Tzara, Tristan. (Samy Rosenstock jaiotza izenez). Errumaniar jatorriko idazle frantsesa (Moinesti, 1896 - Paris, 1963). 1916an Zurich-en dada higikundea sortu zuen beste zenbait lagunekin. Tzararen ustetan, mendebalak Lehen Mundu Gerra hain erraz onartzerakoan traizio egin zion bere buruari; egoera horren aurrean, poesia mendebaleko kulturaren aurkako arma gisa aurkezten zuen, haren bidez kultura horren balio estetiko, moral, filosofiko eta erlijioso guztiak deuseztu nahi zituela. Hala, poesia logikatik kanpo jarri zuen, hizkuntza hautsiz: sintaxiaz arduratu gabe, hitzak bat-bateko pentsamenduaren harira lerrokatzen baitzituen. 1918an Parisen hartu zuen egoitza. Europako hiriburu gehienetan, eta Parisen bereziki, eskandalagarriak gertatzen ziren bilkura artistiko literarioak antolatzen zituen bere lagunekin batera -Breton, Éluard, Soupault, Péret...-. Nihilismo aldi horrez geroztik, poesia orekatuago eta soilagoa egin zuen, aldi berean marxismora hurbiltzen zela. Bigarren Mundu Gerran erresistentzian parte hartu zuen. Tzararen obraren burubideak surrealismoaren oinarrietan aurkitzen dira, bera higikunde hartako kide izan ez bazen ere. Zenbait obra: La première aventure céleste de M. Antipyrine (1916, Antipirina jaunaren lehen abentura zerutarra); Vingt-cinq poèmes (1919, Hogeitabost poema); De nos oiseaux (1929, Gure txoriez); Midis gagnés (1939, Eguerdi irabaziak); Entre-temps (1946, Bitartean); La face intérieure (1954, Barneko aurpegia). Bere obra teoriko batzuk dira: Sept manifestes dada (1924, Zazpi manifestu dada); Le surréalisme et l'après-guerre (1947, Surrealismoa eta gerraondoa).

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Cvapek, Karel. Eleberrigile eta drama idazle txekoa (Svatonovice, 1890 - Praga, 1938). 1916. urtean eman zituen ezagutzera bere lehen idatziak. Geroago antzerki lanak (drama utopikoak) eta eleberriak idatzi zituen. Bere obrarik ezagunena R.U.R. edo Rossum's Universal Robots drama da (1921). Aipaturiko lanean robota (bortxazko langilea) izena sortu zuen. Harenak dira, halaber, Vec Makropolus (Makropoulos afera, 1922), Bílá nemoc (Izurri zuria, 1937) eta Matka (Ama, 1938) dramak eta Tovarna na absolutno (Absolutuaren lantegia, 1922) eta Valka s mloky (Arrabioen gerra, 1936). T.G. Txekoslovakiako Masaryk lehendakariarekin egindako elkarrizketa batzuk ere argitaratu zituen 1935ean. Bere fikzio zientziazko idazki guztiek gizakiaren hondamendia dakarte gogora. Nazien gorakadaren garaian gorpuztu zen ikuspegi ezkorra dute ezaugarri. Obra hauetaz gainera bidaia liburuak idatzi zituen (Italiako gutunak, 1923; Ingalaterrako gutunak, 1924) eta psikologia arazoak aztertu zituen trilogia batean: Hordubal (1933), Povretron (Meteoroa, 1934) eta Obycejny zivot (Ohiko bizitza bat, 1934). Txekiar hizkuntzaren eraberritzaile nagusia da.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

Buson edo Yosa Buson. (Tanigutxi In deitua) Japoniar poeta eta pintorea (Kema, 1716 - Kyoto, 1783). Txinako margolariekin prestatua, letra eskola zuhurra bezain fina sortu zuen. Haiku-a eta margolaritza bateratu zituen lehen artista izan zen, eta Bashoren poemak eta bereak apaindu zituen.

[Idazleari buruzko informazio gehiago]

[Idazleari buruzko informazioa]

[Idazleari buruzko informazioa]