KATUAK Francisco Perez Moralesi
Hiriaren alde honetan ematen dut nire bizitza; hemen ez dut lan gehiegi egiten eta geratu egiten naiz eta egonean egoten naiz eta joan egiten naiz eta atzera etorri egunsentiari itxaroteko. Arratsaldean goiz, lanera baino lehen, katigatu egiten naiz lagun batzuekin. Liburu dendako saltzailearekin hitz egiten dut, ez du asko saltzen baina inoiz baino hiztunago dago; emakumea frantsesa da eta nerabea. Garaia da eta arriskuz betea, berarekin lan egiten duenaren aldean oso bestelakoa. Hau porteñoa da, bexkera; dardaratia eta leuna. Liburu eta bezero artetik begiratu egiten didate; irri egiten dute europar eta kreole erara eta gustura noa paperak nahaspilatzera, telefonoari gogor eustera: lehorra bistatzen da itsasotik eta nire telefonoak, naufragioko ohola, ur ertzeraino hurbilduko nau; mundua izan bada eta mugitu egiten da, mundu zaharra berean tematzen da eta nire adiskideek nire deiari erantzun egiten diote.
Berriro kalera egiten dudanean itzalek biltzen dute hiriaren alde hau. Badira argiak; gauaren neoia ezagutzen dut, euren nagitasun luzean setatutako katuen eguzkia. Nork daki zer asmo darabilten gaueko piztia horiek; animalia lazo eta galgarri horiek? antzerkira joan eta nahiago dituzte estreinaldiak eta larru etsaien leinurua eta foyer-eko dirdaia eta diosalak. Ikaratu gabe zeharkatzen dute eskenatokia, metatu eta mendean hartzea lortzen duten hoztasun horrekin guztiarekin, erabateko begirasun geldi eta hormatuarekin; gupidarik gabe: eta itxaropenik gabe; hautabideak proposatu eta errepikatu egiten dituzte, eta gauak presaturik ateratzen dira.
Munduaren alde honetan ematen dut bizitza eta batzuetan kexu izaten naiz neure zorteaz; guztiek txarresten didate gabezia hori, baina inork ezin dit sendatu; orduan utzian jarrita, azkazalak ezkutatu eta zorroztu egiten dituzten piztiek harrapatu egiten naute. Norbait gitarra jotzen ari da; azti batek jauzika jartzen ditu mendearen arrabioak. Bada argia gaueko bizitzan; El Bajo-ko gau ezkorra birrintzen du Jim Hall-ek,
bertokotarren artean izatearen tristura astuna arintzen du; hegokoa izatearen lotsa ahaide txiroak; mundua beste leku batzuetan ere ezagutzeko ezusteko ezinezko hori, beste amets batzuetan, jendearen beste alkohol batean. Bertokotarrek irainak ahantzi eta jazzaren samurtasuna miresten dute eta barkatu eta maite egiten dute, hala ere.
Munduaren alde honek inguratu egiten nau eta neure akatsek salbatu nautela sumatzen dut; beste askok jokatu eta galdu egin zuten, begiak erauzi zituzten, animalia amorratuak legez elkar porrokatu zuten: “Nireen artetik, galdetzen dut neure kolkorako, amarruetatik eta isiltasunetik nor ahal izan zen salbatu”. Denek, nire haurrideek, nire lagunak, nire nerabezaroa, nire berdinek , jokatu eta galdu egin zuten; maitazarrea tolesten hasi zen eta denboragarrenean atzera egin zuen; azken batean galtzaile zintzoak izatera iritsi gara: “Agur lolitak, amatxoren puskailak”; gaueko puta txikiak, katakume galduak, sabel alferrikako eta perfektuak. Amatasunak markatutako sabel bat ferekatu nahi dut nik, erabilian den gorputz bat: garaileak gara gu, gauaren txapeldunak ikusi egiten dugu ilunpetan, begi bat katuarena daukagu eta bestea nagitasun eta beldurrezkoa; elkarrekin topo egitearren behaztopatzen gara, barkamena eskatzeko, elkar ukitzeko: higuina diogu bakardaderi, keak eta jendearen beroak luze joko duten lekuak behar ditugu.
Katuek euren belusekin inguratzen dute mundua, euren ferekekin, eskularrutan bildu gauaren baliabideekin; euren haragiaren zeta, hura ostentzen duen eta lekuz kanpo jartzen duen karraska. Eta miazka hasi eta gozatu egiten dute egundaino inork pentsatuko ez zuen bezala; gaueko garrasiak, orgasmoak, lekukoak, mahai-zapiak; nire larruazalaren gainean isuritako munduko emakumeak, nire egonezinaz irainduak, gauean gora datorren haizeaz birundan, dagoeneko ez daukat historiarik, ez daukat borondaterik; aharrausi egiten dut kelonio baten gisan eta besteren nekea lo egitera etzaten naiz; biaoa da inguru erogenoa. Utzian noa uretan eta jaio aurretik irribarre egin nahi dut azken biderrez. Katuek danborren gisa egiten dute ulu gauez, garaituak, zaharrak, hileta eiteko, on hutsak: heriok artatzen ditu, betierekotasunak jagonda daude, memoriak ez du egundo etsiko; akatsek salbatzen naute.
Hiriaren alde honetan aurkitu dudan bizitzaz maiteminduta nago; edozein izutzeko moduko zaratak entzuten ditut, zaintzapearen eta traizioaren pauso hotsak entzuten ditut; ezin dut asmatu zein sentimenduk dakartzaten pauso horiek, jarraika ditut, aurreratu egiten dira tristeziaren sintomei entzungor. Ateak zabaltzen hasten naiz, ni gelditzen banaiz gelditu egiten dira, itxaron egiten dute eta beste ate bat zabaltzen dut, harik eta gehiago aterik ez eta airearen aitzinean bakarrik geratzen naizen arte. Denok larritzen gaituzte gauaren nagitasunak, bere apetek, bere jokamolde akasgabeek. Aurigak, papar-babesak, buruzagiak: nire inudeen bularretan mendiaren eta uraren amorrua eta berotasuna edan ditut; Jordan entzutetsuaren ur ertzean flotatzen dagoen gautxo bat naiz, titi hezigaitzei esker salbatutakoa. Maitasuna ezagutu dut umezurtzak elkartzen diren bazterretan; elikatu egin naiz, haragi artean handitu naiz; goseagatik eta maitasunagatik xurgatu izan dut. Txikitatik poza xerkatu dut esne aske eta uher horretan, haragi gaitzitu horretan.
Mundua desitxuratu eta hazi egiten da hiriaren alde honetan. Ezagutu dut, ez galtzearren, eskola umeak bezala, eskutik helduta ibiltzen diren mozkorren samurtasuna. Pixa soinean egiten dute, euren patuan hilduta. Hori eta gauza askoz gehiago ere ezagutu ditut: ezagutu dut alkoholaren samurtasuna eta hondamena; begiak ilunpetan; pausoak eta behaztopa-harriak; begiak itzalean; duintasun galdua, noizbait izandako misterioa, desegindako abentura, estalgabetutako itzala, betiko irabazitako alkoholetan kiskaltzen.
Katuak gauaren alde honetan labaintzen dira; portzelanen artean ibiltzen dira zaratarik egin gabe, felpa, iragana, sukar maiztua iraintzen dute; egarriz garaitutakoak; gauaren sabel okituan nekatzen eta akitzen den dardara. Itotakoak, krimenaren aharrausiak, maitasunaren aldameneko gaueko sakrifizioak. Gosea, oinaze otzana; epeltasunaren ugazabandre, gaizkiaren nagusi, isiltasunaren luxuan galdutako gorputza. Munduaren eskuetan alderandutako adiskidea: gerizatzen nauen zure galbidearen erruduna naiz; belarrira urruma egin izan didaten hainbeste akatsen ugazabandrea, eta oraintxe, preseski, ni salbatzera datozenak. Agur esaten diot zure gorputzari kolore eta itxaropen bakoitzean berriro aurkitzen dudanari; zure maitasunaren seinale zehatz gabe bakoitzean, akidura orotan, gure izaera garaile eta ustelduaren porrot bakoitzean. Zure izena ahaztu egiten zait, nahastu egiten dut. Irribarre egiten zuen irudia, nire sorbalda gainean negarrez ari denarekin berdintzen dut. Oso ilun zegoen eta ez naiz akordatzen. Leku bat izan behar zuen edo antzeko zerbait; bazen emakume bat; emakume berberaren hainbat gorputz; sabel asko, herra handia. Sabel eder eskuragaitzak, munduan abandonatuak, hiltzeko gertu. Ernegatua eta mutua nire bizitzan, zeure asmo ezdeusen erregina; zure gorputzeko bizia eta itzalak argi ditzaket; halabehar berri batera jaurti zaitzaket; nire ametsen argiarekin itsututa hil behar duen zure haragi sekretu eta mutua marka dezaket. Gauaren leku honetako formak errepikatu egiten dira. Gutxitan entzuten da Itapoaneko palmondoekin abestiak osatzen omen dituen haize hori, urak kizkurtzen, egundo ikusi gabeko saudadeak markatzen omen dituena. Hemen nekez lehertzen da zaratots hori. Berebiziko uneak, izuaren mugaldean hautatuak. Zortea ezin izan zitzaien esleitu euren beldurrean galdutako katuei, euren ahotsak entzuten dira, euren herio-abestia, euren ahanztura-leinurua. Inork ez du hil nahi norbere suminduraren zaporea ezagutu gabe; itzala itzalaren gainera nola erortzen den ikusi gabe, amorrua amorruaren gainera denboraren egonezinean hondatua. Zer beste irtenbide daukate, gaueko basa-behor txikiok: oinez ibili eta euren indarren mugekin nahastu; ibili zehaztasunez non amaituko duten jakin gabe; sosegurik gabe; pentsatu ere egin gabe non hasten den euren bidea; itxaropenik gabe edo gehiegi dakitela. Betirako dabiltza oinez, beste muga batzuei dagozkien beste ertzik, norbere ziurgabetasuna ez den beste beldurrik ez ukitzearren. Alferrak eta gauaren matxino; ikaratuta egingo dute bidea, baina inork ez du salbatzerik izango edo beste gau batzuen, beste itzal batzuen, beldurraren itzal hutsalen eraistetik haratago jarraitzerik izango.
Katuak dardarez daude hiriaren alde honetan; lehenagokoa dute beldurra jakituria baino. Dena alferrik da, ezerk ez du axola eta bihozkada oro, edozein inprobisazio asegabe geratzeko modu zalantzakorra da; maitasun-itxurako garrasi horiek; memoria hautsi hori, herra hori alferrikakoak dira. Bere irudiaren gainean etzan den gizon baten kolpea entzun da; bere figura deseginda dago; inork, ezta bere etxekoek ere, ez lukete ezagutuko horrela, lurraren gainean hondatua, bere beldurrarekin akituta: beste gauza bat izango da. Nork lagun diezaioke, nork eutsi ahal izango dio nazka eragiten duen eroriko horri, nor ez da berarekin batera erorian jausiko.
Katuek zalantza egiten dute hiriaren pare honetan eta ametsetan daudela uste dute, euren gezurra sinetsita : akatsak ekidin dituzte eta salbaturik daudela pentsatzen dute. Baina akatsa ez burutu izanaren akats gorenean jausi dira. Nire akatsek salbatu egiten naute; argitu egiten dute gau ikaratua, elektrikoa, erabateko eta atzeratutako zalantzez, estalitako irriz, inori gogoa pizten ez zaion lekuz betea.
Katuak erratu egiten dira gauaren mundu honetan: ni zurkaizten nauten desenkontruak. Inor agertuko ez den hitzorduez maitemindua; emakume limurtua sekula existitu ez eta sekula sinetsi ez genuen aingeru haiek bezala; ziurgabetasunaren txankaren alde sekula postura egin ez genuen bezala; gertaera konponezinez eta bestelako gezurrez markatutako karta, halabeharraren konjurazioaz. Erraza da esatea akats horiek ekidin zitezkeela, edo esatea ekidinezinak zirela; akatsik ez zela izan: ez dago jakituria geldirik, munduan baratutako gizakirik, beldur zehatz gaberik, madarikazio lausoki laxorik. Edonor da konplize, katuak mugitu egiten dira eta eurentzat mugimenduz nahastea baino gauza ederragorik ez da, gauaren gainean euren baldarkeria irristatzea baino, euren zuribide harroa ez estaltzea baino; sen onaren maingu, katuek ez daramate arrastan koldarkeria, ez dira eurek eraiki eta hiltzen duten gaizkia baino makurragoak. Beste zerbaitetara datoz, zortearen ugazabak dira. Euren porrota edo zorionaren aldera jartzen da mundua jokoan; gauaren baitatik karta eta amarrua ateratzen dituzte eta amarrua pasa daiteke; “Bizitza honen gutiziak ”, diote jokoaren alderraiek eta azkazalak luzatu eta gehitzen dute: “Galtzea baino gauza ederragorik ez dago; bizitzea baino gauza ederragorik ez dago, nahiz galtzea suertatu”. Estropezuka, argia mailatu eta egunsentiko eguzkia urratzen duen oihu bat berreskuratuz. Logurak mendean hartuta, ez da zertan aurrera egin edo erori, porrotaren edo pozaren jokaldi traketsari ekitea baizik. Hiriaren alde honetan ematen dut nire bizitza; bere gorputza ohe gainean erori da eta nire itzulerari adi dago. Orduak igaro dira; aspaldi atera nintzen. Errari ibili naiz munduko leku honetako sabaien artean, alferrikako maitasunean pentsatzen, ahanzturaz arduratzeke. Disko batean Elizete izeneko emakume batek, “otra vez sem vocé” abesten du, baina bera lo dago eta loak arrastan darama zorigaitz oro. Erakarri egiten nau arnasten duen eta bera biltzen duen, gupida oro lurruntzen duen bere loak; ezin dut ohantzearen ortzi mugan etzandako samaren epeltasunean pentsatu, jakituria ororen kontra hazten ari den maitasun honetan, ardura ez diona haren ilea ferekatzea besterik, onartzea berak sufritu egin duela, atseden hartzeko eskubidea duela.
KATUAK |