Aleixandre y Merlo, Vicente. Espainiar poeta (Sevilla, 1898 - Madril, 1984). 27ko Belaunaldiko poeta behinenetakoa. Malagan haurtzaroa igarorik, Madrilen Merkataritza eta Zuzenbide ikasketak egin zituen. Osasun eskasekoa, 1925etik aurrera poesiara erabat emanik bizi izan zen. 27ko taldekoetarik erbesteratu ez zen bakarrenetako bat izanik, eragin handia izan zuen Espainiako poeta gazteagoetan, gerra aurreko eta osteko poesiaren arteko zubi izan zelarik. 1949an Real Academia Españolako kide hautatu zuten.1977an Nobel Saria jaso zuen. n Aleixandreren poesia, neurri handi batean, surrealismoak eragin du. Metaforak haren estiloaren ezaugarri nabarmenenak dira: handi-ederrak, kosmikoak, zenbaitetan igarleen tonoa ekartzen dute gogora. Ahapaldi librea erabiltzen du gehienbat. Aleixandreren obra hiru alditan bereiz daiteke ageri duen mundu ikuskeraren arabera. Lehenean, gizonari buruzko epaia ezkorra da; gizona ez da perfektoa, aitzitik, ahula da, oinazez bizi dena: Ambito (1928); Espadas como labios (1932); La destrucción o el amor (1933), Literatur Sari Nazionala; Sombra del Paraíso (1944), autorearen obrarik garrantzitsuena; Hijos de la ira (1944). Bigarren aldian, gizona halako prisma baikor batez ikusten du, surrealismoaren irudiak alde batera utzirik, gizataldea eta elkartasuna ditu balio nagusitzat: Historia del corazón (1954); En un vasto dominio (1962); Retratos con nombre (1965). Hirugarren aldian, estilo trinkoago eta bilduagoa du, berriro osagai surrealistak beretzen ditu, poema filosofiko sakonetan, gaztaroa «bizitza bakar» gisa hartzen duelarik: Poemas de la consumación (1968); Diálogos del conocimiento (1974).

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Hebbel, Christian Friedrich. Antzerkigile alemaniarra (Wesselburen, 1813 - Viena, 1863). Hamalau urte zituela umezurtz gelditu zen eta bere kabuz ikasi zuen Hanburgon eta Heidelbergen. Danimarkako erregeak emaniko laguntzari esker Parisen egon zen 1842an (Heine ezagutu zuen han) eta Erroman urtebeteko egonaldia egin zuen. Bere obra dramatikoan errealitatea modu objetiboz aztertzen du, eta gizabanakoaren moralaren eta gizartearen arteko gatazka islatzen ditu. Lehen drama garrantzizkoa, Judith (1841), gai biblikoaren moldaera librea da. Maria Magdalena (1844) etika burgesaren eta ohoreaz hark duen ikusmoldearen aurkako kritika da. Herodes und Marianne (1850) obran Marianak, bere askatasuna sendotzearren, maite duen gizonari ere aurre egingo dio. Agnes Bernauer (1855) izenburukoan estatu-arrazoia delakoari buruz dihardu. Beste obra batzuk: Cyges und sein Ring (1856, Ciges eta bere eraztuna); Die Nibelungen trilogia (1862), izen bereko sagaren egokipena da, eta autorearen sormen dramatikoaren adierazgarri nagusia. Hebbelen obrek, neurri batean, Nietzscheren eta Ibsenen gogoeta moldeen oinarriak eman zituzten.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Heine, Heinrich. Idazle alemaniarra (Düsseldorf, 1797 - Paris, 1856). Ondasunik gabeko familia batean sortu zen, eta Hanburgoko osaba bankari bati esker zuzenbide, filosofia eta literatura ikasketak egin zituen Bonngo, Göttingengo eta Berlingo unibertsitateetan. Bonnen Schlegel-ekin ikasi zuen eta Berlinen Hegelen eragina jaso zuen (1821). Göttingen-en, zuzenbidean doktoratu ondoren, Luteroren fedea hartu zuen (1825). Urte haietarako hasia zen Heine bere literatura jardueran, gerora ospetsu egingo zuten bi generotan: poesia lirikoan eta kazetaritzan. Horrenbestez, Gedichte (1821, Poemak) eta Lyrischen Intermezzo (1823, Intermezzo lirikoak) hitz neurtuzko lehen obrak eta Briefe aus Berlin (1821, Berlingo gutunak), Renaniako egunkari batean agerturiko lehen kazetari lanak argitaratuak zituen. Reisebilder (1826-1831, Bidaia irudiak) Italian eta Britainia Handian  egindako bidaien emaitza da. Bere ideia liberalak agertu zituen bi liburukitan, izpiritu satirikoarekin eta kazetari sena agerian utzita. Ideia horiek eztabaidarako bide izan ziren, eta haiek zirela-eta, zentsura jarri zioten Alemaniako egunkari zenbaitetan. Anartean, aurreko obra lirikoa bildu zuen obra bakar batean: Buch der Lieder (1827, Kantu liburua). Arrakasta handiko liburu horretan autorearen molde erromantikoak agertzen dira, baina baita sentimentalismo horrekiko irribarre ironikoa ere. Poesia herrikoiaren oihartzunak agerikoak dira olerki horietan (Lorelei ezaguna), Schumann, Schubert eta beste zenbait musikalarirengan eragina izan zutenak. Judua izateak eta Alemaniako gizarteaz egiten zuen kritika gero eta zorrotzagoak ez zioten lagundu lana aurkitzeko orduan. Horrenbestez, Parisera joan zen (1831) giro liberalago baten bila. Parisen harremanak izan zituen herrikide batzuekin (Lasalle, Wagner, Marx), baita frantses intelektual askorekin ere (Balzac, Hugo, Musset, Sand). Saint-Simonen ideiak eta Hegelen garrantzia azpimarratu zuen beste liburu batean: Geschichte der Religion und Philosophie in Deutschland (1835, Erlijioaren eta Filosofiaren historia Alemanian). Aldi berean, satira politikoa ere landu zuen bere olerkigintzan: Atta Troll (1843), Alemaniako idazle liberalen aurka; Deutschland, ein Wintermärchen (1844, Alemania, neguko ipuina) liburuan Karl Marxen eragin agerikoa agertzen da. Azken aldian lirikara itzuli zen: Romanzero (1851). Obra horretan zortzi urtez ohean eduki zuen gaitzak eragindako oinazeak deskribatu zituen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Maimonides, Moses. (Jaiotza izenez Mosheh ben Maimôn). Filosofo eta sendagile judua (Cordoba, 1135 - Kairo, 1204). Leku askotan bizi behar izan zuen, bere ideien eta erlijioaren ondorioz esetsia izan baitzen. Egiptora joan, eta han ospe handiko sendagile izan zen. Neoplatonismoaren eta, batez ere, aristotelismoaren jarraitzailea izan zen. Erlijioa eta filosofia bateratzea izan zuen helburu nagusia. Maimonidesen lanak oso eragin handia izan zuen XIII. mendeko elizgizonengan. Arabieraz idatzitako Zalantzatien gida liburua obran bere garaiaren aurreko pentsamendu judu guztia biltzen saiatu zen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]