa).
Batasun librea
itzul.: Lur erredakzioa
Lur Entziklopedia Tematikoa, 1999
Susa, 1979
Martxoak 20: Marlen Haushofer Horma Orion
Martxoak 20: Paul Auster Bidaiak scriptoriumean zehar Elgoibarren
Martxoak 22: Anne Hebert eta Giorgos Seferis Munduko Poesia Kaierak
Hitzak palmondo
Silvia Federici
itzul.: Amaia Astobiza
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
itzul.: Be?at Irastorza
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
itzul.: Xabier Kintana
Aritz Galarraga
Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma
itzul.: Aiora Jaka
Jon Jimenez
Bortxaketa
Joyce Carol Oates
itzul.: Xabier Olarra
Ibon Ega?a
Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma
itzul.: Aiora Jaka
Irati Majuelo
Emakume izoztua
Annie Ernaux
itzul.: Gema Lopez Las Heras
Asier Urkiza
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
itzul.: Edorta Matauko
Nagore Fernandez
Sonka
Ignacy Karpowicz
itzul.: Amaia Apalauza / Sonia Kolaczek
Irati Majuelo
Frankenstein
Mary Shelley
itzul.: I?igo Errasti
Aritz Galarraga
2024 Martxoa
2024 Otsaila
Mildred Kiconco Barya
Lurraren orbainak
Sarah Kane
Zartatua/Psikosia 4.48
2024 Urtarrila
Jose Maria Arguedas
Pongoren ametsa
Antelme / Farrokhzad
Errepresiopeko hitzak
2023 Abendua
2023 Azaroa
Mosab Abu Toha eta Adania Xibli idazle palestinarrak euskarari ekarriak
2023 Urria
Gabriel Arestik euskaratutako Internazionala osorik
2023 Iraila
Jon Beistegik euskarari ekarritakoak
Chopin eta Mansfield
Narrazioak
Ho Chi Minh
Gartzelako egunkaria
2023 Abuztua
2023 Uztaila
David Albahari
G?tz eta Meyer (zatia)