HIRUGARREN KONPROMISOA

 

(“Estoniako gaztedia”. 1974ko abuztua)

 

      “ETXEAN BEZALA SENTITZEN NAIZ (Tallinneko bisitariak). Alla Meleshkok gutxitan ikusten diren aurpegi erakargarri horietako bat dauka. Hori, noski, ez da bizitza honetan garrantzitsuena. Baina ez dakit, ez dakit ez ote den horixe, hain zuzen, ingurukoek neskatxa irrizale eta ihar samar hau beti begi onez ikustearen arrazoi ezkutua.

      Alla ez da kontzertu-bira batean dabilen pertsona famatu horietako bat. Ez da zientzia sinposium garrantzitsu batean parte hartzera etorria den norbait. Kiroletako errekorrak ez dira bere esparrua.

      Alla gure hirira ekarri duena. jakin-mina da. Bai, bai, hain zuzen ere, jakin-mina; pertsona bat, ustekabean, bere herriko goxotasuna uztera behartzen duen urduritasun sentimendu hori. Nik errepidearen sentimendua, zerumugaren zirika, ibiltariaren mendeetako ezinegona deituko nukeena.

      “Ezegonkortasunean dago mugimendua!” —idatzi zuen behin Txernik, musikaren teoriko famatu hark.

      Allari galdera batzuk luzatzea erabaki dugu:

      — Zer esan dezakezu Tallinni buruz?

      — Hiri zoragarria da; erosoa eta, aldi berean, zorrotza. Garai batekoaren eta modernitatearen kontraste harmoniatsuak zur eta lur uzten du bat. Bere isiltasun eta baretasun horietan botere harro bat nabari zaio.

Nolatan suertatu zara hemen?

      — Asko nuen entzuna bertako diseinugile eta margolariei buruz. Gainera, itsasoa maite dut.

      — Bakarrik bidaiatzen al duzu?

      — Nire etengabeko bidelagunak argazki-kamera eta Alexander Blok poetaren liburuxka bat dira.

      — Zer ikusi duzu orain arte?

      — Toompean eta Kadriorgen izan naiz. Eskutik jatera etortzen zaizkizun katagorriak zebiltzan inguruan. Hain ziren fidakor eta hunkigarriak.

      — Zeintzuk dira hemendik aurrerako zure planak?

      — Uda amaitu eta klaseak hasiko dira gure koreografia estudioan. Berriro tentsioz beteriko lan eskerga. Dena den, oraingoz etxean bezala sentitzen naiz hemen!”

 

      Kontakizun honetan ez dago ez aingerurik, ezta gaizkilerik ere. Ez bekatari, ezta martirrik ere. Hain zuzen, bizitzan ere ez dagoelako horrelakorik. Badira jada urte batzuk honetaz jabetuta nagoela.

      Erredaktore batek esan zidan behin:

      — Hire pertsonaia guztiak gizatxar batzuk dituk. Pertsonaia nagusia gizatxarra bada, kontakizunaren logikaren bidez haustura moral batera eraman behar duk. Edo behintzat zigorra jasotzera. Hire gizatxarrak, aldiz, zerbait naturala dituk, euria edo elurra bezala.

      — Non daude, bada, hemen gizatxarrak? —galdetu nion nik—. Nor da, adibidez, gizatxarra?

      Erredaktorea begira geratu zitzaidan, lagun-giro txarrean egokitu eta bere adiskideak defendatzen saiatzen denari begiratzen zaion moduan.

      Nik aspaldian ez ditut pertsonak on eta txarretan sailkatzen. Literatur pertsonaiak are gutxiago. Gainera, ez daukat batere garbi bizitzan krimenaren ondotik damua datorrenik, eta balentriaren ondotik, berriz, dohatsutasuna. Geure burua zeretzat daukagun, hura gara. Gure ezaugarriak, bertuteak eta bizioak bizitzarekiko marruskadura leunak ateratzen ditu argitara. “Natura, zu zara nire jainkosa!” Eta abar. Baina tira.

      Kontakizun honetan ez dago ez aingerurik, ezta gaizkilerik ere, ez daitezkeelako egon, besterik gabe. Pertsonaietako bat ni neu naiz. Misha Shablinski ere ageri da, hain berezko dituen esamolde horiekin: pertzepzio espontaneoa, dualismo immanentea. Horrez gain, Mitia Klenski dago, ezaguterraza hau ere. Gorbatarentzako korapilo anodizatuek eta anbar faltsuzko erretzeko ahoko lodienganako grina horrek ospe zabala eman diote.

      Zerk batzen gintuen? Agian, nola adierazi hobekien, egunkariko lanaren alderdi ofizialarenganako etsaitasun xume batek. Hitz potoloak ekiditen lagundu ohi duen zinismo osasuntsu moduko batek.

      Gure erredakzioko hogeita hamabi lankide egonkorretatik hogeita zortzik bere burua Errepublikako Urrezko lumatzat zeukaten. Gu hirurok, originaltasuna mantentze aldera edo, geure buruari Zilarrezko luma deitzen genion. Dima Sher, berriz, artikulu batean “Giltzurrun artifiziala gure egunerokotasunaren eguneroko fenomeno bat da” idatzi zuena, Egurrezko luma moduan zen ezaguna.

      Hitz batean, esan daiteke adiskideak ginela. Shablinskik industriari buruzko sailean egiten zuen lan eta bere lanek ez zuten eztabaidarik eragiten. Haietan irakurle espezifiko bati zuzenduriko zifrak ziren nagusi. Klenskik eguneroko kronika bat zuzentzen zuen kirolen sailean. Bere berriemate profesional zehatzak emoziorik gabekoak ziren. Nik satirak idazten nituen. Erredaktoreak apirilaz geroztik esana zidan jada: “Satirak idazten badituk, etxebizitza bat emango diagu”.

      Satirena kontu zaila da. Datu bakoitza zehatz-mehatz aztertu behar da. Kritikaren jomuga direnak eskuetatik labaintzen saiatzen dira, euren inguruan hesi bat eraikiz. Jakina, hiri txikia, jendea bertatik bertara ikusteko moduan. Labur esanda: bitan saiatu ziren ni jipoitzen. Behin, trenbideetako zamaketariak (hauek arrakasta osoz). Ondoren, Txigir espekulatzailea, zeinak Borsolino markako kapela italiar batekin jo baininduen, kolpe batez bertantxe k.o. utzi nuelarik.

      Nire adierazpenak zirela eta, erreakzio kontaezinak iristen ziren erredakziora. Batzutan, mehatxu formarekin ere bai. Horrek poztu ere egiten ninduen. Gorrotoak esan nahi du egunkari bat oraindik grinak pizteko gai dela.

      Gutariko bakoitzak bere lanean ziharduen. Hirurok ere ez genuen gaizki irabazten. Shablinskik laneko bidaietatik arrain ketua edo ahate-arrautzak ekarri ohi zituen, eta baita bizirik zeuden zerrikumeak ere. Klenskik monografiak idazten zituen, berak “Latifundista jatorra” deitzen zion kiroletako langile beterano batentzat. Laburbilduz, fede onez eta zintzo egiten genuen lan.

      Eta horrez gain, zer? Ezer berezirik ez. Mitia Klenskiri neska bat etorri zitzaion bisitan, Dvinsketik. Egia esan, ez dakit neska haren asmoak zeintzuk ziren ere. Badira haren moduko emakume gazteak; ez zehazki biziotsuak edota perbertituak, baizik eta, nola adieraziko nuke hobekien, arduragabeak. Euren bizitza etengabeko ekintza bat da. Egitate-pilaketa horren atzean ozta-ozta antzematen zaie barnealdea. Ahalegin ikaragarrien bitartez, ordainetan era guztietako sakrifizioak eginez eskuratzen dituzte, adibidez, inportazioko bota altuak. Zaila da imajinatzen horrek zenbat denbora eta indar kentzen dien. Eta gero, berriz, oinetako horien erakustaldia. Lagunarte kontagaitzak, dantzaldiak edo besterik gabe, supermerkatutik udaletxerako bidea, erakustokietako beira distiratsuen aldamenetik igaroz. Tarteka bota horiek zure ohe inguruan egokitzen dira, ilunpean: zola trinkoak, belaun-alde urratuak. Ez pentsa gero kontua ikaragarrizko perbertsio batean datzanik. Neska hauek ezkongabeak izan ohi dira, besterik gabe. Trago batzuk hartu dituzte, autobusak jada ez dabiltza, ordu horietan taxirik ere ezin harrapatu. Eta etxeko nagusia hain da galaia: etxean hiru ikono, Magomaiev abeslariaren autografo bat, zigiluak, Coal Porter. Neska hauek gaua dantzan ematen dute eta eguna, berriz, lanean. Eta ez gaizki lan egin ere, alajaina. Bisitak, aldiz, jende interesgarriari egiten dizkiote. Kazetariei, adibidez.

      Mitia gure sailera etorri zen. Neska bat zegoen berarekin.

      — Egon zaitez hemen pixka batean —esan zion neskari—. Nire nagusia ez dago oso aldarte onean. Sergei, ez zaizu inporta pixka batean hemen geratzen bada?

      Nik esan nuen:

      — Ezta batere.

      Neska leiho ondoan eseri zen eta koloretea atera zuen. Mitiak alde egin zuen. Nik grina berezirik gabe jarraitu nuen lanean. Idazten ari nintzen satirak “VMK-ri buruzko egia guztia” zuen izena. “VMK” zer zen guztiz ahaztu zait.

      — Nola duzu izena?

      — Alla Meleshko. Aizu, egia al da kazetari guztiek daukatela eleberri bat idazteko ametsa?

      — Ez —erantzun nion nik gezurretan.

      Ezpainak apur bat margotu eta jirabiraka hasi zen. Nik galdetu nion:

      — Non ikasten duzu?

      Orduan, gezurrak esateari ekin zion. Estudio dramatikoren bat, pantomima bat-edo, filma bat egiteko deika ari zaion Jugoslaviako zinema zuzendariren bat. Zuzendariaren izena Josko Gati dela, baina Intersin delako erakunderen batek ez dizkiola dibisak igortzen.

      A zer nolako garapen jatorra izan duen gezurrak azkeneko berrehun urteetan! Lehenago, gezurra esaterakoan, zaldiak hezten zituen senargai milionari bat zeukatela esaten zuten. Orain Jugoslaviako zinema zuzendari bati buruzkoa da gezurra. Garai batean, pertsona bati bere zaldiek ematen zioten harro egoteko bidea eta orain, berriz, Poloniatik ekarritako panazko etxeko zapatilek. Gogolen Khlestakovek Pushkinekin adiskidetasun estua zuela esaten zuen, eta Genitx nire ezaguna, berriz, burumakur eta hizketarako gogorik gabe itzuli zen Moskutik, TSUM supermerkatuan Oljas Suleimenov idazlea ikusi zuela eta. Intelektualak eurak ere gezurretan ibiltzen dira, itxurazko soldata dutela esanez. Nik neuk hogei bat errublo gehitzen ditut beti, berez gaizki irabazten ez badut ere. Baina tira.

      Gezurretan hasi zen. Ni halakoetan isilik geratu ohi naiz, esan ditzala gezurrak. Interesak mugitzen ez duen gezurra ez da faltsukeria, poesia baizik. Ez dakit zergatik, baina ziur nago bere izena ere ez zela, inondik inora, Alla.

      Gero Klenski agertu zen.

      — Bueno, amaitu dut —esan zuen— idazkari nagusiaren paper-zorroan daude hirurehun lerroak. Atseden hartzeko moduan gara.

      Nik ziztu batean borobildu nuen neure satira. Honelako zerbait idatzi nuen: “.Zergatik geratu ziren isilik tailerretako ekintzaileak? Nora begira zegoen kamaraden epaimahaia? Aspaldian jakina baita berekoikeria eta zigorgabetasunaren arteko biderketaren emaitza krimena dela!”

      — Tira, goazemak —esan zuen Klenskik—, noiz arte egon behar diagu zain?

      Nik neure satira entregatu eta Shablinskiri deitu genion. Zintzotasunez erantzun zion gure deiari:

      — Rosak azterketak zeuzkak. Dirutan, zortzi errublo zeuzkaat. Hain justu, bihar asteazkenetako egun artistikoa tokatzen zaidak. Esan ohi den bezala, nahita ere ezin une aproposago bat aurkitu.

      Igogailuaren ondoko eskaileraburuan bildu ginen. Jbankov gerturatu zitzaigun, flash eta guzti; hitz bakar bat ere esan gabe, Allari argazkia atera eta aldendu egin zen.

      — Zein da plana? —galdetu nuen nik.

      — Dei diezaiogun Verari.

      Vera Khlopinak mekanografia-sailean egiten zuen lan, zuzentzaile izatera erraz hel zitekeen arren. Baita argitalpen-buru izatera ere. Urduria, kultura handikoa eta zentzuduna zen. Bere burua kaltetzen zuen, egiazaletasun gordin eta histeriko bat zela medio. Egunkariko zuzendaritzako kideak gustura biltzen ziren bere etxean. Ezkongabeen giroa, bi logela, Veraren lagunak, bera bezalakoxe emakume ezkongabeak, musika. Literalki bi kopatxo edanda, Khlopina arriskutsu bihurtzen zen. Zer edo zer gustatzen ez bazitzaion, ez zen esamoldeak neurtzearen zale. Gogoratzen dut behin Weissblatti, gazteentzako egunkariko zuzendariordeari, zera oihukatu zionekoa:

      — Ez da posible, entzun iezaiozue! Armstrongek ilargian zeukana baino argi gutxiago dauka honek buruan! Garaje batean mekaniko moduan ere ez lukete hartuko!

      Emakumeei ere iristen zitzaizkien bere erasoaldiak. Edozergatik: bekatutxoak sublimatzen jakiteagatik, inportazioko jantziengatik, senar aberats eta zozoengatik.

      Gu hirurok gogoko gintuen. Ez zuen arrazoirik falta, gainera. Ez baikinen karrera eginzaleak, ez genuen autorik erosten, ez genion gure buruari behar baino garrantzia handiagoa ematen. Guk ere maite genuen Vera. Hirurok ala hirurok Verarekin geneukan harremana adiskidetasun hutsezkoa izan arren. Etengabe gorri-gorri eginda, bete samarra, apurtxo bat barregarri geratzeko joera duen horietakoa izanik, guztiz kastua zen.

      Ezin esan zitekeen Khlopinak edatea maite zuenik. Lagunarteko topaketak antolatzea gustatzen zitzaion, besterik gabe; batetik bestera ibiltzea, korrika batean Riesling markako ardo zuriaren bila joatea, jatekoa prestatzea. Esan ohi zigun:

      — Oraintxe deituko diot jantzitegiko Liudkari. Zoragarria da! A zer nolako gerri-buelta! Eta nolako begi berdeak, horrelakoxeak!

      Eta Liudkari, berriz, telefonoz garrasika:

      — Utz ezan dena, hartu autoa eta ingura hadi gurera. Zain egongo naun! Zer? Idazleak, kazetariak, vodka nahi adina, tarta.

      Ondorioz, Liudka iristen zen, altua, liraina, benetan a zer nolako begiak. Senarrarekin, Barne Arazoetarako Poliziako kapitaina berau.

      Hau dena inongo interesik gabe egiten zuen. Vera emakume bakartia zen, besterik gabe.

      Beraz, bere etxera joan ginen. Gina eta tonika erosi genituen, horrelakoetan ohikoak diren gainerako guztiaz gain. Esan beharra daukat festa haiek buruz ikasiak neuzkala. Aurretik banekien beranduago zer gertatuko zen, beti berdin igarotzen baitziren. Behin eta betiko ezarritako arau jakin batzuen arabera. Saio guztiak programan txertaturik dauzkan kontzertu baten antzeko zerbait.

      Shablinskik udal-agintariekin egindako ehizaldiren bati buruzko istorioa kontatzen du. Bertan egongo dira arranoen tamainako oilagorrak, basoko aterpetxe bat bere sauna finlandiarra eta guzti, Armeniako cognaca. Gero, nik nire txantxa gogokoenarekin etengo diot kontakizuna:

      — Eta zuhaitz artean korrika, Probintzia-zuzendaritzako ikuskatzaileak hartz-larrutan bildurik.

      — Hirea inbidia duk —esango du Shablinskik, haserre gabeko irribarre bat eginez— esan izan diat behin baino gehiagotan etortzeko gurekin.

      Gero, Klenskik hipodromoaren inguruko berriren bat jakinaraziko digu. Eta zaldien goitizen harrigarriak agertuko dira: Anibal, Abestitxo Alai, Rock n´ roll. “Dukelek aurrea hartzen ziok bihurgunean, faboritoak lau huts egiten ditik, nik sei txartel espres zeuzkaat poltsikoan eta azkenean, helmugako marran bertan irabazten ziok besteak!”

      Ondoren, etxekoandrea mozkortu egingo da eta gutako bakoitzari buruz pentsatzen duena botako du. Baina ohituta gaude eta ez gaitu irainduko. Klenskik gustu txarreko gorbatagatik jasoko du egurra. Nik nagusiekiko leialtasunagatik. Shablinskik bere esnobismoagatik. Argi geratuko da Verak zuhur eta grinaz aztertzen dituela gure artikulu guztiak. Gero, kazetarien arteko betiko elkarrizketak hasiko dira; nork ez daukan talenturik, nork badaukan, eta gerra aurreko diskoak, malkoak, mirakuluz lorturiko vodka eta amaieran, ohikoa den bezala, Hik errespetatzen nauk? bezalako galderak. Bide batez, azken hau ez da izenburu txarra egunkariko atal satiriko batentzat.

      Kontua da halaxe gertatu zela. Saltxitxa batzuk erre eta makilatxoekin zulatuz jan genituen. Vera mozkortu egin zen, eta Dobroliuboven erretratuari musuka hasi zitzaion: “Lehengoak bai gizonak haiek!” Shablinskik Dobroliubovi buruzko arrunkeriaren bat kontatu zuen, eta nik gogo handiegirik gabe egin nion aurka. Allak sinesgarritasun ezak maitagarri bihurtzen zuen gezur bat esan zuen. Audrey Hepburnek ilea tindatzeko xanpu bat bidali omen zion.

      Gero, Mitiarekin bakartu zen sukaldean. Klenskik, bide batez, emakumeengan eragiteko metodo harrigarri bat zeukan. Metodoa ondorengoa zen: denbora luzez egoten zen beraiekin hizketan. Baina ez berari buruz, emakumeei beraiei buruz baizik. Eta esaten ziena esaten ziela ere (“zuk jendearengan konfiantza izateko joera daukazu, baina muga jakin batzuen barruan.”), metodo honek akatsik gabe funtzionatu ohi zuen, bai lanbide eskoletako ikasleekin, eta baita telebistako berriemaile zinikoekin ere.

      Shablinskik eta biok laster aspertu genuen elkar. Agurtu gabe alde egin zuen. Vera lo zegoen. Marinari deitu eta nik ere alde egin nuen.

      Allari esaldi bakarra esan nion: “Nahi al duzu zu eta biok inor konturatu gabe desager gaitezen?”. Denei esaten diet esaldi hau (emakumeei, jakina). Edo ia denei. Badaezpada ere. Anbiguotasunik gabeko esaldia da eta, aldi berean, irainduta sentitzeko modukoa ere ez da.

      — Ezerosoa litzateke. Azken finean, Mitia bisitatzera etorri naiz.

      Hurrengo goizean lan asko zegoen erredakzioan. Ni “langileek gizartea kontrolatzeko beharra” gaitzat zeukan orrialde bat prestatzen nenbilen, eta ajea ur mineralez arindu nahian. Shablinski partiduko hezitzaileen hitzaldietan grabatutakoa deszifratu nahian zebilen. Klenski agertu zen, kopetilun eta burumakur. Era misteriotsu eta abstraktuan, zera adierazi zuen: “Gure bizitza guztia bezalakoxe fikzio bat besterik ez da”. Bazkalorduan telefonoak jo zuen:

      — Alla naiz. Mitia ikusi al duzu?

      — A —esan nuen— kaixo. Zer, zer moduz?

      — Hemoglobina 200ean daukat.

      — Ez dut ulertzen.

      — Zer galdera mota da “Zer, zer moduz” hori? Nazkagarri, nola bestela?

      Klenskiren bila abiatu nintzen, baina laneko bidaia batera joana zela esan zidaten. Kungla herrixkan, ama-heroi deitzen duten horietako batek bere hamaikagarren haurtxoa munduratu omen zuen. Hau dena kontatu nion Allari. Esan zuen:

      — A zer nolako alproja. Eta ezta abisatu ere.

      Isiltasuna egin zen. Egoera hura ez zitzaidan gustatu. Zer neukan nik ikusteko kontu harekin guztiarekin? Eta orrialde hura ere entregatu beharra neukan. Izenburuak nahiko beldurgarriak ziren: “Desagertutako kalkulagailuaren balada”. Bestalde, Mitka hori. Hiritik alde egin eta andereñoari ez abisatzea ere. Ezeroso samar sentitu nintzen.

      — Joango al gara gosaltzera?

      — Bai, egia esan gosaltzeko garaia ere izango da honezkero. Jada ez dakit egoera honetaz guztiaz zer pentsatu ere.

      Hitzordua finkatu nuen. Ondoren, mahaian zehar sakabanatu nituen paperak, lan giroaren itxura sortuz.

      Maiatzeko egun fresko eta laiotz horietako bat zen. Eguzki oihalak kafetegiko kristalen gainean kolpeka zebiltzan. Alla hegal zabaleko kalikozko kapela erraldoi batekin iritsi zen. Nabaria zen kapela hartaz harro zegoela. Ingurura begiratu nuen larriturik. Marinaren lagunek ni kapela horrekin ikustea besterik ez nuen behar. Kapelaren ertzak ur-hodietan katigatzen ziren. Kafe barruan geundenean, erraz tolesten zela ohartu nintzen. Albondiga batzuk jan eta te bat edan genuen, opiltxo batzuez lagundurik. Niri zerbait leporatu ahal izango balit bezala jokatzen zuen. Galdetu nion:

      — Oporrak izango dituzu ziurrenik?

      — Bai —esan zuen— Oporrak Erroman.

      — Bai horixe, alajaina; printzesa bat kazetari artean, Audrey Hepburnen filmean bezalaxe. Amak nolatan utzi dizu etortzen?

      — Zer dela eta hori?

      — Hiri ezezaguna, tentazioak.

      — Bi amatxok topo egiten dute: “Nolatan utzi diozu alabari joaten?” —“Ez dago zertan arduraturik; bederatzi urte zituenetik poliziaren zaintzapean dago eta.”

      Nik kortesiazko barre bat egin nuen. Zerbitzariari dei egin nion. Ordaindu eta irten egin ginen. Esan nion:

      — Tira bada, pozten naiz zu ikusteko ohorea eduki izanaz, madame.

      — Ciao, Johnny! —esan zuen berak.

      — Hala bada, ez da Johnny izango, Giovanni baizik.

      — Good bye, Giovanni!

      Eta hantxe joan zen, kalikozko kapela erraldoi hark eta bere argaltasunak ematen zioten perretxikoaren antz hura eta guzti. Ni, berriz, presaka abiatu nintzen erredakziora. Idazkaria nire bila omen zebilen. Seietarako orrialdea prest neukan.

      Arratsaldean, teatroan izan nintzen. Hemingwayren Kanpaiak ematen zuten. Ikuskizun tamalgarria, Zazpi magnifikoak eta Guardia gaztea filmen arteko zerbait. Bigarren aktoan, adibidez, Robert Jordanek sastakaiaz mozten zuen bizarra. Bide batez, Poloniako galtza bakeroak zeramatzan. Nireak bezalakoxeak, hain zuzen ere.

      Ikuskizunaren ondoren, txalo-zaparrada hain izan zen ikaragarria, ezen alde egin bainuen, jendea bibaka nola hasten zen ikusten geratu gabe. Bihotz oneko hiri batean bizi ginen; ikuskizun guztiak txalo-zaparrada beroekin amaitu ohi ziren.

      Goizean goiz iritsi nintzen bulegora. Antzezlanari buruzko aipamen positibo bat agindu zidaten. Tabakoa eta kafearen ondorioz gogortuta, idazten hasi nintzen:

      “Hemingwayren lanak ez dira eszenikoak. Egile honek idatziriko antzezlan bakarra ez zen antzeztua izatera iritsi, eta “elkarrizketadun kontakizun” moduan geratu zen. Lan hau ongi irakurtzen da, egileak berak azpimarratu ohi zuenez. Pantailara eramateko Hollywoodek eginiko saiakera kontaezinek.”

      Orduan, Verak deitu zidan. Esan nion:

      — Ene bada, lanpetuta nago! Zer gertatzen da?

      — Igo zaitez. Minutu bat izango da.

      — Zer dela eta?

      — Igo hadi minutu baterako, gizona!

      — Ai, kaka zaharra.

      Vera eskaileraburuan neukan zain. Gorri-gorri eginda zegoen, urduri, goibel.

      — Uler ezazu, dirua behar du.

      Ez nuen ulertu. Zehazkiago esanda, ulertu nuen, baina esan nion:

      — Ez dut ulertzen.

      — Allak dirua behar du. Ez dauka hegazkin-txartela erosteko dirurik.

      — Vera, ezagutzen nauzu, baina hilaren hamalaua arte ezinezkoa zait. Eta zenbat behar du?

      — Besterik ez bada, hogeita hamar errublo.

      — Ezinezkoa da, inondik inora ere. Apirilean ez dut batere diru-sarrerarik izango. Elkar-laguntzarako kutxari hirurogeita hamabost zor dizkiot. Oraindik ez dut amaitu telebista ordaintzen. Eta gainera, ez dut erabat. Itxoin pixka bat. Eta Klenski? Zeren neska hori bere esparrua baita.

      — Nonbaitera alde egin du.

      — Laster itzuliko da.

      — Ez duzu ulertzen, hondamendi bat gertatuko da. Bere senargaiak deitu du Saratovetik.

      — Dvinsketik izango da —esan nuen nik.

      — Saratovetik, baina hori ez da garrantzitsua. Bere burua urkatuko duela esan du, itzultzen ez bada. Alla otsailaz geroztik bidaiatzen ari denez.

      — Etor dadila, bada, bere neskaren bila.

      — Astelehenean azterketa bat omen dauka.

      — Zoragarria —esan nuen—, bere burua urka dezake, baina azterketa ezin du alde batera laga.

      — Negarrez ari zen mutila, benetan ari zen.

      — Ez dauzkadala nik hogeita hamar errublo! Eta gainera, arraro samarra ere bada kontu guzti hau, ene jaungoikoa. Baina guztiaren gainetik: ez daukat dirurik!

      Interesgarriena zera da: egia esaten ari nintzela.

      — Eta norbaiti maileguan eskatzen badiogu? —esan zuen Verak.

      — Baina esadazu, zergatik eskatu behar dugu guk? Klenskiren neska da hori. Bera ardura dadila.

      — Agian Shablinskiri eska diezaiokegu.

      Shablinskirengana joan ginen. Hura eskandalizatu ere egin zen:

      — Zortzi errublo neuzkan, eta gizalegeak agintzen duenez, emakume bati eman dizkiot. Norbaiti atera nahian nabil ni neu ere. Klenskiri itxoin iezaiozue eta berak molda dezala kontu hau. Aizue, hitz-joko bat etorri zait oraintxe burura: “Pertsona guztiak boltxebike eta moldabikeetan banatzen dira.”

      — Ongi da —esan zuen Verak— bururatuko zait zerbait.

      Eta aterantz abiatu zen.

      — Aizu —esan nion— ezer bururatzen ez bazaizu, deitu.

      — Ongi da.

      — Badakizu zer egin dezakegun? Elkarrizketa bat har geniezaioke.

      — Hori zer dela eta?

      — Tallinneko bisitariak atalerako. Tallinneko arkitektura gotikoa aztertzen dabilen ikasle bat. Bloken liburuxka beti gainean daramana. Katagorriei jaten ematen die parkean. Hogei bat errublo ordainduko dizkiote; agian hogeita bost ere bai.

      — Sergei, saia zaitez!

      — Ongi da.

 

      Une hartan bertan, erredaktorearengana joateko deia jaso nuen. Heinrich Franzevitx bere bulego zabalean zegoen, leiho ondoan eserita. Irratia eta telebista itzalita zeuden. Tekla zuridun telefono katramilatsua isilik zegoen.

      — Eser zaitez —esan zuen erredaktoreak— erantzukizun handiko eginkizun bat daukagu esku artean. Gure egunkarian eskas samar dago ordezkatua moralaren gaia. Aukera inon den zabalena: emazteari dirua pasatzen ez dioten bilauak, protekzionismoa, estatuaren ondasunen harrapaketa. Zuregan konfiantza osoa daukat. Joan zaitez herri-epaiketaren batera, Trafiko Zuzendaritzara.

      — Zerbait bururatuko zait.

      — Ekin lanari —esan zuen erredaktoreak—, moralaren gaia oso garrantzitsua da.

      — O.K —esan nuen.

      — Eta gogora ezazu erredakzioko lehiaketa irekiak aurrera jarraitzen duela. Materialik onenek dirutan jasoko dituzte sariak. Eta garailea Alemaniako Errepublika Demokratikora joango da.

      — Bere borondatez? —galdetu nuen nik.

      — Zer esan nahi duzu?

      — Niri Bulgariara joaten ere ez didate utzi. Udaberrian aurkeztu nituen agiriak.

      — Gutxiago edatea da zuk egin behar zenukeena —esan zuen Turonokek.

      — Ongi da —esan nuen— hemen ere ez nago hain gaizki.

      Egun hartan kezka, gatazka, eztabaida eta konpondu gabeko beste arazo asko izan ziren. Bi bileratan egon nintzen. Lau gutuni erantzun nien. Hogei bat aldiz hitz egin nuen telefonoz. Koktel batzuk edan nituen, Marina besarkatu nuen.

      Dena ongi zihoan.

      Baina bestalde, aurreko eguna nora zen joana? Eta ahaztuta bazegoen, orduan zerk bultzatu nau sei urte beranduago honako hau idaztera: “ Kontakizun honetan ez dago ez aingerurik, ezta gaizkilerik ere. ez bekatari, ezta martirrik ere.”

      Baina azken finean, kontua zera da: zein jende mota gara gu?