|
TEA MERZUGAN
Basamortuko azeriak Merzugako ateak zaintzen ditu.
La guineau del desert
oOo
MERITUA
Mandatariak ekipajea garraiatzen du jantzi barruan urteen poderioz uzkurtu denaren gisa. Esku indartsuak gailentzen dira eta buru txikia non, zimur bat gehiago bezala, irribarre iraunkorra mugitzen den.
MÈRIT Un grum tragina equipatges dins d’un vestit on sembla haver-se encongit al cap dels anys. En sobresurten les mans enèrgiques i un cap petit on, com un solc més, hi belluga un somriure permanent.
oOo
ERANTZUNA
Euritea ondoren, hitzek eguratsa zeharkatzen dute, baina guztiz aspergarriak dira: irakasleak ministerioko idazkariarekin trukatzen ditu eta, noski, ez da ohartzen ezkutuko txori bat banan-banan ozeanora jaurtitzeaz arduratzen dela.
RÈPLICA Després de la pluja, les paraules solquen l’aire, però són solemnement avorrides: el professor en fa intercanvi amb el secretari de ministeri i , és clar, no s’adonen que un ocell secret s’encarrega de llençar-les una a una a l’oceà.
oOo
MIRAGARRIA
Atlaseko bidean, bizitza travelling baten gisa 90km-ko abiadan igarotzen da. Samurra eta aurreikusi ezina da, txilaba darama, eta patuaren ehun omniboroz babesturik uzkurtzen da.
MERAVELLA Camí de l’Atlas, la vida passa com un tràveling a 90 km per hora. És tendra i imprevisible, porta gel· laba, i s’arrauleix abrigallada pel teixit omnívor del destí.
oOo
ESZEPTIZISMOA
Harriek obsesio kontrajarriak dituzte: batzuk oasiz-oasi biraka dabiltza, besteak ibiltzeari utzi eta gaztetasunaren xumetasunaz errukitzen dira fintasunez.
ESCEPTICISME Les pedres tenen obsessions contràries: les unes rodolen d’oasi a oasi, les altres han deixat de rodolar i es compadeixen subtilment de la candidesa de la jovenalla.
oOo
ABILEZIA
Duela zenbait urte haurrek atzerritarren automobilak ikustean agurtu egiten zuten. Orain keinua bestelakoa da, eta esaldia: Avez-vous un stylo?
ASTÚCIA Ja fa alguns anys que els nens saludaven quan veien un cotxe d’estrangers. Ara el gest és un altre, i la locució només fa: Avez-vous un stylo?
oOo
JAKINDURIA
Tiznitetik Tatarako bidean ez da zaila mundua palmondoen jarraipen gisa ikustea. Baina, ondo begiratuz gero, palmondo bakar batean mundu osoa ikus daiteke.
SAVIESA Anant de Tiznit a Tata no és difícil veure el món com una successió de palmeres. Si hom s’hi fixa, però, pot veure, en una palmera, el món sencer.
oOo
KONTZIENTZIA
Denbora uraren abiaduran igarotzen da. Bi neskek uretan freskatzen dituzte hankak, ama arropa garbitzen ari da, gizon bat ortura doa eguneroko bidetik…. Baina ura ez da inoiz berbera.
CONSCIÈNCIA El temps es desplaça a la velocitat de l’aigua. Dues noies es remullen els peus al riu, la mare hi renta roba, un home baixa a l’hort pel camí de tots els dies…Però l’aigua no és mai la mateixa.
oOo
OROITZAPENA
Familia-nomaden denda xume eta perfektuak bailara bakartian barreiatzen dira gramatika indomita bateko sintagmen gisa.
EVOCACIÓ Les tendes senzillez i perfectes de les famílies nòmades es disseminen en la vall deserta talment com els sintagmes d’una gramàtica indòmita.
oOo
LEIALTASUNA
Harriek zirkuluak osatzen dituzte amazigak igarotzen diren lekuan. Hizkuntza hegodun baten alfabeto zorrotz, jakintsu, zoriontsu eta ahalgarri dira.
FIDELITAT Les pedres formen cercles allí on passen els amazigs. Són l’alfabet auster, savi, xalest i possible d’una llengua amb ales.
oOo
AMESKERIA
Eguneko ametsen argiak hauts gorriarekin bidaiatzen du eta danbatekoa hartzen du Iriki bailarako hormen kontra.
FANTASIA La llum dels somnis diürns viatja amb la pols roja i s’estampa a les parets de la vall d’Iriqui.
oOo
JOKABIDEA
Averrois lo dago betiereko ametsean liburutegiko apal batean. Bertatik oso hurbil, liburuzainak bere begietan gau iraunkor bateko lehen izarrak daramatza.
CAPTINENÇA Averrois dorm un son etern en un prestatge de la biblioteca. No gaire lluny, el bibliotecari duu als ulls els primers estels d’una nit perpètua.
oOo
SUMINDURA
Muezzin elektronikoak otoitzerako deia egin du egunsentiak Dra bailaran bizitza iratzarri aurretik, bitartean eltxo burlatiak, jada esnatzear diren saltzaileen hotsa antzeratu du.
ENUIG Un muetzí electrònic crida a l’oració abans que l’alba desvetlli la vida a la vall del Dra mentre un mosquit sorneguer imita el so dels venedors, que ja es desperten.
oOo
BAKARDADEA
Mendi harritsuen siluetak zuhaitz bakarti baten itzala kokatzen du harean. Ezin liteke marrazki garbiagorik, ederragorik, osoagorik burutu, lurrean errazki iltzatutako idazlumarekin.
SOLITUD La silueta de les muntanyes rocalloses emmarca l’ombra d’un arbre solitari damunt l’erg. No es pot fer un dibuix més net, més bell, més ple amb un càlam clavat com si res a la Terra.
oOo
AZKARTASUNA
Basamortuko azeriak Merzugako ateak zaintzen ditu eta, bidaiaria iristean, azkar doa, bai baitaki gaizki-ulertuen iturburua dela hizkuntza.
ENGINY La guineu del desert guaita a les portes de Merzuga i, quan el viatger hi arriba, se’n va diligent, perquè sap que el llenguatge és una font de malentesos
oOo
EGONEZINA
Ilargiak basamortu fanatikoa distiratzen du. Haizeak, menta-usainaz, danborren zurrumurrua darama eta dunak eraikitzen ditu, egitasmo zintzilikatu, itxaropen hutsal, eta hautsiko diren sentimendu tenkatuekin. Kakalardoa ari da gurutzatzen eta badoa beldurtuta.
INQUIETUD La lluna fa brillar el desert fanàtic. El vent transporta, amb l’aroma de la menta, la remor dels tambors i en fa dunes de projectes suspesos, d’il·lusions puerils, de sentiments tensats fins a trencar-se. Un escarabat les recorre i en fuig esporuguit.
oOo
FILANTROPIA
Lehen eguzkiaren argiak beti sortzen ditu kolore berberak : basamortuko horia, oasiko berdea eta askatasunaren urdina. Gainerakoa isiltasuna da, edo tea.
FILANTROPIA La llum del primer sol fa néixer sempre els mateixos colors: el groc del desert, el verd de l’oasi i el blau de la llibertat. La resta és silenci, o te.
oOo
MAILEGUAK
Jakinduriak Kabir (1398-1448) mistiko indiarrari zor zaion ideia darama; ziurrenik eragin handiena izan duen ahotsa da XV.mendeko India-iparraldeko poeten artean. Ideiak —buruko irudia bezala ulertuta— honela dio: “Edonork ikus lezake ur tanta itsasoan desegiten. Baina itsasoa ur tanta batean xurgatua, bitxia den norbaitek baino ezin ikus lezake”. Kontzientzia askoren zorduna da; hauetariko lehena, Heraklito (K.a.540-470). Jokabidea Katulo (K.a.87-54) poeta latindarraren eraginari zor zaio: “Eguzkia sar liteke eta berriz irten: guri, argi murritza itzaltzean, gau iraunkorrean lokartzea egokituko zaigu”. Azkartasuna, basamortuko azeri baten ikusmenak haize-kolpe baten gisa, Printze txikia oroimenera ekarri ondoren sortu zen. Antoine de Saint-Exúpery (1900-1944). Egonezina egiaztapen enpiriko baten emaitza da: Basamortuaren fanatismoa, zeinez Aurora Bertran (1899-1974) idazleak hitz egina zigun. Filantropia Ludwig Wittgenstein (1889-1951) filosofoari zor diogu, mundua zuzenki ikusten lagundu zigulako. Poema, Tractatuseko azken proposamenetik abiatzen da: “Hitz egin ezin den hartaz, isiltasuna gorde behar da”.
TEA MERZUGAN |