1741-10-18 / 1803-09-05

Pierre Choderlos de Laclos

jaio zen duela 283 urte

Laclos, Pierre Choderlos de. Frantses militarra eta idazlea (Amiens, 1741 - Taranto, Italia, 1803). Gudarostean sartu eta berehala hasi zen idazten. 1782. urtean Les Liaisons dangereuses (Harreman arriskutsuak) eleberri ezaguna, eleberri psikologikoen obra aitzindaria, eman zuen argitara. Harenak dira, halaber, De l'éducation des femmes (1785, Emakumeen heziketaz) izeneko psikologia saiakera eta Lettre à MM. de l'Académie Française sur l'éloge de M. le Maréchal De Vauban (1786, Frantziako Akademiako Urlia jaunei egindako gutuna, Vaubango Mariskalaren goraipamenaz). Frantziako gudarosteari buruzko kritika obra da.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Harreman arriskutsuak

itzul.: Jon Muñoz

Ibaizabal, 1997

Literatura Unibertsala 59

1777-10-18 / 1811-11-21

Heinrich von Kleist

jaio zen duela 247 urte

Kleist, Heinrich von. Alemaniar olerkari eta antzerkigilea (Frankfurt an der Oder, 1777 - Wannsee, 1811). Militar ikasketak egin zituen, eta matematikakoak. Baina Kant-en idazkiak irakurririk, ezagutzaren ahalmenean fede guztia galdu zuen, eta emozioa hartu zuen bizitzaren oinarrizko baliotzat. Suitzara joan, eta Die Familie Schroffenstein (1803) tragedia idatzi zuen; errukirik batere gabe agertzen ditu bertan egoera patologikoak. Robert Guiskard obran Sofokleren tragedia eta Shakespeareren drama bateratu nahi izan zituen, baina eskuizkribua erre zuen; gero zati bat berriro idatzi zuen. Beste lau antzerki lan idatzi zituen: Penthesilia (1808), Kätchen von Heilbronn (1810), Hermanns Schlacht (1808, Hermann-en gudua) eta Prinz Friedrich von Homburg (1810). Lan hauek ez zuten arrakastarik izan bere garaian; gaur egun ordea, Homburg-eko Federiko printzea munduko antzerki lanik onenen artean jartzen da. Zortzi kontakizun labur ere argitaratu zituen, Erzählungen-en bilduak (1810-1811). Aipamen berezia merezi dute horien artean Michael Kohlhaas, Das Erdbeben in Chili (Txileko lurrikara) eta Die Markise von O... (O-ko markesa) nobela laburrek. Beste lanetan (egunkariak) oso arrakasta gutxi izan zuen eta bere garaikideen aldetik, Goetheren aldetik batez ere, ez zuen onespen askorik izan. Gaisorik zegoen emakume batek, Henriette Vogelek, hil zezan erregutu zion; Kleistek emakumea hil eta bere buruaz beste egin zuen.