euskarari ekarriak

1.505 idazle / 3.913 idazlan

  A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z  

Azken kritikak

1799-06-06 / 1837-02-10

Alexandr Puxkin


Puxkin, Alexandr Sergeievitx. Idazle errusiarra (Mosku, 1799 - San Petesburgo, 1837). Nobleziako etxe bateko semea zen, eta etxeko giroak literaturarekiko zaletasuna piztu zion. Tsarskoie Selo Lizeoan (geroago Puxkin Lizeoa) egin zituen ikasketak. 1817an, San Petesburkogo Kanpo Arazoetarako Ministerioan hasi zen lanean. 1820an olerki lirikoak eta Errusiako folklorean oinarritutako Ruslan eta Liudmila poema narratiboa argitaratu zituen, oso harrera ona izan zutenak, baina idazki «iraultzaile» batzuek Errusiako hegoaldera (Ekaterinoslav eta Kishinev) erbesteratzea behartu zuten. Hurrengo urteetan, landako bizimoduaren eta Lord Byron ingelesaren olerkien eraginez, poema narratibo gehiago idatzi zituen, denak ere, erromantizismo eta musikalitate handikoak: Kavkazski plennik (1822, Kaukasoko espetxeratua), Bajchisaraiski fontan (1824, Bakhtxisaraiko iturria). 1823an Odessara bidali zutelarik, bere lan handienetako bat izan zena idazten hasi zen (1825-31): Yevgeni Onegin (1833, Eujenio Onegin), hitz neurtuzko eleberria, Puxkinen literaturagintzan mugarritzat hartu ohi dena; izan ere, eleberri horretan, erromantizismoaren kanonetatik eta Byronen heroiarekiko hasierako liluratik aldentzearekin batera, izadiarekiko eta Errusiako herriekiko atxikimendua erakutsi zuen. Eleberri horretako «errealismo poetikoa» Errusiako eleberrigintza modernoaren abiapuntutzat hartu ohi da. Bestalde, obra hori gaitzat hartuta, Txaikovskik opera bat egin zuen. 1823an ateismoaren aldeko gutun bat harrapatu zioten, eta hargatik burokrazia karguetatik kendu eta Mijailovskoi-en zuen etxean bizitzera behartu zuten, Pskov-en ondoan. Han idatzi zuen Boris Godunov hitz neurtuzko drama historiko entzutetsua, 1831n argitaratu ziotena, eta Musorgskiren izen bereko operaren oinarri izan zena. Obra hura eten bat izan zen Errusiako antzerkigintza klasikoan, estetika erromantikoaren ordez elkarrizketa errealistak, azterketa psikologiko sakonak eta historiari buruzko gogoetak baitzituen. 1827an barkamena eman ziotelarik, San Petesburgora joan zen bizitzera, eta 1830ean Natalia Gontxarovarekin ezkondu zen. Hurrengo urteetan prosaz idatzi zuen batez ere: Pugatxev-eko iraultzan oinarritutako Kapitanskaia dochka (1836, Kapitainaren alaba) eleberri historikoa da garai hartako prosaren eredu aipagarriena. Hala ere, bien bitartean, kontakizunezko olerki bat ere idatzi zuen, Pedro Handia tsar erreformatzaileari buruzkoa: Medni vsandik (1833, Brontzezko zalduna; 1841ean argitaratua). Puxkinen beste obra batzuk: Povesti pokoynogo I.P. Belkina (1830, I.P. Belkinen azken ipuinak), ipuin liburua, Pikovaya dama (1834, Piketako dama) eleberria, Txaikovskik musikarako moldatua. Puxkinek eragin handia izan zuen haren ondorengo errusiar idazleengan. Emaztearen bizimodu arinari buruzko esamesak zirela eta, baroi frantses baten aurkako dueloan zauritu eta egun batzuk geroago hil zen, 38 urte zituela.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Kapitainaren alaba

itzul.: Jose Morales Belda

Ibaizabal, 1997

Literatura Unibertsala 55

Saltan erregea

itzul.: Jose Morales Belda

Desclče de B., 1996

Epotxak eta erraldoiak

Goiz argiarekin

itzul.: Joseba Sarrionandia

Hezurrezko xirulak, 1991

Elkar

Bohemiar kanta

itzul.: Joseba Sarrionandia

Hezurrezko xirulak, 1991

Elkar

Antxarra

itzul.: Itxaro Borda

Maiatz-12, 1986

KRITIKAK

Kapitainaren alaba – Felipe Juaristi, El Diario Vasco (1997-09-13)

Hitzorduak

Ekainak 16: Bloomsday Iru?ean eta Dublinen

Ekainak 16: Gaito Gazdanov Alexander Wolfen mamua Ean

Azken kritikak

Alexander Wolfen mamua
Gaito Gazdanov

itzul.: Josu Zabaleta
Nagore Fernandez

Spoon River Antologia
Edgar Lee Masters

itzul.: Alain Lopez de Lacallle
Paloma Rodriguez-Mi?ambres

Autobiografia bat
Assata Shakur

itzul.: Danele Sarriugarte Mochales
Nagore Fernandez

Spoon River Antologia
Edgar Lee Masters

itzul.: Alain Lopez de Lacallle
Jose Luis Padron

Emakume bat
Annie Ernaux

itzul.: Itziar de Blas Fdez. de Gamarra
Nagore Fernandez

Atsoa
Victor Catala

itzul.: Sagastibeltza
Joxe Aldasoro

Puskak
Irene Pujadas

itzul.: Amaia Apalauza
Asier Urkiza

Beirazko kanpaia
Sylvia Plath

itzul.: Garazi Arrula
Hasier Rekondo

Puskak
Irene Pujadas

itzul.: Amaia Apalauza
Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Nik ez dakit beste gauza batzuen berri
Elisa Levi

itzul.: Irene Aldasoro
Irati Majuelo

Azken sarrerak

2023 Ekaina

Latindar literatura euskaraz

2023 Maiatza

Wa Thiong'o eta Bulawayo
Afrikako hitzak

2023 Apirila

Mario Benedetti
Poesia kaiera

Bertolt Brecht
Poesia kaiera

Mouton eta Rodoreda
Fantasiatik errealitatera

Oholtzako abangoardia

2023 Martxoa

Chantal Maillard
Idaztea

Jose GorostizaAmaibako heriotza

Roberto Juarroz
Poesia bertikala

2023 Otsaila

Bertolt Brecht
Zazpi antzezlan

Hiru poeta
Poemak

Le Fanu
Maizter misteriotsua

2023 Urtarrila

Colette
Mari-alderrai

Eugenio de Andrade
Poemak

2022 Abendua

Alphonse Daudet eta Louis Aragon
Testuak

2022 Azaroa

Cristina Peri Rossi
15 poema

2022 Urria

Coleridge/Gautier
Erromantizismoaren haizeak

Anna Akhmatova
Poesia kaiera

Federico Garcia Lorca
Poesia kaiera

Tonino Guerra
14 poema

Hushang Ebtehaj Sayeh
Hiru poema

[Sarrera guztiak ikusi]