Denetariko jendea sartzen zen astekariaren erredakzioan, eta Orrison Brown-ek denetariko harremanak izaten zituen haiekin. Lanorduetatik kanpo, “editoreetako bat” zen; lanorduetan, gizon ile-kizkur arrunt bat, urtebete lehenago Dartmouth-eko Jack-O-Lantern-en zuzendari izandakoa eta orain bulegoko egitekorik apalenak aski zituena, original irakurgaitzak zuzentzetik titulurik gabeko mandatariarena egiteraino.

     Bisitaria ikusi zuen zuzendariaren bulegora sartzen: gizon zurbil garai bat zen, berrogei urte ingurukoa, eskulturetako ile horia zuena, eta halako manera batzuk zituen, ez lotsatiarenak, ez herabearenak, ez fraide batenak bezala naturaz gaindikoak, baina hiruretatik zerbait bazuten. Haren txarteleko izenak, Louis Trimble, oroitzapen lauso batzuk zekarzkion, baina, zeri heldu ez zeukanez, Orrisonek ez zuen burua nekatu horretan, mahaian txirrinak jo arte, eskarmentuak erakutsia baitzion Trimble jauna izanen zela beraren lehenengo platera bazkaritarako.

     — Trimble jauna, Brown jauna —esan zuen bazkaritarako diruaren Iturriak—. Orrison, Trimble kanpoan izan duk denbora luzean. Hari hala iruditzen zaiok, bederen, denbora luzea izan dela: ia hamabi urte. Askok zorionekotzat hartuko liketek beren burua azken hamarkada galtzeagatik.

     — Hala da —esan zuen Orrisonek.

     — Gaur ez zaukaat bazkaltzera joaterik —jarraitu zuen nagusiak—. Eraman ezak Voisin-era edo 21era edo hark nahi duen lekura. Trimbleri iruditzen zaiok gauza asko dituela ikusteko.

     Trimblek gizalegez uko egin zion proposamenari.

     — Lasai, neu joanen naiz bakarrik.

     — Badakit, gizona. Behiala inork ez zuen zuk bezala ezagutzen hiri hau, eta Brown saiatzen bada zaldirik gabeko kotxeak zer diren azaltzen, ekarri niri atzera. Eta lauretarako hemen izanen zara berriz, ezta?

     Orrisonek kapela hartu zuen.

     — Hamar urtez egon zara kanpoan? —galdetu zuen igogailuan jaitsi bitartean.

     — Empire State Building eraikitzen hasiak ziren —esan zuen Trimblek—. Noiz izan zen hori?

     — Bada, 1928 inguruan. Baina nagusiak esan duenez, zorionekoa zu hainbeste gauza galtzeagatik —eta jakin-minez zera erantsi zuen—: Segurutik gauza hobeak izanen zenituen ikusteko.

     — Ez pentsa.

     Kalera iristean, trafikoaren burrunba zela-eta Trimbleren bisaia nola larritu zen ikusirik, Orrisonek beste galdera bat egin zion.

     — Zibilizaziotik kanpo egon zara, ala?

     — Hein batean, bai.

     Hain ziren neurrizkoak jalgitako hitzak, non Orrisonek atera baitzuen gizonak ez lukeela hitz egingo berak nahi izan ezik, eta aldi berean bere buruari galdetu zion ea hogeita hamarreko urteak kartzelan edo zoroetxean emango ote zituen.

     — Hona 21 famatua —esan zuen—. Nahiago al duzu beste nonbait bazkaldu?

     Trimblek, gelditu, eta arretaz begiratu zion harearrizko etxetzarrari.

     — Gogoan dut noiz hasi zen 21a famatzen —esan zuen—, Moriarity-n urte berean edo —gero, ia barka eske, segitu zuen—: Uste dut hobe izanen dugula Bosgarren etorbidean gora ibiltzea pixka batean, eta han nonahi bazkaltzea. Jende gaztea ikusteko lekuren batean.

     Orrisonek azkar-azkar begiratu zion, eta berriro hasi zen tabernetan eta horma grisetan eta tabernetan pentsatzen; bere buruari galdetu zion ea beraren eginbeharretako bat ote zen Trimble jaunari neska plazentak aurkeztea. Ez zirudien, halere, Trimblek halakorik zerabilenik buruan: itxura guztien arabera erabateko jakin-min sakona zen harena, eta Orrison saiatu zen haren izena lotzen Byrd almirantearen Hego Poloko gordelekuarekin edo Brasilgo oihanetan galdutako hegazkin-pilotuekin. Hura zen, edo izana zen, aski gizon ezaguna; bistakoa zen. Haren jatorriari buruzko arrasto bakarra, ordea —eta, Orrisonen ustean, arrasto hark ez zuen inora eramaten—, zera zen: landako gizonek bezala men egiten zien semaforoei, eta denden aldetik ibiltzen zen, eta ez errepide ondotik. Halako batean, gelditu eta mertzeria baten erakusleihotik begiratu zuen.

     — Krepezko gorbatak —esan zuen—. Ez dut halakorik ikusi unibertsitatea utzi nuenetik.

     — Non ikasi zenuen?

     — Massachusetts-ko Teknologia Institutuan.

     — Leku bikaina.

     — Aste honetan joatekotan naiz hara. Bazkal dezagun hemen inguruan... —berrogeita hamargarren kaletik harago zebiltzan—. Zeuk aukeratu.

     Jatetxe on bat zegoen, eguzki-oihal txiki bat zuena, bertan.

     — Zer ikusi nahi duzu zehazki? —galdetu zuen Orrisonek, jesartzeaz batera.

     Trimblek gogoeta egin zuen.

     — Hara... jendearen buruen atzealdeak —iradoki zuen—. Haien samak... nola dauden buruak josita gorputzei. Entzun nahi nuke zer esaten ari diren bi neskato horiek aitari. Ez zehatz-mehatz zer esaten ari diren, ezpada ea haien hitzak azaleratzen edo hondoratzen diren, nola ixten diren haien ahoak hitz egiten amaitzean. Erritmo kontu hutsa da: Cole Porter horregatik itzuli zen Estatu Batuetara 1928an, hemen erritmo berriak zeudela iruditu zitzaiolako.

     Orrisonek pentsatu zuen hortxe zuela bilatutako arrastoa, eta adeitasun abegitsuz ez zuen bide horretatik jo milimetro bakar bat ere, nahiz eutsi behar izan zion Carnegie Hall-en gau hartan kontzertu interesgarri bat zegoela esateko gogoari.

     — Koilararen pisua —esan zuen Trimblek—, hain da arina. Katilu txiki bat, kirten bat atxikia duena. Zerbitzari horren begiaren ezkel apala. Aspaldi ezaguna nuen, baina ez da nitaz gogoratuko.

     Halere, jatetxetik alde egitean, zerbitzariak harritu samarrik begiratu zion Trimbleri, ia ezagutuko balu bezala. Kanpoan zeudelarik, Orrisonek barre egin zuen:

     — Hamar urteren ondoren ez da harritzekoa zutaz ahaztea.

     — A, lehengo maiatzean afaldu nuen hemen —eten zion zakar.

     Erokeria antzeko bat zen hura guztia, erabaki zuen Orrisonek, eta bat-batean gidari hutsa bihurtu zen.

     — Hemendik, Rockefeller Center garbi ikus dezakezu —seinalatu zuen gogotsu—, eta Chrysler eraikina eta Armistead eraikina, ondorengo guztien aitatxoa.

     — Armistead eraikina —hara begiratu zuen Trimblek esaneko—. Bai, neuk diseinatu nuen.

     Orrisonek burua astindu zuen alai: ohituta zegoen denetariko jendearekin ibiltzen. Maiatzean jatetxean izan zela esatea, ordea...

     Eraikinaren kantoi-harriko letoizko xaflaren parean gelditu zen. “1928an eraikia”, zioen.

     Trimblek baietz egin zuen buruarekin.

     — Baina urte hura mozkorrik egin nuen, etengabe zeharo mozkorrik. Beraz, ez dut gaur arte ikusi.

     — Bai? —zalantza egin zuen Orrisonek—. Sartu nahi duzu?

     — Askotan egon naiz barruan. Baina ez dut inoiz ikusi. Eta orain ez dut hura ikusi nahi. Orain ere ez nintzateke gai izanen hura ikusteko. Jendea ikusi nahi dut, besterik ez, nola dabiltzan hara-hona, zerezkoak diren haien jantziak eta zapatak eta kapelak. Eta haien begi eta eskuak. Bostekoa emango didazu, mesedez?

     — Jakina, jauna.

     — Eskerrik asko. Eskerrik asko. Estimatuta dago. Bitxia eman dezake, baina jendeak pentsatuko du agur esaten ari garela elkarri. Etorbidean gora ibiliko naiz pixka batean; beraz, esan egingo diogu elkarri agur. Esan bulegoan lauretan izanen naizela han.

     Orrisonek begiekin jarraitu zion abiatu zenean, hura tabernaren batera sartuko zelako ustean ia. Harengan, ordea, ezerk ez zuen iradokitzen edaten zuela edo edalea izana zela.

     “Jesus” esan zuen bere artean. “Hamar urte mozkorrik”.

     Bat-batean bere jakaren ehundura haztatu zuen, eta gero eskua luzatu eta erpuruarekin kalkatu zuen ondoko eraikinaren granitoa.