Salinas, Pedro. Espainiar poeta (Madril, 1891 - Boston, Estatu Batuak, 1951). Letretan doktorea zen, eta Sevillako eta Madrilgo unibertsitateetan, eta Cambridge eta Sorbonne-koetan irakasle. Estatu Batuetara joan zen 1936an eta literatura irakasle izan zen Wellesley eta Baltimore-ko unibertsitateetan. 27ko belaunaldiko poeta nagusietako bat izan zen. Poesia lirikoa egin zuen, oso landua, neurri laburrekoa, eta maitasunaren gaiari eskaini zizkion bertsorik gehienak, hura baitzen Salinasen ustez, ezagupenerako eta arimaren mugimendu sekretuak adierazteko tresnarik egokiena. Juan Ramón Jiménez-en eragina dute Salinasen poesiek, hasierakoek batez ere, eta Jorge Guillén-en laguna izan zen. Poesia bilduma nagusiak: Presagios (1923, Zantzuak), Seguro azar (1929, Patu ziurra), Fábula y signo (1931, Alegia eta zeinua), Razón de amor (1936, Maitasuna dela eta), La voz a ti debida (1934, Zor zaizun ahotsa). Ipuinak ere idatzi zituen: El desnudo impecable (1951). Literatura azterketa garrantzitsuak egin zituen: Jorge Manrique o tradición y originalidad (1947), La poesía de Rubén Darío (1947), Poema del Cid en romance moderno (1925), eta La literatura española del siglo XX (1941). Antzerki lanak ere idatzi zituen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Rilke, Rainer Maria. Idazle txekiarra, alemanieraz idazten zuena (Praga, 1875 - Valmont, Suitza, 1926). 1886tik 1891ra eskola militar batean egin zituen ikasketak. Gero estetika eta filosofia ikasketak egin zituen Pragan eta Munichen. Gaztetatik izan zuen olerkiak idazteko zaletasuna. Hogeita bat urte zituela Pragatik aldegin zuen betiko eta harrezkero bizimodu ibiltaria izan zuen. Munichen Lou Andreas-Salomé ezagutu zuen, Nietzscheren adiskide izandakoa eta gerora Freuden laguntzaile izan zena, Rilkeren bizitzan eragin handia izan zuena. Bi bidaldi egin zituen harekin Errusiara; hango ikuspegiek eta hango nekazarien bizimoduak eragin handia izan zuten Rilke-ren olerkigintzan. 1901ean Clara Westhoff eskultorearekin ezkondu zen, baina denbora laburrean banatu ziren. 1905ean Parisen hartu zuen bizilekua eta 1906ean Auguste Rodin eskultorearen idazkari izan zen; haren diziplinak eta artea ulertzeko moduak aldaketa handia eragin zuen Rilkerengan. 1910etik 1913ra, krisi psikologiko baten ondorioz, idazteari utzi zion; bidaldiak egin zituen Europan eta Afrikako iparraldean barrena. 1921 ezkeroztik Muzot gazteluan bizi izan zen, eta han idatzi zituen bere bi idazlan garrantzitsuenak: Duineser Elegien eta Sonette and Orpheus. Paul Valéry-ren olerkiak itzuli zituen alemanierara. Leuzemiak jota hil zen Valmonteko erietxean, Montreux-etik hurbil. n Idazlanak. Leben und Lieder (1894, Bizitza eta kantuak); Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke (1899, Christoph Rilke alferezaren maitasunezko eta heriotzazko erromantzea); Das Buch von mönchischen Leben (1899, Monasterioko bizitzaren liburua); Das Stundenbuch (1899-1903, Orduen liburua); Briefe an einen jungen Dichter (1903, Gutunak olerkari gazte bati); Das Buch der Bilder (1902, Irudien liburua); Neue Gedichte (1907-1908, Poema berriak); Duineser Elegien (1922, Duinoko elegiak); Sonette an Orpheus (1923, Sonetoak Orfeori); Florenzer Tagebuch (1942, Florentziako egunkaria).

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Hobbes, Thomas. Ingeles filosofoa (Westport, Malmesbury, 1588 - Hardwick, 1679). Oxford-en egin zituen ikasketak. Galileo ezagutu zuen Italian, eta Mersenne Frantzian, 1640tik 1651ra bitartean han bizi izan baitzen, bere erregezaletasuna zela eta Ingalaterran egoteko beldurrez. Filosofia materialista eta pesimista da Hobbes-ena, bere garaian eta gerora ere gogor kritikatu zuten arren Mendebaleko pentsamentu politikoan eragin handia izan duena. Leviathan izeneko obran, gizonen berezko izaera gordinaren deskribapen guztiz beltza egin zuen. Haren arabera, bizia "higuina, zakarra eta laburra" da; bortxazko heriotzaren beldurrak eraman du jendea estatua sortzera, berez norberari dagozkion eskubideak aginte bakarraren esku utzirik. Erregearen aginpidea jatorriz jendeak emana bada ere (eta ez Jainkoak), erabatekoa da, eta ez du hartan ez elizak ez beste inork zertan sarturik. Gizarte hitzarmen delako gogoeta horrek ikerbide eta teoria aski desberdinetara eraman ditu ondorengo politika aztertzaileak (Locke, Spinoza, Rousseau). Hobbesen beste obra batzuk: De cive, De corpore.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Khayyam, Omar edo Umar. (Arab. Abu al-Fath Umar ibn Ibrahim al-Khaiyami an-Nishaburi). Pertsiar olerkari, matematikari eta astronomoa (Nishapur, 1050 inguruan - Nishapur, 1123). Filosofian, matematikan eta astronomian egindako lanengatik zen ospetsu. Europan batez ere olerkari gisa zen ezaguna. Aljebrako saiakera garrantzi handiko bat idatzi zuen. Malik Shah sultanak Pertsiako egutegia aldatzeko behar ziren astronomia ikerketak egin zitzan deitu zuen. Ispahango hirian astronomia behategi bat eraiki zuen beste zenbait astronomorekin batera. Nishapur-era itzulirik legeak, filosofia, historia, matematika, medikuntza eta astronomia irakasten ihardun zion. Prosazko lan horietatik, ordea, oso gutxi iritsi dira gaur arte. XIX. mendean E. Fitzgerald-ek bere Rubaiat poemak itzuli zituenean (itzulpen egokitua) ezagutu zen Europan haren poesia, bizi zelarik ere, ez baitzegoen oso zabaldua, agintarien beldurrez.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]