Moravia, Alberto. Italiar idazlea (Erroma, 1907 - Erroma, 1990). Kazetari lanetan aritu zen hasieran. Alienazioa eta bakardadea dira Moraviaren eleberrien gai nagusiak, eta horietatik alde egin ezina, ez sexuaren bidez ezta maitasunaren bitartez ere; kritikoek Moraviaren estilo zorrotza, kontakizuna eta elkarrizketak osatzeko trebezia, eta benetazko diruditen pertsonaiak sortzeko ahalmena azpimarratu dute. Haren lan nagusiak: Gli indifferenti (1929, Axolakabeak), lehen liburua, arrakasta handia izan zuena, Il conformista (1951, Konformaerraza); La ciociara (1947); La noia (1960; Asperra). Ipuinak (besteren artean, Boh, 1976)eta saiakerak (L'uomo como fine, 1966) ere idatzi zituen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Arguedas, José María. Peruko idazlea (Andahuaylas, 1911 - Lima, 1969). Arrazaz zuria izan arren, haurtzaroan Andeetan bizi izan zen. 1937an urtebete eman zuen kartzelan ikasle erakunde bateko kide zelakoan. Etnologia ikasketak burutu ondoren kitxua irakaslea izan zen. Gero, Ikasketa Etnologikoen Institutua (1951), Kultur Etxea (1963) eta Historia Museoa (1964) zuzendu zituen. Arguedasen literaturak Andeetako errealitatea islatzea du helburu, elkarrengandik erabat bereizirik ageri diren bi mundu plazaratuz: zuriena eta indiarrena. Obra nagusiak: Yawar Fiesta (1940), Los ríos profundos (1958), El sexto (1961), Todas las sangres (1964). Bere eleberri eta kontakizunetan kitxua gaztelaniarekin batean erabili du. Idealismo oparoaren eta ezkortasun gero eta argiagoaren artean banatua, bere buruaz beste egin zuen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Lévi-Strauss, Claude. Etnologo eta soziologo frantsesa (Brusela, 1908 - Paris, 2009). Frantziako zenbait eskolatan filosofia irakaslea izan ondoren, Sao Pauloko unibertsitateko soziologia katedraren ardura hartu zuen 1935. urtetik aurrera. Brasilgo indiarrei buruzko azterketak egin zituen, eta Mato Grossora eta Amazoniako hegoaldera bidaiak egin ondoren zenbait lan argitaratu zituen. Estrukturalismoaren bultzatzaile nagusietakoa izan zen; Lévi-Strauss metodologia estrukturalistaren bitartez herrialdeen kultura sistemen informazio zabala laburbiltzen ahalegindu zen, beren ezaugarrien oinarrizko harremanak atzemateko. Komunikazio sistema gisa aztertu zituen kulturak, eta lanerako ereduak hizkuntzalaritza estrukturaletik, informazio teoriatik eta zibernetikatik hartu zituen. Lan nagusiak ditu, besteak beste: Les structures élémentaires de la parenté (1949, Ahaidetasunaren oinarrizko egiturak); Tristes tropiques (1955, Tropiko tristeak); Anthropologie structurale (1958, Antropologia estrukturala); La pensée sauvage (1962, Pentsaera basatia); Le totémisme aujourd'hui (1962, Totemismoa gaur egun); Mythologiques lan handia lau aletan banatua: I) Le cru et le le cuit (1964, Gordina eta egosia); II) Du miel aux cendres (1967, Eztitik errautsetara); III) L' origine des manières de table (1968, Mahaiko ohitura onen sorrera); IV) L'homme nu (1971, Gizon biluzia); Anthropologie structurale II (1973, Antropologia estrukturala II). 1973 urtean Frantses Akademian sartu zen, eta urte berean Erasmus saria jaso zuen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Zweig, Stefan. Austriako idazlea (Viena, 1881 - Petropolis, Rio de Janeiro, 1942). Industriagizon baten semea zen, eta goren mailako heziketa izan zuen. Literaturan itzultzaile gisa hasi zen, Baudelaire eta Verhaeren obrak itzuliz. Lehen Mundu Gerran jarrera bakezalea izan zuen. 1918az geroztik Salzburgon bizi izan zen. Nazismoa indartzen ari zela-eta, Londresera jo zuen, eta handik Rio de Janeirora. Han, inauteri garaian, bere buruaz beste egin zuen, bigarren emaztearekin batera. Zweigen olerkiek Rilkeren, Verhaerenen eta Hofmannsthalen eragina dute. Nolanahi ere, Zweigen obra garrantzitsuenak prosaz idatziak dira. Kontakizun laburrak eta eleberriak, eta biografiak eta historia lanak idatzi zituen. Kontakizunetan, eta batez ere pertsonaien psikologia taxutzerakoan, aise antzematen zaio Freuden eragina. Zweigenak dira: Erstes Erlebnis (1911, Nerabezaroa), Amok (1922), Schacknovelle (1941, Xake nobela), kontakizun laburren bildumak, Drei Meister: Balzac, Dickens, Dostoievski (1920, Hiru maisu); Der Kampf mit dem Dämon: Hölderlin, Kleist, Nietzsche (1925, Deabruaren kontrako gudua), saiakera bildumak. Hil eta gero haren oroitzapen liburua argitaratu zen, Die Welt von Gestern (1943, Atzoko mundua) izenburupean.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Blok, Alexander Alexandrovitx. Errusiar olerkaria (San Petersburgo, 1880 - San Petersburgo, 1912). Bere garaiko olerkaririk garrantzitsuena izan zen; bertsoen metrikan eta erritmoan hainbat berrikuntza sartu zituen. Lan nagusiak: Hiria (1906); Emakume ezezaguna (1906); Hamabiak (1918).

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Blake, William. Margolari, grabatzaile eta olerkari ingelesa (Londres, 1757 - Londres, 1827). Hamalau urte zituela Basire grabatzailearekin hasi zen ikasten; gero Royal Academy-an Flaxman eta Füssli-rekin. Reynolds-en irakaspenetik izadiak inspiratutako pinturarekiko mesprezu sakona gorde zuen. 1783an bere lehen poema liburua argitaratu zuen, lirismo bizikoa eta ikuskariz betea. Berarekin lan egiten zuen anaiaren heriotzak aluzinazioak eragin zizkion, eta ikuskarietarako joera aregotu. 1789an Songs of Innocence ospetsua argitaratu zuen, berak grabatu eta koloreztatu zuen liburu saileko lehena. Ondoren Songs of experience (1894) eta liburu profetiko zenbait (Prophetic books) argitaratu zituen bere teknika bereziez baliatuz. Zortzi urtez ahaztua eta miserian bizi izan ondoren Londresa itzuli zen eta ehun marrazki burutu zituen Joben liburua eta La Divina Commedia irudiztatzeko. Blake ingeles erromantizismo aurreko idazle interesgarrienetakoa da. Iragarle estiloan ideal iraultzailearekiko atxikimendua eta kristau moralaren izaera zapaltzailea aldarrikatzen ditu; erlijio dogmatismoari aurka eginez, humanismo sakonez kutsaturiko mitologia bere-berea osatu zuen (Biblia eta Swedenborgen irakurketak inspiratua).

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Basho (Matsuo Munefusa). Japoniako fraide eta poeta (Tsuge, 1644 - Osaka, 1694). Haiku olerki estiloaren sortzailea, poema molde horren maisu nagusitzat hartua da. Bashoren poemak hitz lauzko testuen artean ageri dira, egunkari edo bidaia kontakizunetan bereziki, eta une hautatuak, hunkipenak, gogoetak islatzen dituzte. Haren dizipulu anitzek maisuaren poema ugari bildu zuten: Bashoren eskolako zazpi bilduma (1774).

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]