JOCKEYA
Carson McCullers

The New Yorker, 1941
euskaratzailea: Gorka Arrese
armiarma.eus, 2017

 

      Jockeya jantokiko atera agertu, lipar batez han egon ondoren barrura sartu eta bazter batean jarri zen geldi, paretaren kontra bizkarra. Beteta zegoen gela, denboraldiko hirugarren eguna baitzen, eta jendez mukuru zeuden hiriko hotel guztiak ere. Jantokian abuztuko arrosa sorta batzuek hostoak erortzen utzi zituzten zamau zurien gainean eta aldameneko tabernatik ahots patarrez marrantatuen doinua iristen zen. Jockeya zain zegoen, bizkarra paretaren kontra, begi zirrikituekin jantokia arakatzen. Gela osoari erreparatu zion, azkenean soa izkinako mahai batera iritsi zen arte, han eserita zeuden hiru gizonengana. Begiratzerakoan, jockeyak kokotsa goratu eta albo batera okertu zuen burua; zurrundu egin zitzaion gorputz txikia eta estutu eskuak, burdinazko kakoen moduko atzamarrak. Halaxe behatu eta itxaron zuen, jantokiko paretaren kontra tenkaturik.

      Txinako seta berdez egindako traje neurrira josia zeraman arratsalde hartan, haur batentzako mozorroaren tamainakoa. Beilegia zen alkandora, pastel koloreko marraduna gorbata. Kapelu gabe zihoan, busti eta tente orraztuta zeuzkan adatsak kopeta gainean. Iharra zuen aurpegia, adinik gabea, grisa. Lokien hutsuneetan itzalak eta ezpainetan irribarre uzkurtua. Handik tarte batera, oharturik zelatatzen zituen hiru gizonetako batek ikusi zuela, ez zuen buruaz agurtu, kokotsa gehiago goratu besterik ez, esku tenkatuko hatz lodia jakaren patrikan kakotzeaz batera.

      Izkinako mahaiko hiru gizonak ziren: entrenatzailea, apustu artekaria eta aberaskilo bat. Entrenatzailea Sylvester zen; kankailua, baldarra, sudur gorria eta begi motel urdinak. Apustuak bideratzen zituena, Simmons. Eta aberaskiloak zaldi bat zeukan Seltzer izenekoa, jockeyak arratsalde hartako lasterketan korriarazia. Whiskia sodarekin edaten ari ziren hirurak, zuriz jantzitako zerbitzari batek afariko plater nagusia ekarri berri zuenean.

      Sylvester izan zen jockeya ikusten lehena. Berehala beste alde batera behatu, whiski basoa utzi eta sudur gorriaren punta igurtzi zuen urduri.

      — Bitsy Barlow dago hor —esan zuen—, gelaren beste muturrean. Begira daukagu.

      — Hara! Jockeya —esan zuen aberaskiloak; horma alderantz zegoenez, buelta erdia eman zuen gibelera so egiteko—. Esaiozu etortzeko.

      — Ez, jainkoarren —esan zuen Sylvesterrek.

      — Erotuta dago —esan zuen Simmonsek.

      Lehorra zen artekariarena ahotsa, inflexio gabea; jokalari porrokatuaren aurpegia zeukan, beldurra eta diru-gosea, bi horien artean oreka etengabean zuhurki moldatutako espresioa.

      — Ba nik ez nuke halakorik esango —adierazi zuen Sylvesterrek—. Aspalditik ezagutzen dut. Primeran zegoen orain dela sei hilabete arte. Baina horrela segitzen baldin badu, iruditzen zait ez duela beste denboraldi bat iraungo. Ez dut uste.

      — Miamin gertatu zenarengatik da —esan zuen Simmonsek.

      — Zer? —galdetu zuen aberaskiloak.

      Sylvesterrek begi kolpe batez jockeya ikusi zuen berriro gelaren bestaldean, ezpain ertzak busti zituen mingain gorri eta mamitsuarekin.

      — Istripu bat. Mutil batek min hartu zuen pistan. Zango bat eta aldaka apurtu zituen. Bitsyren lagun-mina zen. Irlandar bat. Ez zen jockey txarra, hura ere.

      — Lastima —esan zuen aberaskiloak.

      — Bai, lagun hurkoa zen —esan zuen Sylvesterrek—. Hotelean Bitsyren gelan egoten zen beti. Karta jokoan edo bestela lurrean etzanda kirol albisteak elkarrekin irakurtzen.

      — Tira, horrelakoak ere gertatzen dira —esan zuen aberaskiloak.

      Simmons txuleta mozten ari zen. Plater gainean zituen sardearen hortzak eta haien gainean perretxikoak kontuz metatzen saiatzen zen aiztoaz.

      — Erotuta dago —errepikatu zuen—. Izutu egiten nau.

      Jantokiko mahai guztiak beteta zeuden. Erdi-erdiko bankete mahaian festa bat ospatzen ari ziren, eta udako tximeleta berdeek bidea aurkitu zuten gau ilunetik etorrita, kandeletako su argiaren inguruan hegan. Blazer eta flanelazko prakez jantzitako bi neska besotik helduta sartu ziren tabernan. Oporretan zen jendearen zalaparta oihartzunak iristen ziren kale nagusitik.

      — Esaten dute abuztuan Saratoga dela munduko hiri aberatsena per capita —Sylvester aberaskiloarengana zuzendu zen—. Zer iruditzen zuri?

      — Ez dakit ba —erantzun zion aberaskiloak—. Baliteke.

      Artoski, Simmonsek ezpain koipetsuak garbitu zituen hatz erakuslearen puntaz.

      — Eta Hollywood zer? Eta Wall Street?

      — Ixo —esan zuen Sylvesterrek—. Guregana etortzen ausartu da.

      Pareta utzi eta izkinako mahaira hurbiltzen hasi zen jockeya. Ibilera harroxkoz zetorren, urrats bakoitzean hankak biribilka kulunkatzen, belus gorriko tapizaren gainean takoi kolpe dotoreez. Bidean, bankete mahaian, satin zurizko emakume gizen baten ukalondoa ukitu zuen; jockeya atzera itzuli eta dandy kortesiaz makurtu zen harengana, begiak ia itxita. Jantokiko gela zeharkatu zuenean, aulki bat hartu eta mahaiaren albo batean eseri zen, Sylvesterren eta aberaskiloaren artean, diosal keinurik egin gabe, aurpegi gris eta tinkoa mudatu gabe.

      — Afaldu al duzu? —galdetu zion Sylvesterrek.

      — Afari legea edo —ozena, garratza, argia zen jockeyaren ahotsa.

      Sylvesterrek platerean utzi zituen aiztoa eta sardea. Aberaskiloak aldatu egin zuen postura, aulkian trabeska jarri eta hankak gurutzatuta. Zaldiz ibiltzeko prakak zeramatzan, bota zikinak eta jaka marroi maiztua; horixe zuen janzkera lasterketen sasoian, gau eta egun, nahiz eta zaldi gainean inork sekula ikusi ez. Simmonsek afaltzen segitu zuen.

      — Soda xorta bat nahi? —galdetu zion Sylvesterrek—, edo beste zerbait?

      Jockeyak ez zuen erantzun. Patrikatik zigarro kaxa urrekara bat atera eta klaska eginez zabaldu zuen. Barruan baziren ale batzuk eta urrezko labana ñimiñoa, zigarroetako bat bitan zatitzeko erabili zuena. Kea atera zionean, mahaiaren ondotik igarotzen ari zen zerbitzariarengana altxatu zuen eskua.

      — Bourbon bat, mesedez.

      — Aizu, mutiko... —esan zuen Sylvesterrek.

      — Ez niri mutiko deitu.

      — Zentzuduna izan zaitez. Badakizu zentzuz portatu behar duzula.

      Jockeyak burlaize keinu bat egin zuen ahoaren ezkerraldearekin. Mahai gaineko janari platerei so egin zien, baina berehala altxatu zuen begirada berriro. Aberaskiloak kazuela bat zeukan aurrean, saltsan egindako arrainarekin, perrexil eta guzti. Arrautzak Benedict erara eskatu zituen Sylvesterrek. Zainzuriak ere baziren, artaburu errea gurin freskoarekin eta oliba beltz platertxo bat. Jockeyaren aldeko mahai izkinan patata frijituz betetako erretilua zegoen. Ez zien jakiei berriz behatu, erdian ziren arrosa usaintsuetan finkatu baitzituen begiak.

      — Ez dut uste gogoan izango duzuenik McGuire izeneko bat —bota zuen.

      — Aizu, begira... —esan zion Sylvesterrek.

      Bourbona ekarri zuen zerbitzariak, eta jockeya eseri egin zen bere esku txiki, gogor eta maskurtsuez basoa ferekatzen. Eskumuturreko urrezko kateak mahaiaren ertza jotzen zuen. Basoari esku ahurretan buelta batzuk eman ondoren, bat-batean bi hurrupaz edan zuen bourbona. Zakar utzi zuen basoa.

      — Ez, ez dut uste zuen memoria hain luze eta zabala denik —esan zuen.

      — Noski baietz, Bitsy —esan zion Sylvesterrek—. Zergatik mintzatzen zara horrela? Mutilaz hizketan aritu dira gaur ala?

      — Gutun bat jaso dut —esan zuen jockeyak—. Zuk eta biok ezagutzen dugun pertsona kendu egin dute lanpostutik asteazkenean. Zango bat bestea baino bi zentimetro laburrago dauka. Hori da dena.

      — Ados —Sylvesterrek buruaz ezezkoa egin zuen—, jabetzen naiz zer sentitzen duzun.

      — Bai?

      Jockeyak mahaian barreiatutako platerei erreparatu zien. Arrainetik artora igaro ziren haren begiak, eta azkenean patata frijituen erretilura. Tenkatu egin zitzaion bisaia eta azkar goratu zuen soa berriro. Arrosa apurtu baten petaloa hartu, atzamarren artean marruskatu eta aho zuloan sartu zuen.

      — Tira, horrelakoak ere gertatzen dira —esan zuen aberaskiloak.

      Bazkaltzea bukatu zuten entrenatzaileak eta artekariak, baina janaria geratzen zen plateretan. Aberaskiloak bere ur basoan garbitu zituen atzamar koipeztuak eta zapiarekin lehortu zituen gero.

      — Hara! —esan zuen jockeyak—. Norbaitek nahi al du zerbait gehiago? Edo agian berriz eskatzeko asmoa duzue? Jaunak, beste txuleta bat, edo...?

      — Mesedez —esan zuen Sylvesterrek—. Zentzuduna izan zaitez. Gora joan behar zenuke, ezta?

      — Bai, gora joan behar nuke, ezta? —esan zuen jockeyak.

      Haren ahots mehea are zoliagoa bilakatu zen, histeriaren auhen zorrotza.

      — Gora joan behar al nuke?, nire gela madarikatura, eta bueltak eman han eta gutunak idatzi eta ohean sartu mutil zintzo bati dagokion bezala. Ezta...? —aulkia atzera bultzatu eta jaiki egin zen—. Utikan! —esan zuen—. Utikan denak! Edateko zerbait nahi dut.

      — Ohartarazi behar dizut, zure herioa besterik ez dakarrela horrek —esan zion Sylvesterrek—. Badakizu kalte egiten dizula. Hainbeste badakizu.

      Jantokia zeharkatu eta tabernan sartu zen jockeya. Manhattan bat eskatu zuen, eta Sylvesterrek urrutitik so egiten zion, han zutik, takoiak juntu, gorputza berunezko soldaduarena bezain zurrun, hatz tipia kanporantz eutsiz koktelari eta astiro edaten.

      — Erotuta dago —esan zuen Simmonsek—. Lehen ere esan dizuet.

      Aberaskiloari mintzatu zitzaion Sylvester:

      — Arkume txuleta bat jaten baldin badu, haren forma nabaritzen zaio sabelean ordubete geroago. Ezin ditu gauzak digeritu. Berrogeita hamar kilo besterik ez da. Kilo bat gizendu da Miamitik etorri ginenetik.

      — Jockey batek ez du edan behar —esan zuen aberaskiloak.

      — Janariek ez dute asetzen, eta ezin ditu digeritu. Arkume txuleta bat janez gero, sabelean ikusiko diozu, eta ez zaio handik jaitsiko.

      Jockeyak bere Manhattana edan zuen. Osorik irentsi, barruko gerezia atzamar lodiaz zanpatu eta aparte utzi zuen kopa. Blazer eta prakez jantzitako neska biak ezkerretan zeuzkan, tente bata besteri begira, eta tabernaren beste muturrean txartel saltzaile pare bat eztabaidan hasi zen ea zein ote den munduko mendi garaiena. Denak zeuden konpainia onean; gau hartan inor ez zegoen bakarrik edaten. Jockeyak 50 dolarreko billete berri batekin ordaindu zuen eta ez zion arretarik ipini kanbioari.

      Jantokira itzuli zen, hiru gizonak zeuden mahaira, baina bera ez zen eseri.

      — Ez, zuen memoria hain ona dela sinisten ez naiz ausartzen —esan zuen.

      Horren txikia zen, gerriaren parean baitzeukan mahaia, eta esku gihartsuez ertzetatik heldu zionean ez zuen makurtu beharrik ere izan.

      — Ez, zuek lanpetuegi zaudete restaurantetan afariak irensten. Eta zu ere bai...

      — Benetan —erregutu zion Sylvesterrek—, zentzuz portatu behar duzu.

      — Zentzuz! Zentzuz! —dardara egin zuen jockeyaren aurpegi grisak, eta gero isekazko irribarre izoztu bat azaldu zitzaion.

      Platerak balantzaka jarri arte astindu zuen mahaia, eta ematen zuen irauli ere egin behar zuela. Baina gelditu egin zen halako batean. Aldamenean zeukan erretilura eraman zuen eskua eta patxada handiz patata frijitu eskukada bat sartu zuen ahoan. Astiro mastekatu zuen, goiko ezpaina bihurrituz. Ondoren, jiratu egin zen eta zoruko tapiz gorri leunaren gainera bota zuen ahoko ore lirdingatsua.

      — Libertinoak! —garrasi egin zuen ahots mehe eta pitzatuaz; ahoan erabili zuen hitz hura, gustuko zaporea balu bezala—. Libertinoak! —errepikatu zuen, eta buelta erdia emanda alde egin zuen harrokeria tentearekin jantokitik lekora.

      Sylvesterrek bere sorbalda pisu eta erorietako bat altxatu zuen. Zamau gainean isuritako ur poxi bat lehortu zuen aberaskiloak. Eta ez zuten hitzik egin, zerbitzaria platerak jasotzera etorri zen arte.

 

JOCKEYA
Carson McCullers

The New Yorker, 1941
euskaratzailea: Gorka Arrese
armiarma.eus, 2017