Kleist, Heinrich von. Alemaniar olerkari eta antzerkigilea (Frankfurt an der Oder, 1777 - Wannsee, 1811). Militar ikasketak egin zituen, eta matematikakoak. Baina Kant-en idazkiak irakurririk, ezagutzaren ahalmenean fede guztia galdu zuen, eta emozioa hartu zuen bizitzaren oinarrizko baliotzat. Suitzara joan, eta Die Familie Schroffenstein (1803) tragedia idatzi zuen; errukirik batere gabe agertzen ditu bertan egoera patologikoak. Robert Guiskard obran Sofokleren tragedia eta Shakespeareren drama bateratu nahi izan zituen, baina eskuizkribua erre zuen; gero zati bat berriro idatzi zuen. Beste lau antzerki lan idatzi zituen: Penthesilia (1808), Kätchen von Heilbronn (1810), Hermanns Schlacht (1808, Hermann-en gudua) eta Prinz Friedrich von Homburg (1810). Lan hauek ez zuten arrakastarik izan bere garaian; gaur egun ordea, Homburg-eko Federiko printzea munduko antzerki lanik onenen artean jartzen da. Zortzi kontakizun labur ere argitaratu zituen, Erzählungen-en bilduak (1810-1811). Aipamen berezia merezi dute horien artean Michael Kohlhaas, Das Erdbeben in Chili (Txileko lurrikara) eta Die Markise von O... (O-ko markesa) nobela laburrek. Beste lanetan (egunkariak) oso arrakasta gutxi izan zuen eta bere garaikideen aldetik, Goetheren aldetik batez ere, ez zuen onespen askorik izan. Gaisorik zegoen emakume batek, Henriette Vogelek, hil zezan erregutu zion; Kleistek emakumea hil eta bere buruaz beste egin zuen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Singer, Isaac Bashevis. Estatu Batuetako idazlea, poloniar jatorrikoa (Radzymin, Vartsovia ondoan, 1904 - Surfside, Florida, 1991). Rabi leinukoa zen; haurtzaroa Vartsovian eman zuen eta bertako rabi eskolan ikasi zuen. 1935ean Estatu Batuetara joan zen eta kazetari gisa lan egin zuen New Yorkeko prentsa juduan. Eleberriak lehenbizi yiddish hizkuntzaz idatzi zituen eta gero ingelesera bihurtu ziren, egilearen laguntzarekin. Vartsovian gaztetan bizi izandako giroa, judu auzo pobreena, eta New Yorken emigranteek aurkitu zituzten arazoak dira Singerren eleberrietako eta ipuinetako gaiak. Bere idazkietan judaismoaren balio tradizionalekiko etena agertzen da, ohiko literatura moldeetatik at dagoen estilo guztiz berezian adierazia. Hauek dira Singerren eleberrietako batzuk: Satan Goray-n (1950), Moskat familia (1950), Esklaboa (1960), Lublin-eko magoa (1960), Shosha (1978). Zenbait kritikoren arabera, ipuin liburuetan gailen azaltzen da autorearen idazkera: Gimpel leloa (1957), Merkatu kaleko Spinoza (1961), Kafkaren lagun bat (1970), Lumazko koroa bat (1973). Orobat, haurrentzako ipuin liburuen eta oroitzapen liburu baten egilea da. 1978an Literaturako Nobel saria irabazi zuen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Voltaire, François Marie Arouet. Idazle frantsesa (Paris, 1694 - Paris, 1778). Erdi mailako burges familia batean sortu zen. Lege ikasketak egiten hasi zen aitaren aginduz, baina alde batera utzi zituen idazteari ekiteko, eta bere burua giro libertinoetan ezagutarazi zuen. 1717an La Bastilleko kartzelan sartu zuten Orlèans-ko Felipe erregeordea eta haren gobernua bertsotan laidoztatzeagatik. 11 hilabeteko kartzelaldi hartan La Henriade poema epikoa idatzi zuen, eta Voltaire izena erabiltzen hasi zen. 1718an, kartzelatik atera berritan, Edipo antzezarazi zuen, bere tragedia sail luzean lehena, eta arrakasta handia lortu zuen. 1720an inoiz alboratuko ez zituen negozioak egiten hasi zen (inbertsioak, espekulazioak, maileguak, etab.), eta modu horretara bizitzan zehar dirutza handia bildu zuen. 1926an familia nobleko gizaseme batekin izandako liskarraren ondorioz berriro La Bastillera eraman zuten eta handik Ingalaterrara joateko utzi zuten irteten. Ingalaterran eman zituen hiru urteetan idazle eta filosofoak ezagutu zituen (Pope, Swift, Gay, Locke) eta erregimen liberalarekiko miresmena sortu zitzaion. Frantziara itzultzeko baimena lorturik, genero desberdineko obrak argitaratu zituen: Shakespeare-ren eragina zuten zenbait antzerki --Brutus (1730), Zaïre (1731)--, "konkisten eromena" kritikatzen zuen Histoire de Charles XII (1731), kristautasunaren dogmen kritika (Epître a Uranie, (1733), etab. Frantziako erakundeen eta ohituren satira batek, Gutun filosofikoak (1734) sortu zuen eskandaluagatik, Madame de Châtelet bere amorantearen Lorraineko gazteluan babesa hartu behar izan zuen; han igarotako urteetan (1734-1749) tragedia berri asko idatzi zituen Zesarren heriotza (1735), Mahomet (1741), Mérope (1743), bai eta bestelako obrak: Discours sur l'homme poema (1738) edo zuzengabekeria salatzen duen Zadig ipuina (1747). Prusiako Federiko II.ak deiturik, Postdam-era joan zen 1750ean eta han Le Siècle de Louis XIV (1752) obra historikoa eta Micromégas ipuin filosofikoa idatzi zituen. 1753an Frantziara itzuli zen, eta La Pucelle (1755, Neskatxa) Joana Arc-ekoaren gaia umorez lantzen zuen poemak katolikoen haserrea piztu zuen. Ferney-n igaro zituen Voltairek azken urte emankorrak: Candide (1759), Leibniz-en optimismoaren aurkako ipuina; Traité sur la tolérance (1763), arrazoiaren goraipamena; Dictionnarire philosophique (1764), gizartearen, literaturaren eta erlijioaren kritika; Jeannot et Colin (1764), L'Ingénu (1767) ipuin filosofikoak, etab. Laurogeita lau urte zituela hil zen. Voltairek literatura genero asko landu zuen, guztietan bizienak ipuinak; haietan, ironiaz eta umorez, garaiko injustiziak salatzen zituen, fanatismoaren eta intolerantziaren aurka.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]