“Mosku Polonian al dago?” galdegin zidaten Mexikon iparramerikarren kontsulatuan. “Ez, ez, Errusiako Errepublika Sozialista Sobietikoan dago”, arrapostu nien. Ez zien inolako ikararik eman.

      Bisatua paratu zidaten pasaportean.

      Geroago jakin nuen iparramerikar batek orratzak zorrozten badihardu, gai hori, lanbide hori, munduan inork ez bezala menderatzen duela, baina ez dakiela orratzak zorrozten besterik. Eta ez  ziola besterik ardura, ez delako bere espezialitatea.

      Laredok muga egiten du Estatu batuekin.

      Saiatzen naiz adierazten nire erdi frantses erdi ingeles hizkuntza apurtuan Iparramerikan sartzeko zergatiak. Funtzionarioak entzun egin dit, isilik dirau, gogoetan ari. Ez du konprenitzen.

      — Judua al zara? —azkenik, errusieraz.

      Jo eta ma utzi ninduen.

      Solasak ez zuen aitzina egin, iparramerikarrak ez zuenez bestelako hitzik errusieraz.

      Hamar baten minuturen buruan, zer egin ez zekiela:

      — Errusia Handikoa?

      — Bai, Errusia Handikoa.

      Ez ninduen antisemitatzat hartu, eta poztu nintzen. Formularioa betetzeko galderak baino ez omen ziren. Gogoeta egin zuen ostera eta beste hamar bat minuturen buruan:

      — Zoaz aldameneko bulegora.

      Artean zibilez jantziriko bidaiaria baizik izan ez zen jaun txit gentleman batek, uniformearen kapelua jantzi eta mugako polizia bihurtu zen. Automobil batean hartu zituen nire maletak eta abiatu egin ginen. Etxe batera heldu ginen, bertan gizonezko bat, ez jakarik ez jakamotzik, haga eta izarren banderapean.

      Irteten saiatu nintzen, baina ezin nuela halakorik egin eta bultza egin ninduten barrurantz.

      New Yorkera eraman behar ninduen trenaren ziztua entzun nuen.

      Lau ordu eman nituen ziega batean.

      Gero galdezka etorri zitzaizkidan zein hizkuntzatan argitu behar ote nuen nire egoera.

      Ez baitzen oso erosoa errusiera baino ez nekiela esatea, frantsesez eginen nuela esan nien lotsaturik.

      Beste gela batera eraman ninduten.

      Alimaleko lau gizaseme eta itzultzaile frantses bat.

      Banekien apurtxo bat frantsesez, baina ohiari eta duteari buruzko hitz horiek. Frantses hark frantsesez esan zizkidanak ez nituen ezertxo ulertu ordea. Azken hitzari oratu nion hartan zegoen adiera ezkutua asmatzen saiatuz.

      Ahaleginak egiten nituela, frantsesak igarri zion ez nuela turik ere ulertzen, eta amerikarren hagadun gelara eraman ninduten atzera.

      Beste ordu pare bat jesarrian egonik, frantsesaren azken hitza kausitu nuen nire sakelako hiztegi txipian. “Zin dagizu?”, horixe galdegiten zidan.

      Frantsesez zin egiten ez nekienez, egonean jarraitu nuen errusiar bat harrapatzen ote zuten.

      Beste bi orduren buruan beste frantses bat azaldu zen, eta guztizko asalduran:

      — Bon garçon, errusiar bat aurkitu dugu.

      Lehenagoko morroi berdinak eta itzultzaile bat etorri zitzaizkidan, hebrear mehe eta patxadatsu bat, altzaritegi baten jabea.

      — Zin egin behar al dut? —esan nuen herabe, solasari ekite alde.

      Itzultzaileak halako zeinu bat egin zuen eskuarekin aferak axola handirik ez zeukala adieraziz.

      — Zuk esazu egia gezurrik esan nahi ez baduzu. Baina gezurra esan nahi baduzu, ez duzu egiarik esan behar.

      Zuhurra iduritu zitzaidan ikuspuntua.

      Formularioaren ehunen bat galderei erantzuteari ekin nion: amaren deitura solteratan, nongoa nuen aitona, ikasten nuen eskolaren izena eta abar. Zeharo atzendutako kontuak.

      Itzultzailea influentziaz zeuzkan pertsona gertatu zen, eta errusiera baitzen gure kontua, txeraz hartu ninduen.

      Labur: utzi zidaten sartzen turista gisa sei hilabeterako, bostehun dolarreko bermearekin.

      Ordu erdi geroago hantxe neukan ateetan bertako errusiarren kolonia osoa ni ikustearren, gisa guztietako opariz eta etxekotasun adierazpenez.

      Zapatadenda txipi baten jabeak, oinetakoak probatzeko aulkitxoetako batean jesarrita, haien  poza adierazi zuen:

      — Aurreneko errusiarra hiru urtean. Orain hiru urte pope bat heldu zen bere alabekin. Hasieran irain egiten zion mundu guztiari, baina alabetako bi kafe musikatu batean kokatu nizkiolarik, hauxe esan zidan “Judua baldin bazara ere, gizon atsegina zara, alegia, gizon jatorra zara, eta eskertzen dizut bidai honetan lagundu izana”.

      Gero dendari batek harrapatu ninduen , kaleko saltzailea, eta alkandora pare bat saldu zizkidak bi dolarren truke, kostu prezioan (alkandora dolar bat, eta adiskidetasuna beste dolar bat). Nitaz errukiturik, hiri erakutsi zidan gero, bere etxera eraman ninduen ondoren, eta whisky beroa edanarazi zidan etxean zeukan edalontzi bakarrean, hortzak garbitzekoa, zikina eta dentifriko   usainekoa. Huraxe izan nuen lehen kontaktua Estatu Batuetako idor legearekin.

      Azkenik altzarigile itzultzailearengana itzuli nintzen. Bere anaia belus berdeko sofa batean jesarri zen, altzaritegiko onena, eta jesarri nendila agindu zidan prezioa kenduz. Bera prezioa itsatsia zeukan beste batean jesarri zen: 99 dolar 95 xentimo. Merkatarien jukutria 100 biribil bat ez paratzearren.

      Une horretan lau hebrear triste sartu ziren, bi neskato eta bi mutil.

      — Espainiarrak dira —argitu zidan anaiak.

      Odesakoak dira batzuk eta beste batzuk Vinitziakoak, hebrearrak. Urte bi egon behar izan zuten Kuban pasaportearen esperoan. Handik Mexikora jo zuten, eta muga pasarazi zien argentinar batek berrehun eta berrogeita hamar dolarren truke.

       Argentinarra pertsona fidagarria zen eta pasaporteak zioenez lau seme zeuzkan bidaian. Argentinarrek ez dute bisaturik behar. Argentinar hau seiehun gazte ekarria zen mugaz gaindi Estatu Batuetara, baina seiehun eta batgarrena ekartzen ari zela harrapatu zuen poliziak.

      Argentinarra lasai zegoen, ehun mila dolar eta gehiago zeukan bankuan, pertsona fidagarria zen.  Bere babespean hartu zituen hebrearrak, alferrik baina. Gupidarik gabe bota zituzten Estatu Batuetatik.

      Argentinar hori merkatari zintzoa zen. Baina badaude bestelakoak ere, ehun dolarren truke eramaten dute jendea Laredotik Iparamerikarren lurretara. Kobratzen dizkizute ehun horiek, eramaten zaituzte bide erdiraino eta ito egiten zaituzte ibairen batean. Batzuek era horretan migratu dute beste mundura.

      Ikasi nuen mexikarren azken ipuina izan zen.